از نيويورك تا تهران؛ درخشش ديپلماسي هسته اي ايران

به گزارش ايرنا، نخستين دور مذاكرات وزراي خارجه ايران و گروه 1+5 پس از روي كار آمدن دولت حسن روحاني، پنجشنبه چهارم مهرماه در نيويورك برگزار شد.

محمدجواد ظريف وزير امور خارجه و رييس تيم مذاكراتي ايران و كاترين اشتون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا و رييس تيم مذاكراتي گروه 1+5 ، دو روز قبل از آن براي برگزاري اين نشست در سطح وزراي خارجه به توافق رسيده بودند.

در مذاكرات نيويورك، از طرف گروه 1+5 جان‌ كري وزير خارجه آمريكا، ويليام هيگ وزير خارجه انگليس، لوران فابيوس وزير خارجه فرانسه، گيدو وستروله وزير خارجه آلمان، سرگئي لاوروف وزير خارجه روسيه و وانگ يي وزير خارجه چين به همراه كاترين اشتون حضور داشتند.

در اين نشست محمدجواد ظريف وزير خارجه، سيدعباس عراقچي معاون حقوقي و بين‌الملل وزير خارجه و مجيد تخت‌روانچي معاون اروپا و آمريكاي وزير خارجه تركيب تيم مذاكره كننده ايران را تشكيل مي‌دادند.

وزير خارجه ايران در روز آغاز اين نشست گفت: امروز مذاكرات 1+5 براي اولين بار در 8 سال گذشته، در سطح وزراي خارجه تشكيل مي شود. اين يك شروع است، كه براي نشان دادن اراده سياسي براي حركت به سمت حل موضوع همزمان با مجمع عمومي تشكيل مي شود، اما وزراي 1+5 هم مثل بنده برنامه هاي فشرده اي دارند و لذا نمي توان توقع داشت كه اين جلسه طولاني باشد و يا مذاكرات در اين جلسه به نتيجه برسد.

ظريف افزود: از همين حالا جلسه بعدي براي اواخر مهر در مقر اروپايي ملل متحد در ژنو برنامه ريزي شده است. به هر حال اميدوارم شروع خوبي براي رسيدن به يك راه حل جامع باشد.

يك مقام نزديك به هيات مذاكره‌كننده ايران نيز گفت كه فضاي مذاكراتي بين ايران و 1+5 نسبت به گذشته به طور كامل دگرگون شده است.

وي تاكيد كرد: براساس اين دگرگوني، مذاكرات هسته‌ اي نه در شكل و نه در محتوا نمي‌تواند در مسير گذشته حركت كند.

اين مقام مسوول تصريح كرد: بايد چارچوب‌هاي مفهومي و رويكردهاي عملياتي جديد تعريف شود كه نتيجه آنها يك بازي برد - برد باشد.

اين مقام نزديك به هيات مذاكره‌كننده هسته‌ اي ايران گفت: اين بازي جديدي است كه قواعد جديد مربوط به خود خواهد داشت و هدف آن رسيدن به يك نقطه مشترك مورد توافق دو طرف است.

حسن روحاني رييس جمهوري ايران قبل از آن از ديپلماسي جديد هسته اي رونمايي و تاكيد كرده بود كه اين موضوع بايد در يك بازي برد - برد، حل و فصل شود.

روحاني با بيان اينكه حقوق ايران بايد در چارچوب معاهده 'ان پي تي' حفظ شود، بر غني سازي در خاك ايران در چارچوب بين المللي و تحت نظارت آژانس بين المللي انرژي اتمي تاكيد كرد.

رييس جمهوري ايران با اشاره به اينكه 'ايران آماده گفت و گوي جدي با دنيا، گروه 1+5 و آژانس است'، تصريح كرد: ما براي بازي برد - برد آماده ايم.

در مذاكرات وزراي خارجه ايران و گروه 1+5 در نيويورك توافق شد كه دور بعدي مذاكرات در روزهاي 23 و 24 مهرماه در ژنو برگزار شود.

خانم 'كاترين اشتون' مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا و عضو ارشد هيات مذاكره‌كننده گروه 1+5 در پايان نشست با حضور در جمع خبرنگاران، ضمن ابراز رضايت از مذاكرات نيويورك، خبر برگزاري دور بعدي گفت‌وگوها در دهه سوم مهرماه جاري را اعلام كرد و گفت كه در نشست ژنو درباره جزئيات و موضوع‌هاي عملي بحث خواهد شد.

وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران نيز پس از نشست با وزيران خارجه گروه 1+5 ، مذاكرات خود با وزيران امور خارجه اعضاي اين گروه را سازنده و رضايت بخش خواند.

محمد جوادظريف گفت: در اين نشست طرف ايراني بار ديگر بر حقوق هسته‌اي ملت ايران تاكيد كرد.

وزير امور خارجه كشورمان افزود: اميدواريم در آينده نه چندان دور و در مدت كوتاهي شاهد رفع تحريم‌هاي يكجانبه، چندجانبه و همچنين تحريم‌هاي سازمان ملل عليه ايران باشيم.



