آموزش موسيقي از جمله آموزشهاي كلاسيك است كه مي تواند در ارتقاي فرهنگ و هنر بومي و ملي تاثيرگذار باشد ولي در سالهاي اخير، اين امر به آموزش سازهاي خارجي از جمله گيتار، ويولن و پيانو محدود شده و سازهاي بومي نظير تار، سه تار، قارمان، كمانچه و قاوال هر روز بيشتر از گذشته در ورطه فراموشي قرار مي گيرند.
روزگاري بود كه شهرها و روستاهاي آذربايجان غربي، با بهانه و بي بهانه، ميزبان نوازندگان چيره دست بومي بودند كه نواهاي سازهاي آنها، گوش عاشقان موسيقي فولكلوريك را نوازش مي داد و شادي و طرب خاصي نيز ايجاد مي كرد.
موسيقي عاشيقي از ديگر انواع موسيقي بومي پرمخاطب در آذربايجان غربي است كه در روزگاران نه چندان دور به دليل پيوستگي اش با ادبيات شفاهي مردم از جايگاه رفيعي در جامعه برخوردار بود.
مشكل امروز موسيقي عاشيقي، گم شدن داستانهاي اصيل آذري نظير 'كور اوغلي'، 'غلام حيدر'، 'سيدي و پري' و ديگر داستانهاست كه داستانهاي كشورهاي بيگانه از جمله كشورهاي آسياي شرقي جايگزين آنها شده و نوجوانان و جوانان ديگر رغبتي براي شنيدن داستانهاي ايراني، ندارند.
داريوش عليزاده كه خود عاشيقي جوان است، به عنوان مسوول واحد موسيقي حوزه هنري آذربايجان غربي و كانون عاشيقي استان در گفت و گو با خبرنگار ايرنا با اظهار تاسف از فراموش شدن موسيقي فولكلوريك و سنتي آذري در استان گفت: يكي از مهمترين مشكلاتي كه در استان به چشم مي خورد، كم رنگ شدن حضور عاشيق ها در مجالس و محافل است چراكه آنها در حال حاضر جاي خود را به نوازنده هاي ارگ داده اند تا آنها گوش نوازي كنند.
وي اضافه كرد: مقايسه موسيقي عاشيقي با موسيقي مبتني بر ارگ، بسيار نامناسب است چراكه موسيقي عاشيقي برگرفته از گوشه ها و به اصطلاح 'هواهاي' آذري بود كه هر گوش موسيقي شناسي را مدهوش مي كرد.
وي اضافه كرد: در حال حاضر، كمانچه سنتي اروميه و قاوال در آستانه انقراض هستند و ديگر اثري از آنها در استان به چشم نمي خورد.
مسوول واحد موسيقي حوزه هنري آذربايجان غربي، آموزش آلات موسيقي غربي و گوشه هاي غيربومي را از جمله مشكلات حوزه موسيقي در استان عنوان كرد و افزود: در حال حاضر، در بيشترين موارد، گيتار در آموزشگاهها آموزش داده مي شود و در كنار آن نيز آموزش 'باغلاما' و 'ويولن' بيشتر از ديگر سازهاست.
عليزاده ادامه داد: با وجود اينكه در حال حاضر افزون بر 100 نفر عاشيق در استان داريم ولي عاشيق هاي طراز اول آنها به 10 نفر مي رسد كه اين تعداد براي آذربايجان غربي بسيار كم است.
وي، داستان سرايي را شاخصه بارز عاشيقي عنوان كرد و گفت: داستانهاي بسياري در سينه عاشيق ها نقش بسته بود كه آنها را در مجالس و محافل به خوبي بيان مي كردند ولي امروزه ، ديگر از اين داستان سرايي ها به ويژه در مراسم جسن عروسي خبري نيست.
وي از نهادهاي مسوول خواست كه گامهاي بلندتري را براي تبديل كردن داستانهاي عاشيقي استان به فيلم و سريال و كتاب بردارند چرا كه در غير اين صورت، با فراموشي اين گونه داستانها نيز مواجه مي شويم.
يداله حاجي زاده، كمانچه نواز 78 ساله اروميه اي و از آخرين بازماندگان كمانچه نوازان اين شهر نيز در گفت و گو با خبرنگار ايرنا گفت: در گذشته هنرمندان زيادي، كمانچه نوازي مي كردند كه از جمله آنها مي توان به اسلام سازگار، محمد كمان ياري، اسماعيل مجلس آرا، محمدخان شهناز، قنبر شهناز، دده مشهدي حسين، حبيب ذوالفقاري و حسين مجلس آرا اشاره كرد كه امروزه همگي آنها از دنيا رفته اند.
وي اضافه كرد: در گذشته آهنگهايي مانند قزاقي، عنابي، عسگراني، ينگي ترينگه، لطيفه، چهار مضراب، چشم مست، اوچ قزلار، آذربايجاني و واغ زالي از آهنگهاي محلي اروميه در مراسم مختلفي از جمله عروسي نواخته مي شد كه تمامي آنها براي مردم و مخاطبان دلنشين بودند ولي امروز، ذائقه مردم عوض شده است.
وي ظهور سازهاي الكترونيكي مانند ارگ، تنوع آهنگهاي آنها، نبود آموزشهاي بروز و عدم حمايت دستگاههاي متولي فرهنگ و هنر اروميه از نوازندگان سازهاي قديمي ايراني را زمينه ساز كاهش محبوبيت و استفاده از سازهاي غربي ارزيابي كرد و ادامه داد: عرصه موسيقي، عرصه عشق و علاقه است و اگر اين موارد نباشد، هيچ كس وارد اين عرصه نمي شود.
با توجه به اين گفته ها، بايد ديد مسوولان فرهنگي و هنري آذربايجان غربي چه برنامه اي براي بهبود وضعيت ساز و آواز بومي آذري در استان دارند و چه راهكاري براي ارتقاي جايگاه سازهاي در حال انقراض استان مي انديشند.
هم اكنون در آذربايجان غربي 23 آموزشگاه موسيقي مجوزدار فعاليت مي كنند كه از اين تعداد 13 آموزشگاه در اروميه نسبت به ارائه آموزش هاي لازم به علاقه مندان موسيقي فعاليت مي كنند.
هيچكدام از آموزشگاههاي واقع در اروميه هم اكنون آموزش سازهاي سنتي و بومي منطقه را انجام نمي دهند كه اين امر باعث شده كه موسيقي آذربايجاني يواش يواش در پرده فراموشي گرفتار آيد.
گزارش از : صابر چهرقاني
8136/581
اروميه - ايرنا - آموزش گيتار و ويولن امروزه به مشغله مهم جوانان علاقه مند به موسيقي در آذربايجان غربي و اروميه تبديل شده و بسياري از آموزشگاهها تنها به ياد دادن اين آلتهاي موسيقي نه چندان ايراني، همت گماشته اند.