هرچند تعریف منجمان و طبیبان از فصل بهار متفاوت است و از دیدگاه حكمای طب ایرانی، فصل بهار همزمان با گرم شدن هوا و زمین از اواخر بهمن ماه تا اوایل اسفندماه آغاز می شود اما اغلب مردم، نوروز را مبنای بهار و فصل نو شدن می دانند.
عضو انجمن تحقیقات طب سنتی ایران در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا با بیان این كه مزاج فصل بهار، معتدل است، گفت: برخی افراد فصل بهار را به دلیل بروز بیماری هایی مثل تب ها، بثورات، ورم ها و آلرژی ها در این فصل، آن را گرم و مرطوب در حد اعتدال می دانند.
فاطمه علیزاده خاطرنشان كرد: بهار به سبب اعتدال مزاج و لطافت، برای تمام سنین فصلی مناسب است و به ویژه برای پیران و صاحبان مزاج سرد و خشك مناسب‌ترین فصل برای زندگی و سلامت به شمار می آید.
وی درباره بیماری های فصل بهار نیز توضیح داد: بیماری هایی كه در این فصل ایجاد می شود به دلیل بدی مزاج فصل نیست و اكثراً به علت باقی ماندن اخلاط حبس شده در زمستان و رقیق شدن و به حركت درآمدن آنها ایجاد می شود.
این محقق طب ایرانی ادامه داد: اگر بدن نتواند اخلاط باقی مانده را به طور كامل دفع كند، این اخلاط به سوی اندام‌های ضعیف رفته و باعث تولید امراض شایع در این فصل می شود كه ظهور و بروز دمل‌ها، ورم‌های چركی، جوش‌ها، خارش، جرب، ورم‌های حلق، خونریزی بینی، زكام، گرفتگی صدا، سرفه، صرع، سكته‌ها و بیماری‌های مزمن از آن جمله است.
**پاكسازی بدن
حكیمان طب ایرانی برای پیشگیری از بروز بیماری های فصل بهار تدابیر مختلفی ارایه می كردند كه برخی از آنها شاید امروزه، اندكی غریب و غیرعادی به نظر برسد كه از آن جمله می توان به فصد (رگ زدن)، ایجاد اسهال و قی كردن (استفراغ) اشاره كرد.
علیزاده در این مورد اظهار داشت: اولین و مهمترین تدبیر توصیه شده در فصل بهار پاكسازی و تنقیه اخلاط تجمع یافته در زمستان بخصوص قبل از ورود به فصل تابستان است كه این پاكسازی در اصطلاح طب سنتی با واژه كلی استفراغات (ایجاد فراغت بدن) ذكر شده كه شامل حجامت، فصد، قی، حقنه، اسهال است.
وی از حجامت به عنوان یكی از تجویزهای طب ایرانی در فصل بهار نام برد و درعین حال تاكید كرد كه این كار حتما باید در موارد خاص و فقط و فقط با تشخیص و تجویز پزشك زبردست انجام شود.
این پزشك هشدار داد انجام اعمالی مانند حجامت یا فصد (رگ زدن) به طور خودسرانه یا بدون بررسی‌های لازم می‌تواند عوارض و مشكلات فراوانی برای افراد ایجاد كند.
عضو انجمن تحقیقات طب سنتی ایران استفاده از مسهل های رقیق را یكی دیگر از تدابیر موثر در تخلیه و تصفیه مزاج برشمرد و گفت: این كار به دفع مواد زائد بدن كمك زیادی می كند.
**تغذیه
علیزاده درباره تغذیه افراد در فصل بهار نیز گفت: به علت آن كه هضم در این فصل قوی است توصیه به مصرف غذای با حجم بیشتر ولی لطیف تر شده است كه منظور، مصرف مواد غذایی با كالری كم مانند حبوبات غیر گرم است.
بنابراین به افراد توصیه می شود در فصل بهار از انباشتن بدن از غذا پرهیز كرده و مصرف غذا را به دفعات متعدد تقسیم كنند زیرا پر شدن معده موجب تشدید عوارض این فصل خواهد شد.
در طب ایرانی همچنین مصرف غذاهای مولد خون مانند انواع گوشت، شیرینی، ادویه و اغذیه گرم و تلخ و شور و مصرف نوشیدنی‌های گرمی‌بخش و رطوبت‌آور در فصل بهار منع شده و درعوض به افراد پیشنهاد شده است به جای آن بیشتر از غذاهای سرد و نوشیدنی‌ها و رب‌های فرونشاننده حرارت مانند شربت ریواس، عرق كاسنی، شربت زرشك و غوره، رب غوره، شربت نارنج، لیمو و به استفاده كنند.
**فعالیت بدنی و استحمام بیش از حد در فصل بهار ممنوع
محققان طب سنتی همچنین به افراد توصیه می كنند در فصل بهار از فعالیت بدني و استحمام بیش از حد اجتناب كنند چراكه مزاج بهار «گرم و تر» است و این اقدامات نیز بدن را گرم و تر می كند و می تواند به بروز بیماري هاي گرم و تر بیانجامد.
برهمین اساس، انجام ورزش معتدل (سبك‌تر از ورزش در زمستان) هر بامداد و پیش از صبحانه برای حفظ سلامتی در این فصل بسیار مناسب عنوان شده است.
** لباس
افراد به طور طبیعی با شروع فصل بهار، روانداز خود را كم می كنند و بهتر است از لباس‌های لطیف و خنك و با جنس پنبه استفاده كنند.
علمی (5)**1055*1581
تهران - ایرنا - با تغییر فصل و بهار طبیعت، طبیعت بدن نیز دچار تحول می شود كه برای حفظ سلامتی باید متناسب با این تحولات ضمن مراقبت های بهداشتی، تغییراتی در تغذیه، استراحت، فعالیت بدنی و حتی پوشیدن لباس ایجاد كرد.