** اظهار رضايت و خرسندي وزيران خارجه گروه 1+5

حضور ظريف با لبخندهاي حامل پيام‌هاي ديپلماتيك و معنادارش در نشست با همتايان خود از كشورهاي گروه 1+5 از جمله وزير خارجه آمريكا نشان داد كه آنچه در روزها و هفته‌هاي اخير از سوي مقام‌هاي ايراني و غربي نسبت به آن اظهار خوش‌بيني مي‌شد، از مرحله حرف به مرحله عمل وارد شده است.

در نشستي كه با حضور وزيران خارجه ايران و گروه 1+5 درباره موضوع هسته‌اي كشورمان در نيويورك و در حاشيه نشست مجمع عمومي سازمان ملل برگزار شد، خانم اشتون به عنوان نماينده ارشد و مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا در سمت چپ ظريف و جان كري وزير خارجه آمريكا در سمت راست او و با فاصله كوتاه نشسته بودند.

بعد از پايان نشست آنچه بسياري از رسانه‌ها انتظار آن را داشتند رخ داد؛ ظريف و كري اعلام كردند كه در هنگام برگزاري اين نشست با يكديگر گفت‌وگوي كوتاهي نيز داشته‌اند.

'ويليام هيگ' وزير امور خارجه انگليس نيز بعد از پايان اين نشست با حضور در جمع خبرنگاران گفت: روح و لحن حاكم بر اين مذاكرات بسيار خوب بود.

بسياري از كارشناسان ضمن اظهار خوش‌بيني نسبت به اين دور از مذاكرات در نيويورك كه در سطح وزيران امور خارجه برگزار شد، آن را گام بلندي در مسير پرپيچ و خم و چند ساله پرونده هسته‌اي ايران توصيف كردند.



** مذاكرات ايران و آژانس در وين

10 ساعت پس از مذاكرات وزيران خارجه ايران و گروه 1+5 در نيويورك، مذاكرات ايران و آژانس بين المللي انرژي اتمي در وين آغاز شد.

اين نخستين دور مذاكرات ايران و آژانس بين المللي انرژي اتمي پس از روي كار آمدن دولت جديد در ايران بود.

اين مذاكرات از ساعت 10 صبح روز جمعه پنجم مهرماه در محل نمايندگي دائم جمهوري اسلامي ايران در سازمان ملل و ديگر سازمان هاي بين المللي مستقر در وين آغاز شد.

رضا نجفي سفير و نماينده ايران در آژانس بين المللي انرژي اتمي رياست تيم مذاكره كننده ايراني دردورجديد مذاكرات ايران و آژانس را برعهده داشت.

نجفي شهريور ماه با حكم رييس جمهوري، به جاي علي اصغر سلطانيه، به عنوان سفير و نماينده دائم جمهوري اسلامي ايران نزد سازمان ملل متحد در وين منصوب شده بود.

سفير و نماينده ايران در آژانس بين المللي انرژي اتمي و رييس تيم مذاكره كننده ايراني قبل از آغاز مذاكرات ايران و آژانس ابراز اميدواري كرد كه اين جلسه آغاز خوبي براي تعامل سازنده بين طرفين باشد.

نجفي كه درجمع خبرنگاران سخن مي گفت،درعين حال خاطرنشان كرد كسي نبايد انتظار داشته باشد همه مسائل در يك دور مذاكره حل و فصل شود.

هرمان ناكارتس معاون مديركل آژانس بين المللي انرژي اتمي و رييس تيم مذاكره كننده آژانس با ايران نيز قبل از آغاز مذاكرات گفت: ما از تحولات اخير و سخنان رهبران ايران درباره آمادگي آنها براي تعامل و حل سريع مساله هسته اي استقبال مي كنيم.

ناكارتس كه درجمع خبرنگاران سخن مي گفت،خاطرنشان كرد كه اين دور از مذاكرات، نخستين دور مذاكرات ايران و آژانس پس از انتخابات رياست جمهوري ايران است و ما اميدواريم بتوانيم گفت و گو هاي دوجانبه را سرعت بخشيم و همه مسائل باقي مانده را حل و فصل كنيم.

ايران و آژانس پس از حدود شش ساعت مذاكره ، اين دور از مذاكرات را بسيار مثبت توصيف كردند.

تيم هاي مذاكره كننده ايران و آژانس بين المللي انرژي اتمي توافق كردند كه دور بعدي مذاكرات ايران و آژانس 11 روز پس از مذاكرات ايران و گروه 1+5 يعني در تاريخ ششم آبان ماه در وين برگزار شود.



** درخشش ديپلماسي هسته اي ايران در ژنو

مذاكرات ايران وگروه 1+5 روزهاي سه شنبه و چهارشنبه 23 و 24 مهرماه در ژنو برگزار شد و طرفين اين دور ازمذاكرات را بسيار مفيد توصيف كردند.

به گزارش ايرنا، كاترين اشتون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا و رييس تيم مذاكره كننده گروه 1+5، اين دور از مذاكرات را مثبت خواند و تاكيد كرد كه براي نخستين‌بار روي يك بيانيه مشترك توافق كرديم.

اشتون همچنين با اشاره به طرح ارايه شده توسط ايران درمذاكرات، تصريح كرد كه كامل‌ترين طرح ايران را در ژنو ديديم.

