«ائتلاف موقت» براي فرار از شكست دوم

برگزاري اولين همايش سراسري اصولگرايان در حالي است كه اختلافات راهبردي – تاكتيكي در ميان اضلاع موجود در اين جناح اظهر من الشمس است و اين اختلافات به حدي است كه هيچ يك از نيروهاي اين جناح سياسي دليلي براي لاپوشاني و مخفي كردن اين تضادها و واگرايي ها ندارند. اما برگزاري همين مانور انتخاباتي اين سئوال را به اذهان متبادر مي كند كه اگر اصولگرايان بتوانند در مجتمع 13 آبان [سفارت سابق امريكا] زير يك سقف به وحدت برسند در انتخابات مجلس دهم و براي مبارزه انتخاباتي هم توانايي رسيدن به وحدت را دارند يا آنكه آيا راستگرايان سياسي ايران در چنين همنشيني هايي، بيش از پيش به نامتجانس بودن منظومه هاي فكري يكديگر پي برده و بر شكاف هاي موجودشان افزوده خواهد شد؟ يا آنكه با آگاهي از موقعيت اجتماعي شان، راهبرد جديدي را براي تكرار آرايش مجلس نهم مي آزمايند؟

براي پاسخ به اين سوالات بايد سابقه، ماهيت، هويت و ساحت ائتلاف هاي اصولگرايان را بررسي كرد. از سوي ديگر آناليز شرايط سازماني-فكري گروه هاي اين جناح در يك سال و نيم باقي مانده تا انتخابات جهت تحليل واقع بينانه ضرورت غيرقابل انكار است. با نيم نگاهي به تركيب حاضر در همايش ديروز اصولگرايان مي توان اصولگرايان را به سه گروه تقسيم كرد: تندرو، نواصولگرا و سنتي.



* سه گرايش اصولگرا

سه گرايش موجود در اردوگاه اصولگرايي به شرح زير است:

1- غير معتدلين: جبهه پايداري، جمعيت ايثارگران، جمعيت رهپويان.

2- نو اصولگرا (ميانه رو يا تحول خواه): گروه هاي وابسته به محسن رضايي، محمدباقر قاليباف و طيف وسيعي از فراكسيون رهروان با ليدري علي لاريجاني.

3- سنتي: جامعتين (جامعه مدرسين حوزه علميه قم، جامعه روحانيت مبارز و حزب موتلفه) .

تبيين و پرده برداري از اختلافات ايدئولوژيك، راهبردي، تاكتيكي و تكنيكي ميان هر يك از اين گروه ها در اين مقال ميسر نيست اما با واكاوي و بازخواني استراتژي هاي انتخاباتي پيشين اين جناح مي توان گفت كه چانه زني هاي درون گروهي براي اجماع وائتلاف كوتاه مدت براي پيروزي (و يا: جدايي پس از پيروزي) همواره در صدر نسخه هاي راهبردي سران اين جناح بوده است. اصولگرايان سال 90 و در انتخابات مجلس نهم با برگزيدن همين روش توانستند خلاكادر رهبري تاثيرگذار و فقدان رقيب سياسي (اصلاح طلبان و ميانه روها) را پر كنند و در انتخاباتي يك سويه، اكثريت صندلي هاي سبز پارلمان را از آن خود كنند.

اگرچه اصولگرايان در انتخابات قبلي مجلس توانستند تدابير احمدي نژاد براي مجلس را خنثي كنند اما خود آنها بهتر از هر كسي مي دانند كه با پيروزي حسن روحاني و بهبود فضاي بازيگري سياسي براي اصلاح طلبان، روزها و شرايط سخت تري را پيش روي خود دارند چرا كه نه حسن روحاني، محمود احمدي نژاد است و نه اصلاح طلبان امروز، اصلاح طلبان آن انتخابات هستند كه تصميم به تحريم انتخابات گرفته باشند. آنها با درك اين مسائل يقينا روند چانه زني با يكديگر را ادامه خواهند داد. چانه زني اي كه بي ترديد ميان دوگانه تندروها-سنتي ها خواهد بود. البته نواصولگرايان (ميانه رو ها/ تحول خواهان) با وجود گلايه هايي كه به كادر رهبري اين جناح (جامعتين) دارند اما هرگز نشانه يي از تمايل شان براي ائتلاف با تندروها ديده نمي شود. بر همين اساس مي توان گفت كه نواصولگرايان تحول طلب با راهبرد عملگرايي بيشتر به اعتدال گرايان (طيف دولت) و اصولگرايان سنتي احساس قرابت دارند (احتمال ائتلاف ميان اين دو طيف وجود دارد). در اين ميان تندروها با توجه به شكستي كه در انتخابات رياست جمهوري داشته اند (راي 11 درصدي سعيد جليلي در انتخابات) و اگاهي از علاقه اصولگرايان سنتي و اعتدالگرا (تحول خواه) براي رهايي از هزينه هاي تحميلي آنان به گفتمان اصولگرايي و خستگي افكار عمومي از مانع تراشي هاي اين گروه بر سر راه دولت منتخب مردم مي دانند كه موقعيت متزلزلي براي چانه زني و تثبيت جايگاه فعلي خود دارند و بر همين اساس دست برتر از آن اصولگرايان اعتدال گرا (تحول خواه) و پس از آن اصولگرايان سنتي خواهد بود. بر اساس اين موقعيت، تندروهاي اين جناح يقينا در اين چانه زني ها يا بايد تن به بازي احمدي نژادي ها بدهند و يا آنكه براي داشتن حمايت ديگر اصولگرايان بايد به آنان ضمانتي براي همسو شدن و ساز مخالف نزدن از اين پس بدهند.



