از سلام به ماه مبارک تا لحظه خداحافظی اگر روز به روز آیینه وجودمان از گرد
غفلت پاک نشده باشد و آیات لطف و رحمت خداوند را درک نکرده باشیم، باید
امیدوار باشیم که عمرمان به دنیا باشد و ماه رحمت دیگری را تجربه کنیم.
چگونه می‌توان بر سر سفره رحمت خداوند در ماه رمضان نشست و بی بهره و دست خالی
از آن جدا شد؟
;جابر بن عبدالله انصاری ; می گوید: ;در جمعه آخر ماه رمضان نزد
رسول خدا صلی الله علیه و آله رفتم، هنگامی که چشم آن حضرت بر من افتاد ،
فرمود؛ ای جابر! این جمعه آخر ماه رمضان است. پس با آن وداع کن و بگو:
خدایا! این رمضان را آخرین روزه ما قرار نده و اگر چنین مقرر کردی، ما را
مورد رحمت خود قرار ده و محروممان مساز.
هر کس این را بگوید، به یکی از دو امر نیکو می رسد: یا آنکه طول عمر می
یابد و ماه رمضان بعدی را درک می کند، و یا آنکه مورد بخشش و رحمت خدا قرار
می گیرد. ;
امروز آخرین روز از پیوند آسمان و زمین است و چشمان روزه‌داران از همین لحظه تا
غروب آفتاب آبستن اشک‌هایی ست که به لحظات فراق می‌نگرند.
امام صادق (ع) می‌فرمایند: کسى که در ماه رمضان آمرزیده نشود، تا رمضان
آینده آمرزیده نمی‌شود مگر آن که در عرفات حاضر شود.
امروز ما از گذرگاهی عبور می‌کنیم و در گذر خود یا توشه عذاب و ترس از گناه
و یا دلی آرام گرفته از بخشش و یاد خدا در بر داریم.
پس خداوندا بر ما ببخشای به مهر، که تو آمرزنده‌ترینی و رحمت را بر خود واجب
کرده‌ای.
از سنت‌های آخرین شب از ماه مبارک رمضان این است که مردم به سراغ امامان
جماعات مساجد و مراجع می‌روند و پس از استفتاء رؤیت هلال ماه شوال، در استقبال
از عید سعید فطر خیرات می‌کنند.
قرائت دعاهای ختم قرآن، وداع ماه مبارک رمضان و دعای ابوحمزه از آداب شب و
روز عید فطر است و مسلما شرط قبولی روزه نیز زکارت فطره است.
سرانه فطریه در گذشته مقدار سوقه (معادل 8/3 من) گندم یا جو بوده است و
سرپرست هر خانواده مقدار فطریه اهل خانه را اگر توان مالی داشت، به صورت نقد
و اگر نداشت با کنار گذاشتن گندم و جو و یا اجناس دیگر آماده می‌کند.
اگر هنگام کنار گذاشتن فطریه، شخصی غیر از افراد خانواده نیز در خانه حضور
داشته باشد باید فطریه او را نیز کنار بگذاریم و زمان دادن فطریه به
مستمندان نیز روز عید فطر بعد از نماز عید است.
عید فطر نیز دارای آداب ویژه‌ای است، تکبیر گفتن، غسل کردن، شرکت در نماز عید
فطر، بازدید از اقوام و آشنایان و تبریک عید از جمله این سنت‌ها است.
روایت است که حضرت على(ع) در یکى از اعیاد فطر خطبه‌اى خواند بدین مضمون:
;اى مردم! امروز روزى است که نیکوکاران در آن پاداش مىگیرند و زیانکاران و
تبهکاران در آن مایوس و ناامید مىگردند و این شباهت زیادی به روز قیامتتان
دارد، پس با خارج شدن از منازل و رهسپار شدن به جایگاه نماز عید، خروج از قبر
و رفتن به سوى پروردگار را به یاد آورید، و با ایستادن در جایگاه نماز،
ایستادن در برابر پروردگارتان رابه یاد آورید و با بازگشت به سوى منازل
خود، بازگشت به سوى منازل در بهشت برین را متذکر شوید، اى بندگان خدا، کمترین
چیزى که به زنان و مردان روزه دار داده مىشود این است که فرشتهاى در آخرین
روز ماه رمضان به آنان ندا مىدهد و مىگوید: هان! بشارتتان باد، اى بندگان
خدا که گناهان گذشته تان آمرزیده شد، پس به فکر آینده خویش باشید که چگونه
بقیه ایام را بگذرانید. ;
تهرام/م.ل/1666/ 1539