محمد جواد ظريف وزيرامور خارجه و رييس تيم مذاكراتي ايران نيز پس از پايان مذاكرات گفت: مذاكرات پرثمري پشت سر گذاشتيم؛ اميدواريم اين مذاكرات آغازي براي فاز جديد در روابط باشد تا بحران غيرضروري را خاتمه داده و افق‌هاي جديدي باز كند.

وي افزود: وضعيت موجود بين‌الملل امروزبراي حل وفصل موضوعات موجود راه‌حل‌هاي دراز مدت را طلب مي‌كند. ما درنيويورك وژنو با اين ذهنيت‌ها وارد مذاكره شديم ونمايندگان 1+5 هم اراده لازم سياسي را نشان دادند.

ظريف خاطرنشان كرد: نياز داريم مذاكرات را با عمق بيش‌تري انجام دهيم، بحث‌هاي خود را در سطح كارشناسان ادامه خواهيم داد وقرار است ادامه مذاكرات ششم وهفتم نوامبر (16 و 17 آبان) در ژنو دنبال شود.

ظريف دردور نخست مذاكرات ايران و گروه 1+5 پيشنهاد جديد ايران با عنوان 'پاياني بريك بحران غير ضروري ؛ آغازي براي افق هاي جديد' را ارايه كرد.

دور دوم مذاكرات بدون حضور ظريف و اشتون و درسطح معاونان برگزار شد و ظريف سه شنبه شب نيز به منظور جمع بندي مذاكرات انجام شده با اشتون به گفت و گو پرداخت.

دور سوم مذاكرات ايران با گروه 1+5 نيز به رياست 'عباس عراقچي' معاون حقوقي و بين المللي وزير امور خارجه و 'هلگا اشميد' معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا ظهر چهارشنبه برگزار شد وپس ازآن در دور چهارم و آخر مذاكرات، ظريف واشتون به جمع مذاكره كنندگان پيوستند.

عراقچي نيز طي دو روز مذاكرات، با 'سرگئي ريابكوف' معاون وزيرخارجه روسيه ، 'وندي شرمن' معاون وزير امور خارجه ايالات متحده آمريكا، 'هانس ديتر لوكاس' نماينده آلمان و'ژاك اوديبر' نماينده فرانسه درمذاكرات ، به صورت جداگانه ديدار وگفت وگو كرد.

'مجيد تخت روانچي' معاون اروپا وآمريكاي وزيرامور خارجه وعضو ديگر تيم مذاكرات هسته اي ايران نيز علاوه برحضور درمذاكرات باگروه 1+5 با 'سايمون گس' مديركل سياسي وزارت خارجه ونماينده انگليس درمذاكرات هسته اي بطور جداگانه ديدار وگفت وگو كرد.

درپي اين ديدار، ايران وانگليس توافق كردند طي دوهفته بعد كاردارهاي خود را معرفي كنند.



** طرح ايران مبتني بربازي برد - برد

در دور اول مذاكرات ايران وگروه 1+5 كه صبح روزسه شنبه درمحل دفتر اروپايي سازمان ملل متحد درژنو برگزار شد، جمهوري اسلامي ايران طرح پيشنهادي جديد خود را درقالب يك پاورپوينت به اعضاي گروه 1+5 متشكل از كشورهاي آمريكا، روسيه، انگليس، فرانسه، چين وآلمان ارائه كرد.

سطح وميزان غني سازي ونيز اجراي پروتكل الحاقي ازموضوعات مورد بحث در دور دوم مذاكرات بود وبه گفته عراقچي، اجراي پروتكل الحاقي وسطح وميزان غني سازي ازگام هاي پاياني مذاكرات خواهد بود.

در اين حال وزير امور خارجه گفت كه مبناي طرح ما زمان است يكي از روش هايي كه ايجاد اعتماد مي كند، اين است كه زمان را باز نگذاريم و دريك بازه زماني محدود مذاكرات را پيش ببريم تا هيچ يك ازطرف ها تصور نكنند مي توانند با وقت كشي برخي اهداف جانبي شان را به پيش ببرند.

وي افزود: مراحل مقدماتي را فكر مي كنيم بتوانيم ظرف يكي دو ماه اجرا كنيم، حتي زودتر از آن هم امكان پذير است ولي فكر مي كنم برخي از اعضاي گروه 1+5 به دليل سازوكارهاي داخلي خود نياز به زمان بيشتري دارند.

وي افزود: اصولا اعتقاد دارم كه روش دست كشيدن از حقوق و فشار آوردن به ايران كار خوبي براي رفع نگراني هاي غرب هم نيست، آن ها بايد ازاين طريق بيشتر نگران شوند.

رييس دستگاه ديپلماسي كشورگفت: اگر ازاين روش ها استفاده كنند توانمندي هاي بومي ايران درانرژي هسته اي به شكلي است كه اين توان قابل ازبين بردن نيست وبا تحريم وفشار ازبين نمي رود، لذا بايد راهكاري پيدا كنيم كه ضمن اجراي حقوق هسته اي كشورمان، ديگران هم اطمينان حاصل كنند كه ما برنامه ديگري به جز برنامه صلح آميز هسته اي نداريم.