* آشتي اصلاح طلبان با صندوق راي: چالش جدي اصولگرايان

البته در اين ميان زمين بازي تغيير اساسي كرده و به حضور جدي جناح رقيب – يعني اعتداليون و اصلاح طلبان – انجاميده است. در انتخابات قبلي مجلس، نيروهاي رقيب در موقعيت فوق العاده ضعيفي قرار داشتند و عملادر انتخابات شركت نكردند اما از انتخابات رياست جمهوري، توده هاي اجتماعي اصلاح طلب همچون اصلاح طلبان با صندوق راي آشتي كرده و به تحولات انتخاباتي نظر مثبت و معتمدانه دارند. همين آشتي كردن اصلاح طلبان با صندوق راي چالشي بزرگ و پر دردسر براي اصولگرايان خواهد بود. بر همين اساس مي توان گفت كه اصولگرايان با وجود همه اختلافات مي دانند كه حيات گفتمان اصولگرايي و از دست ندادن موقعيت فعلي شان در مجلس بايد تن به ائتلاف دهند چرا كه عدم همگرايي و استمرار راهبردي غير واحد مي تواند دومين شكست را به آنان تحميل كند. اصولگرايان براي فرار از شكست و استمرار پيروزي خود در انتخابات مجلس اگر بتوانند چانه زني موفقي داشته باشند (تعيين سهم هر گرايش و پايبندي به قرارداد درون گروهي) شايد بتوانند ضعف وحدت تشكيلاتي، رهبري واحد و راهبرد يگانه را حل و فصل كنند. البته اضلاع مختلف اين جناح هر چند در اين سال ها با يكديگر دچار اختلاف و تضاد بوده اند اما سابقه همكاري با يكديگر در انتخابات مجلس را هم داشته اند.



* تكليف گرايش هاي مختلف اصولگرا براي انتخابات

به نظر مي آيد كه برگزاري همايش ديروز اصولگرايان براي هماهنگي و مشخص كردن مسووليت ها جهت رسيدن به يك عقد اخوت موقت (براي پيروزي بر اصلاح طلبان واعتدال گرايان) برگزار شده و اين اقدام آنان، آغاز يك قرارداد درون گروهي جديد است. بر اساس اين قرارداد هر گرايش اين جناح با توجه به ابزار قدرتي كه در اختيار دارد مسووليتي را بر عهده خواهد داشت:

1- بسيج پايگاه اجتماعي توسط اصولگرايان غير معتدل

2- تامين هزينه هاي انتخاباتي و تعامل با حاكميت توسط سنتي ها

3- مديريت مجلس آينده توسط تحول خواهان (نو اصولگرا يا ميانه روها)

پر رنگ شدن نقش آيت الله مصباح يزدي در جناح اصولگرايي در حالي كه شيخ محمد يزدي سكوت كرده آيت الله مهدوي كني همچنان در كماست اين فرضيه را تقويت مي كند كه محور اساسي چانه زني هاي يك سال و نيم باقيمانده تا انتخابات مجلس در اين جناح، بر سر تكرار تركيب مجلس نهم خواهد بود. به اين معنا كه اصولگرايان ميانه رو و سنتي براي عدم بسته شدن قراردادي ميان احمدي نژادي ها و تندروها (پايداري، ايثارگران و رهپويان) تن به تقويت موقعيت آيت الله مصباح يزدي شده اند تا نشان دهند كه با تمام توان قصد دارند تا آرايش فعلي مجلس نهم را براي مجلس دهم تكرار كنند. البته اين درحالي خواهد بود كه توافقي ميان اعتدال گرايان-اصلاح طلبان با اصولگرايان تحول خواه بسته نشود كه مفروض بر رخداد چنين اتفاقي، مي توان پيش بيني كرد كه صندلي تندروها در مجلس آينده به تعداد انگشتان يك دست نخواهد رسيد و اصولگرايي به نواصولگرايي (عمل گرايي) تغيير ماهيت خواهد داد.

منبع: روزنامه اعتماد

اول**1368**