گام های پایانی البرادعی و انتظارات در شرایط نوین جهانی
..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 87/11/25
سیاسی.هسته ای.البرادعی.اوباما
پاریس-محمدالبرادعی مدیرکل آژانس انرژی اتمی درروزهای آینده درشرایطی
گزارش تازه خود درباره ایران رامنتشر می کند که واقعیت های امروزجهانی
حکایت ازظهور عصری دیگر می کند که مقتضای ان نوعی وزن کشی دوباره در عرصه
روابط بین الملل و بازتعیین جایگاه قدرتهای جدید در معادلات بین المللی
است.
این در حالی است که رویکردهای اخیر اوباما و گروه او نیز نشان می دهد که
واشنگتن نیز در دور جدید ناگزیر از پذیرش ایران به عنوان یک قدرت نوظهور
، مهم و تاثیر گذار در عرصه روابط بین المللی و منطقه ای است.
همکاری دراز مدت البرادعی با آژانس ماههای پایانی خود را می گذراند و
گرچه او به عنوان مدیرکل این نهاد ناظر بین المللی تاحدی قدم هایی را در
دفاع از حقوق مسلم برخی کشورها همچون ایران برداشت ولی نمی توان کتمان
کرد که گاه برخورد مصلحت آمیز او که بنا بر شواهد ، ناشی از فشارهای
سیاسی لابی ها و قدرتهای انحصارگر بود ، سبب گستاخی کشورهایی همچون
آمریکا و برخی کشورهای اروپایی را فراهم کرد.
روشی که او را به میانه روی شهره ساخت و برای او جایزه صلح نوبل را به
ارمغان اورد و این
مدیرکل 67 ساله پست خود را در نوامبر 2009 به نفر بعدی واگذار خواهد کرد.
آژانس بین المللی انرژی اتمی در مدت مدیریت البرادعی از سال 1997 تاکنون
همه تلاش ممکن را برای به اصطلاح کنترل ایران بکار بسته است و بیانیه های
صادره البرادعی و تیم او نشان می دهد این دیپلمات مصری بلند پایه هرکاری
که توانسته برای رضایت مسئولان بین المللی و نیز ایفای وظایف تخصصی خود در
سازمان ملل انجام داده است.
با این همه ، رضایت غربی ها از او چندان شفاف نیست و روابط گاه مکدر
انها با او نشان می دهد که انتظاراتی فراتر از سطح وظایف و توان این
سازمان و سازوکارهای نهفته در بطن ان دارند.
البرادعی در سه دور ریاست بر آژانس تلاش کرده در میانه استقلال عمل آژانس،
آزادی بیان خود و منافع آمریکا تعادل ایجاد کند. بازی سختی که گاه او را
از نقطه مرکزی به این سو و ان سو می کشانده است.
او در گفته های خویش ابایی ندارد از اینکه بگوید با نفوذ آمریکا بر سر
کار امده ، چنانچه ابایی هم ندارد از اینکه بگوید توقع انها از او به
عنوان مدیرکل این سازمان چیزی فراتر از اخیتارات و صلاحیت های سازمان زیر
نظر اوست.
البرادعی در اغازین روزهای ریاست جمهوری اوباما از مواضع وی در برابر
ایران تشکر کرده و آنرا به عنوان حسن نیت برای برقراری یک گفت وگوی بدون
پیش شرط و مبتنی بر احترام متقابل ستوده بود.
در همان گفت و گو که در واشنگتن پست انتشار یافت البرادعی فشارها و
تحریم های وارده بر تهران توسط شورای امنیت را موجب دوری ایران از
همکاری بیشتر با آژانس دانسته بود و رویکرد دیپلماسی را توصیه کرد.
مقاله ریچارد هاس رییس شورای روابط خارجی آمریکا در روزنامه -گلوب اند
میل < چاپ کانادا نشانه بخشی از همین رویکرد معقول است و تاکید دارد که
فصل ان رسیده تا آمریکا از ظرفیت های دیپلماتیک در برخورد ایران بیشتر
استفاده کند.
هر چند که در این یادداشت هنوز می توان ردپای منطق زور را دید ولی باید
اعتراف کرد تحولات فناوری حوزه اقتداری جمهوری اسلامی، تندی زبان گذشته را
از سیاستمداران خردمندتر غرب گرفته و به انها رنگ مسالمت آمیزتری داده
است.
شاید بتوان خوشبین بود که آمریکایی ها دریافته اند دیگر نمی توان ایران
را با تحمیل تحریم ها عقب راند. آنان می دانند تاثیر این تحریم ها بر
ملت بجای آنکه مردم را دلسرد کند، غیرت و غرور آنان را افزایش داده و
آنان را برای دستیابی به حق مسلم خود مصمم تر خواهد کرد.
تهدیدهای دیگر مانند حمله نظامی به ایران یا در اختیار گرفتن تنگه هرمز
یا حضور نظامی بیشتر در منطقه گزینه هایی کهنه است که پیش از این نیز در
آزمون دیپلماسی صلح آمیز و اقتدار ایران رنگ باخته است.
در این میان مدیرکل آژانس نیز دریافته دیگر نمی توان ایران به عنوان
یک کشور مهم در جهان امروز و قدرتمندترین کشور منطقه خاورمیانه را
نادیده گرفت یا در معادلات درجه دو نشاند و اگر این واقعیت از سوی برخی
کشورهای زورگو یا حتی نو رسیده و کوچک منطقه برای مدتی محدود و به تحریک
قدرتهای بیرونی نادیده گرفته شود چیزی را تغییر نمی دهد.