ظريف با تاكيد براين كه برنامه هسته اي ايران صلح آميز است، افزود: ما هم از نظر فتواي رهبري و هم از نظر ملاحظات استراتژيك و امنيتي، سلاح هسته اي را به نفع سياست وامنيت ايران نمي دانيم لذا بايد اين نگراني ها رفع شود و نبايد اين نگراني ها ادامه يابد.

وي درپاسخ به سوال ديگري مبني براين كه آيا قرار است ايران درمذاكرات خود امتيازي بدهد؟ گفت : اصلا مبناي ما درمذاكرات امتياز دادن وامتياز گرفتن نيست، من معتقدم كساني كه با ديدگاه حاصل جمع صفر وارد معادلات بين المللي مي شوند، ضرر خودشان وطرف مقابل را تضمين مي كنند.

نكته جالب اين كه 'جان كري' وزير امور خارجه آمريكا در آستانه مذاكرات ژنو، تاكيد كرد كه ايران حق غني سازي با درصد پايين را دارد.

همزمان 'ليناس لينكويسيوس' وزير امور خارجه ليتواني كه كشورش تا پايان سال ميلادي جاري رياست دوره اي اتحاديه اروپا را برعهده دارد، خبر داد كه اروپا در حال بررسي تداوم غني سازي پنج درصد در ايران است.

'سرگئي لاوروف' وزير امور خارجه روسيه نيز درآستانه دور جديد مذاكرات ايران و گروه 1+5 بر حق ايران براي غني سازي اورانيوم تاكيد كرد.



** دو نشست هسته اي در يك هفته

مذاكرات تيم هاي كارشناسي ايران و گروه 1+5 در حالي دو روز پيش در وين به پايان رسيد كه قرار است نتيجه اين مذاكرات به نشست هفته آينده ژنو ارايه شود.

به گزارش ايرنا، تيم هاي كارشناسي ايران و گروه 1+5 طي روزهاي چهارشنبه و پنجشنبه گذشته دو دور در مقر سازمان ملل متحد در وين با يكديگر گفت و گو كردند.

تيم هاي مذاكره كننده كه متشكل از كارشناسان هسته اي، علمي و امور تحريم بودند، در 10 ساعت مذاكرات جدي و فشرده به بررسي ابعاد جزئي و دقيق پيشنهادهاي دو طرف در زمينه هسته اي و تحريمها پرداختند.

در اين دور از مذاكرات، كارشناسان ايراني از سه وزارتخانه 'نفت'، 'صنعت، معدن و تجارت' و 'راه و شهرسازي' و همچنين 'بانك مركزي' و 'سازمان انرژي اتمي' در وين با كارشناسان گروه 1+5 گفت و گو كردند.

رياست هيأت كارشناسي ايران در مذاكره با گروه 1+5 را 'حميد بعيدي نژاد' مديركل امور اقتصادي و تخصصي بين‌المللي وزارت امور خارجه بر عهده داشت و رياست تيم كارشناسي 1+5 نيز بر عهده 'استفان كلمنت' دستيار كاترين اشتون گذاشته شده بود.

ايران و گروه 1+5 متشكل از آمريكا، روسيه، انگليس، فرانسه، چين و آلمان در مذاكرات 23 و 24 مهر ماه در ژنو سوييس توافق كردند تا پيش از آغاز دور بعدي مذاكراتشان در روزهاي 16 و 17 آبان، كميته هاي كارشناسي هسته اي، علمي و امور تحريم براي رفع اختلاف نظرها تشكيل و نتايج اين گفت وگوها را در اختيار مذاكره كنندگان اصلي قرار دهند.



** شكست بن بست مذاكرات ايران و آژانس

برگزاري نشست كارشناسي ايران و گروه 1+5 ، تنها رويداد مهم هفته پيش در وين نبود.

عباس عراقچي معاون وزير امور خارجه و عضو ارشد تيم مذاكرات هسته اي ايران چهار روز پيش يعني روز دوشنبه با سفر به وين و در ديدار با 'يوكيو آمانو' مديركل آژانس، پيشنهاد جديدي را براي حل و فصل مسائل باقي مانده ميان طرفين روي ميز گذاشت كه موجب شكسته شدن بن بست مذاكرات پيشين ايران و آژانس شد.

طبق اين طرح، ايران آمادگي خود را براي پاسخ به تمامي سوالات و ابهامات آژانس در يك دوره كوتاه زماني، اعلام كرده است.

جمهوري اسلامي ايران طبق موافقتنامه پادمان ملزم به جواب دادن تمام سوالات آژانس بين المللي انرژي اتمي نيست.

عراقچي در اين خصوص مي گويد: طرح برخي از سوالات آژانس بين المللي انرژي اتمي فراتر از تعهدات موافقنامه پادمان است و ما براساس اين موافقتنامه ملزم به جواب دادن به همه پرسش ها نستيم، اما از آنجا كه به صلح آميز بودن برنامه هسته اي ايران اعتقاد داريم براي از بين بردن نگرانيها به ابهامات آژانس جواب مي دهيم.

ساعتي بعد از ديدار عراقچي با آمانو، مذاكرات تيم هاي فني ايران و آژانس بين المللي انرژي اتمي در فضايي متفاوت نسبت به گذشته در وين آغاز شد.

در اين دور از مذاكرات، رياست تيم ايران را 'رضا نجفي' سفير ايران در آژانس برعهده داشت اما در طرف مقابل، چهره جديدي به جاي 'هرمان ناكارتس' كه در دو سال گذشته رياست تيم مذاكراتي آژانس را برعهده داشت، قرار گرفته بود.

'ترو وارجورانتا' در اين دور از مذاكرات، رياست هيأت مذاكره كننده آژانس را برعهده گرفته بود.

آمانو در نشست قبلي شوراي حكام از زحمات ناكارتس قدرداني كرد و گفت كه وي در آينده نزديك بازنشست خواهد شد.

دور نخست مذاكرات ايران و آژانس به مدت سه ساعت و تا شامگاه دوشنبه طول كشيد و طرفين توافق كردند كه ادامه مذاكرات را به صبح سه شنبه موكول كنند.

دور دوم مذاكرات ايران و آژانس سه شنبه در مقر آژانس آغاز شد و طرفين پس از سه ساعت مذاكره، براي نخستين بار يك بيانيه مشترك صادر كردند.

در اين بيانيه آمده است: 'به دنبال ديدار يوكيا آمانو مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و سيد عباس عراقچي معاون وزير امور خارجه ايران، هياتهاي ايران و آژانس جلسه‌اي مفيد درباره مسايل گذشته و حال در 28 و 29 اكتبر (6 و 7 آبان) برگزار كردند.

ايران پيشنهاد جديدي را در زمينه اقدامات عملي ارايه كرد كه به عنوان يك عمل سازنده براي تقويت همكاريها و گفت ‌وگو با رويكرد حل همه مسايل باقيمانده در آينده است.

پس از گفت‌ وگوهاي اساسي تصميم گرفته شد كه نشست بعدي در 11 نوامبر (20 آبان) در تهران براي پيشبرد همكاريها برگزار شود.'

عراقچي در خصوص طرح پيشنهادي ايران به آژانس مي گويد: همانطور كه ايران در مذاكرات با 1+5 در ژنو (23 و 24 مهر ماه) چارچوب جديدي را در قالب يك پيشنهاد ارائه كرد، در وين نيز چارچوب جديدي را براي همكاري پيشنهاد كرده است.

وي يادآور شد: در طول دو سال گذشته در چارچوب تفاهم بين ايران و آژانس، مذاكراتي براي همكاري با آژانس با عنوان 'رويكرد ساختاري' انجام شد اما طرفين در عمل نتوانستند پيشرفت چنداني به سمت تعيين چارچوب لازم براي حل و فصل مسايل باقيمانده به دست آورند.

عضو ارشد تيم مذاكرات هسته اي ايران تصريح كرد: پيشنهاد جديد ايران 'تصحيح رويكردها' است و مي تواند بن بست موجود ميان ايران و آژانس براي حل و فصل مسائل باقي مانده را از بين ببرد.

آمانو خرداد ماه سال جاري در نشست شوراي حكام با اشاره به 10 دور گفت و گوهاي ايران و آژانس طي دو سال گذشته، تاكيد كرد كه اين مذاكرات به بن بست رسيده است، موضوعي كه علي اصغر سلطانيه نماينده پيشين ايران در آژانس نيز بر آن صحه گذاشت.

عراقچي مي گويد: ايران در پيشنهاد جديد خود چارچوبهاي منطقي تري را به طرف مقابل پيشنهاد كرده است به شكلي كه بتواند ما را از بن بست موجود عبور دهد؛ چرا كه بن بست به وجود آمده در روابط ايران و آژانس به توقف همكاريها و بروز سوء تفاهم هاي جديد منجر شده بود.

به گفته وي، پيشنهاد جديد ايران چگونگي برخورد با مسائل مربوط به گذشته و آينده موضوع هسته اي را نيز در برمي گيرد.

علي اكبر صالحي معاون رييس جمهور و رييس سازمان انرژي اتمي ايران در سال 1390 و زماني كه مسووليت وزارت امور خارجه را برعهده داشت در ديدار با آمانو و در راستاي همكاري ايران و آژانس، پيشنهاد تدوين مداليته جديدي را مطرح كرد كه سنگ بناي دور جديدي از مذاكرات شد.

طبق مداليته قبلي يا برنامه عمل سال 2007 يا همان سند INFCIRC/711 ، شش مساله باقيمانده آزمايشات پلوتونيوم، سانتريفيوژهاي پي يك و پي دو، منشاء آلودگي، سند اورانيوم فلزي، پلونيوم 110 و معدن گچين در سال 2008 حل و فصل شد و محمد البرادعي مديركل قبلي آن را به شوراي حكام گزارش كرد.

هر چند جانشين البرادعي، يعني آمانو ، مداليته 2007 را كامل اعلام نكرد، ولي ايران براي نشان دادن حسن نيت خود وارد مذاكراتي شد كه هدف آن دستيابي به مداليته جديد بود.