البرادعی در گفت و گوی تازه خود با نشریه نول اوبزرواتوار فرانسه هم
بر این مهم تاکید کرده و به غربی ها توصیه می کند قدرت ایران را دست کم
نگیرند و سیاست بازی با باتوم و هویج را کنار بگذارند.
او اینک در پایان راهی دراز که از مدیریت او بر یک نهاد بین المللی
گذشته به خوبی دریافته منطق سازمانهای بین المللی چندان هم که انتظار می
رود و گفته می شود بیطرفانه نیست و از سوی دیگر سازو کار نهادهای بین
المللی نیز بگونه ای کارامد نیست که به انان اجازه هر کاری را بدهد.
البرادعی با شکایت از این سازوکار بطور تلویحی این پیام را به
سردمداران غربی می دهد که نمی توان از سازمانهایی چون آژانس بین المللی
انرژی اتمی بیش از ظرفیت آن انتظار داشت.
بنا براین توقع تبعیض آمیز عمل کردن از یک نهاد بین المللی که موظف به
پاسخگویی یکسان به همه اعضای جامعه جهانی است درست و روا نیست.
نکته دیگری که البرادعی در همین راستا و در مقام ریاست یک نهاد بین
المللی و علی القاعده بیطرف دریافته این است که مجادله جمهوری اسلامی و
غرب بر سر توازن قدرت در خاورمیانه است. قدرتی که از مجرای حقی ملی و یک
فناوری بومی شده بدست می اید و غربی ها نمی خواهند رویای استقلال
خاورمیانه را به چشم ببینند.
سوالی که اینک پرسیده می شود این است که اگر کشوری از آن سوی دنیا به
خود اجازه می دهد در امور خاورمیانه نقش بازی کند آیا نمی توان همان
اندازه نقش را برای یک قدرت منطقه ای پرتوان مانند ایران قایل شد که بطور
منطقی خواهان امنیت و جایگاه بایسته خود در برابر موج زور و تحمیل
سیاستگذاران غربی است ؟
البرادعی در این چند سال با زبان بی زبانی بارها به غربی ها تفهیم کرده
وقتی قدرتهای جهانی در منطقه خاورمیانه امنیت ایران را تا این اندازه به
خطر می اندازند باید به تهران حق داد برای دفاع از خودمجهز شود.
او در تازه ترین گفت و گوی خود از خبرنگار نوول ابزرواتور پرسیده که اگر
شما غربیها در چنین شرایطی بودید چه می کردید ؟
هفته گذشته نیز در سویس به سی ان ان گفت: باید با ایران مذاکره و به
سخنان این کشور گوش داده شود.
وی همچنین از برخورد دوگانه غرب با فعالیتهای هسته ای ایران انتقاد
کرده و گفته بود : در حالیکه اسراییل سلاح هسته ای در اختیار دارد از
فعالیت های هسته ای ایران ابراز نگرانی می شود. در حالیکه تمامی کشورها
متعهد به پیوستن به معاهده ان.پی.تی شده اند در خاورمیانه اسراییل دارای
سلاح هسته ای خود را از این معاهده مستثنی کرده است و زمانی که به ایران
می رسیم مشاهده می کنیم، جامعه بین المللی در مورد فناوری هسته ای آن
ابراز نگرانی می کند و مدعی است شاید در آینده با توسعه این فناوری به
سلاح هسته ای دست یابد.
این دیپلمات مصری مشکل اساسی را متوجه غرب می داند که از مذاکره سازنده
با ایران فرار کرده و به انان توصیه می کند که به جای اطلاق عنوان شرارت
یا تخصیص بودجه برای براندازی نظام ایران با تهران گفت و گو کنند و این
همان است که البرادعی از ان به عنوان جنبه سیاسی کار یاد می کند که می
تواند ماموریت آژانس را تسهیل کند.
البرادعی به خوبی از نیات صلحآمیز و غیر نظامی ایران در فناوری هسته ای
آگاه است و می داند که تهران تاکنون همه گونه همکاری و حسن نیت را با
آژانس از خود نشان داده و ماموران آژانس همه آزمون های لازم را زیر نظر وی
انجام داده اند.
شاید از همین روست که به غربی ها می گوید جلوتر از این نمی توان رفت و
جنبه های فنی کار را بیشتر از این نمی توان کاوید و دریافت.
سال اخر ریاست البرادعی بر آژانس انرژی اتمی فرارسیده است و او همچنانکه
خود گفته در برابر زیاده طلبی های غیر قانونی غرب در برابر حقوق مسلم
کشورهای مستقل از خود مقاومت نشان داده است.
هر چند این مقاومت همیشه ثابت نبوده و گاه نظرات مصلحت جویانه ای را برای
فرار از فشارهای آمریکا بر زبان رانده ولی امید می رود که ماهها و
بیانیه های پایانی ماموریت وی در آژانس همراه حس استقلال و قدرشناسی از
همکاری کشورهای مستقلی چون ایران با آژانس برگ افتخار آمیز پایانی برای
او به ارمغان اورد و همچنان که در مورد مسئله غزه همدلی خود را نشان داد،
این بار شاید برای او شرایط بیان حقیقت نیات صلحآمیز ایران فراهم تر
از گذشته به نظر برسد و البرادعی با استفاده از این فرصت مغتنم استقلال
رای خود در این مورد را به نمایش بگذارد.
اروپام.1516**270**2093**
شماره 111 ساعت 16:26 تمام