يك ماه پس از طرح اين پيشنهاد از سوي صالحي، هرمان ناكارتس معاون پادمان مديركل آژانس كه تا هفته گذشته معمولا رياست تيم مذاكره كننده اين نهاد با تهران را برعهده داشت، به دعوت جمهوري اسلامي در سفر پنج روزه از تاسيسات هسته اي ايران بازديد كرد.

ناكارتس در آن سفر همراه معاونين خود از نيروگاه اتمي بوشهر، تاسيسات غني سازي نطنز و فردو، تاسيسات اصفهان شامل كارخانه توليد ميله هاي سوخت و نيز رآكتور تحقيقاتي آب سنگين اراك و كارخانه توليد آب سنگين اراك بازديد كرد.

در آن سفر، جمهوري اسلامي ايران براي نشان دادن حسن نظر خود در اقدامي بي سابقه حتي اجازه بازديد از سايت تحقيق و توسعه سانتريفيوژهاي پيشرفته را نيز به معاون مديركل داد.

ناكارتس در آن سفر، دو دستور كار مذاكراتي اعمال ترتيبات پادمان در تاسيسات فردو و ديگري پيگيري موضوع مطالعات ادعايي را داشت.

وي بهمن ماه سال 1390 نيز به عنوان رييس گروه مذاكره كننده آژانس براي حضور در دور اول گفت وگوها، سفر سه روزه اي به تهران داشت.

سه هفته پس از آن نيز (اول اسفنده ماه 1390)، ناكارتس براي حضور در دور دوم گفت و گوهاي ايران و آژانس، سفري دو روزه به تهران انجام داد.

پس از آن، چند دور مذاكرات در وين برگزار شد تا اينكه اول خرداد ماه سال گذشته آمانو سفري يك روزه به تهران داشت كه ناكارتس نيز در اين سفر وي را همراهي كرد.

مذاكرات براي دستيابي به مداليته جديد در وين و تهران ادامه يافت، ولي از نشست شوراي حكام در آذر ماه سال گذشته اين گفت وگوها وارد مرحله جديدي شد.

مديركل آژانس در آن نشست تاكيد كرد كه اين نهاد در پي توافق با ايران در مورد يك مداليته براي حل و فصل موضوعات باقي مانده است.

آمانو با اشاره به اينكه آژانس قويا مصمم به گفت وگو است، تصريح كرد: فرصت حل و فصل ديپلماتيك موضوع هسته اي ايران فراهم شده است و همه بايد از آن استفاده كنيم.

در پي اين اظهار نظر آمانو، هفتمين دور مذاكرات در تهران برگزار شد.

ناكارتس كه رياست تيم هفت نفره آژانس در اين دور از مذاكرات را برعهده داشت، هنگام بازگشت به وين تاكيد كرد كه انتظار داريم ديدگاه شكل يافته در مذاكرات را نهايي و بلافاصله اجرايي كنيم و همچنين ابراز اميدواري كرد مذاكرات آتي به تدوين مداليته حل و فصل موضوع منجر شود.

بر اساس توافق طرفين، دور هشتم مذاكرات 27 دي ماه سال گذشته در تهران برگزار شد، ولي باز هم توافق نهايي مداليته جديد عملي نشد.

هرچند ناكارتس هنگام بازگشت به وين اعلام كرد كه مذاكرات ادامه مي يابد، ولي در عين حال گفت كه با توجه به برخي اختلاف نظرها در اين دور گفت وگوها، نتوانستيم مداليته جديد را نهايي كنيم.

نهمين دور مذاكرات ايران و آژانس اتمي بهمن ماه سال گذشته در تهران برگزار شد، ولي باز هم مداليته جديد نهايي نشد و دهمين دور مذاكرات نيز 25 ارديبهشت در وين برگزار شد كه نتيجه اي نداشت.

در پي آن، آمانو در نشست شوراي حكام در خرداد ماه سال جاري تاكيد كرد كه مذاكرات به بن بست رسيده است، موضوعي كه نماينده پيشين ايران در آژانس نيز بر آن صحه گذاشت.

هنوز چند روز از اين اظهار نظر آمانو نگذشته بود كه با پيروزي حسن روحاني در انتخابات رياست جمهوري ايران، تغيير در معادلات ظاهر شد.

آمانو در نخستين اظهار نظر پس از انتخابات ايران تصريح كرد كه مديريت آژانس متعهد به ادامه مذاكرات با رييس جمهوري آينده ايران است.

مديركل آژانس حدود يك ماه و نيم پيش در نشست فصلي شوراي حكام نيز تاكيد كرد كه 'آژانس به همكاري سازنده با دولت جديد ايران براي حل و فصل مسايل باقي مانده از طريق ديپلماتيك متعهد است'.

آمانو همچنين در گزارش جديد خود آمادگي آژانس را براي تدوين مداليته اي شفاف با هدف كاهش هرگونه سوء تفاهم احتمالي با ايران اعلام كرد.

بر اين اساس دور يازدهم مذاكرات ايران و آژانس پنجم مهر ماه در فضايي مثبت در وين برگزار شد و طرفين توافق كردند كه در دور بعدي مذاكرات در ششم و هفتم آبان وارد جزئيات شوند.

اين مذاكرات هفته قبل در وين برگزار شد و آنگونه كه محمد جواد ظريف رييس تيم مذاكرات هسته اي ايران گفته است 'پس از دوسال، ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي براي شروع حل و فصل مشكلات گذشته به تفاهم رسيدند'.



** فصل جديد در روابط ايران و آژانس

دور جديد مذاكرات ايران و آژانس بازتاب خوبي در رسانه هاي اتريش و سوييس به عنوان دو كشور ميزبان مذاكرات هسته اي داشت.

رسانه هاي اتريش در گزارشهايي دور جديد مذاكرات ايران و آژانس بين المللي انرژي اتمي در وين را مثبت توصيف و تصريح كردند كه فصل جديدي در همكاريهاي ايران و آژانس آغاز شده است.

به گزارش ايرنا، شبكه تلويزيوني اتريش (او.آر.اف) در گزارش خود با اشاره به اينكه فضاي مذاكرات ايران و آژانس در دو روز گذشته بسيار مثبت بود، خاطر نشان كرد كه ايران در اين دور از مذاكرات پيشنهاد جديدي را روي ميز گذاشت.

اين شبكه تلويزيوني يادآور شد كه تيم هاي مذاكراتي ايران و آژانس در اين دور از مذاكرات در خصوص جزئيات طرح جديد ايران به گفت وگو نشستند.

شبكه تلويزيوني اتريش به نقل از 'ترو وارجورانتا' معاون مديركل و رييس تيم مذاكراتي آژانس و 'رضا نجفي' سفير ايران نزد آژانس و رييس تيم مذاكراتي ايران، مذاكرات را بسيار سازنده و مفيد دانست و خاطرنشان كرد كه طرفين توافق كردند دور بعدي مذاكرات 11 نوامبر (20 آبان) در تهران برگزار شود.

'او.آر.اف' همچنين به نقل از نجفي تصريح كرد كه با پيشنهاد جديد ايران، فصل جديدي در همكاريهاي ايران و آژانس ايجاد شده است.

اين شبكه تلويزيوني به نقل از رييس تيم مذاكراتي آژانس خاطرنشان كرد كه گفت و گوها شامل همه موارد از جمله تأسيسات نظامي پارچين مي شود.

خبرگزاري اتريش (آپا) نيز در گزارشي تصريح كرد كه ايران و آژانس پس از پايان اين دور از مذاكرات براي نخستين بار يك بيانيه مشترك صادر كردند.

خبرگزاري اتريش به نقل از 'ترو وارجورانتا' معاون مديركل و رييس تيم مذاكراتي آژانس نوشت كه مذاكرات بسيار سازنده بوده است.

روزنامه هاي 'استاندارد'، 'تيرول' و 'سالزبورگ' نيز با اشاره به طرح پيشنهادي ايران در اين دور از مذاكرات، تصريح كردند كه تيم مذاكراتي آژانس از طرح ايران استقبال كرده و آن را سازنده دانسته است.

روزنامه سوييسي 'نئو زوريخر سايتونگ' نيز انتشار بيانيه مشترك توسط ايران و آژانس بين المللي انرژي اتمي را بي سابقه توصيف كرد.

اين روزنامه در گزارشي با اشاره به جو مثبت مذاكرات دو روزه ايران و آژانس، نوشت: انتشار بيانيه مشترك حقيقتاً موضوع جديدي است و در گذشته سابقه نداشته است.

اين روزنامه يادآور شد كه پس از 2 روز گفت وگو در وين، مسؤولان آژانس بين المللي انرژي اتمي و نمايندگان ايران مي خواهند دو هفته ديگر دوباره گردهم آيند و گفت وگوهاي هسته اي را ادامه دهند.

روزنامه سوييسي خاطرنشان كرد: هيأت ايراني و همچنين مسؤولان آژانس در بيانيه مشتركي تأكيد نمودند كه ديدار آينده آنها در تهران در يازدهم نوامبر صورت خواهد گرفت.

'نئو زوريخر سايتونگ' افزود: 'ترو وارجورانتا' معاون مديركل آژانس و 'رضا نجفي' سفير ايران نزد آژانس در وين در پايان گفت وگوهاي دو روزه در يك كنفرانس مطبوعاتي نيز شركت كردند.

روزنامه سوييسي، اين حركت و همچنين انتشار بيانيه مشترك را بي سابقه خواند و تصريح كرد: از زمان به قدرت رسيدن حسن روحاني در ايران جو مذاكرات بين تهران و آژانس بسيار بهتر شده است.

يك روز پس از مذاكرات موفق ايران و آژانس، مذاكرات تيم هاي كارشناسي ايران و گروه 1+5 طي روزهاي چهارشنبه و پنجشنبه گذشته در مقر سازمان ملل متحد در وين برگزار شد.

آنگونه كه حميد بعيدي نژاد رييس تيم كارشناسي ايران گفته است تيم هاي كارشناسي طرفين در اين دو روز بحث هاي بسيار جدي و فشرده اي داشته اند و در خصوص موضوعات هسته اي و تحريم به گفت وگو نشسته اند.

به گفته وي، در مذاكرات وين براي نخستين بار گروه 1+5 موافقت كرد وارد بحث تحريم شود.

بعيدي نژاد مي گويد: در اين مذاكرات موفق شديم جنبه هاي مختلف بحث را در نشست فني و حقوقي بطور جدي بررسي كنيم.

تيم هاي مذاكراتي ايران و گروه 1+5 قرار است نتايج مذاكرات خود را به اجلاس هفته آينده ژنو ارايه كنند.



** كارشناسان غربي چه مي گويند؟



'بهروز بيات' مشاور پيشين آژانس بين المللي انرژي اتمي، مذاكرات ايران و گروه 1+5 را اميد بخش مي داند و خاطرنشان مي كند كه طرفين براي رسيدن به توافق، اراده سياسي خود را نشان داده اند.

اين كارشناس امور هسته اي ابراز اميدواري مي كند كه ايران و گروه 1+5 بتوانند در مورد 'پذيرش حق غني سازي ايران' و 'لغو تحريم ها' به توافق برسند.

به عقيده وي، ايران نيز بايد سطح غني سازي 20 درصد خود را كاهش دهد و در راستاي شفافيت بيشتر، پروتكل الحاقي را بپذيرد.

'آلبرت اشتاهل' كارشناس امور استراتژيك در دانشگاه پلي تكنيك زوريخ نيز در آستانه مذاكرات ايران و 1+5 به آمريكا توصيه كرد كه تحريمها عليه ايران را گام به گام لغو كند.

اين استاد دانشگاه در عين حال به ايران نيز توصيه مي كند كه برنامه هسته اي خود را تحت كنترل و نظارت گسترده آژانس بين المللي انرژي اتمي قرار دهد.

اشتاهل تاكيد مي كند: آمريكا نيز در ازاي اين امر، استفاده صلح آميز ايران از فناوري هسته اي را به رسميت بشناسد.

وي با اشاره به نفوذ ايران در منطقه خاورميانه تصريح مي كند كه آمريكا بايد حيطه نفوذ ايران را به عنوان قدرت برتر منطقه به رسميت بشناسد.

كارشناس امور استراتژيك در دانشگاه پلي تكنيك زوريخ خاطرنشان مي كند كه اين حيطه نفود ايران با خروج آمريكايي ها از افغانستان در سال آينده، گسترش بيشتري مي يابد.

وي تأكيد مي كند: مشاركت با ايران براي آمريكا نيز موضوع خوبي است زيرا اين امر مي تواند سبب مهار افراطيها در افغانستان، پاكستان و سوريه شود كه آمريكا نيز از آنها دل خوشي ندارد.

'اوليور ترنت' سرپرست مركز تحقيقات دانشگاه پلي تكنيك زوريخ نيز با اشاره به اينكه دو خواسته اصلي ايران لغو تحريمها و به رسميت شناخته شدن حق غني سازي است، خاطر نشان مي كند كه براي توافق با غرب، تهران مي تواند درخصوص وسعت و سطح غني سازي گفت وگو كند.

به نظر وي، براي دستيابي طرفين به توافق، ايران مي تواند اورانيوم 20 درصدي خود را براي استفاده در نيروگاههاي تحقيقاتي به سوخت تبديل كند.

'والتر برم' صاحبنظر ژنوي نيز كه از نزديك مذاكرات ايران و گروه 1+5 را دنبال مي كند، معتقد است كه زمينه براي توافق ايران و گروه 1+5 بيش از هر زمان ديگري مساعد است.

وي خاطرنشان مي كند كه سازمان ملل و اتحاديه اروپا به حل و فصل موضوع هسته اي خوشبين و معتقدند كه ايران با هدف پيشرفت مذاكرات وارد گفت وگو ها شده است.

'جورج جان' صاحبنظر در برن نيز معتقد است كه هيچ زماني شانس موفقيت مذاكرات هسته اي مانند امروز تا اين حد خوب نبوده است.

وي با اشاره به فضاي مثبت مذاكرات هسته اي، تصريح كرد: وجود اين جو خوب را بايد مديون انتخاب 'حسن روحاني' فردي بسيار معتدل و ميانه رو به رياست جمهوري ايران در ژوئن گذشته دانست.

جان خاطرنشان كرد: غرب با اصل غني سازي ايران موافق بوده و اين موضوع يك موفقيت بسيار بزرگ براي دولت روحاني است.

اين صاحبنظر يادآور شد كه تاكنون خواسته غرب اين بود كه ايران اصلاً غني سازي اورانيوم نداشته باشد و گروه 1+5 نيز از 10 سال پيش با همين هدف وارد مذاكره با ايران شد؛ اما امروز با توجه به شرايط جديد، اين موضوع از روي ميز برداشته شده است.

در حالي كه قرار است دور آتي مذاكرات ايرات و گروه 1+5 روزهاي 16 و 17 آبان در ژنو برگزار شد و پس از تيم هاي مذاكراتي ايران و آژانس در تهران به گفت و گو بنشينند، ديپلمات ها در وين و ژنو اميدوارند در فضاي جديدي كه بعد از مذاكرات نيويورك و ژنو ايجاد شد و نسيم آن به وين رسيد، بن بست مذاكرات قبلي بشكند و ايران و گروه 1+5 و همچنين ايران و آژانس به يك توافق بزرگ هسته اي دست يابند.

اروپام 1344**



---------------------------