تداوم رنگرزی طبیعی در فارس نیازمند حمایت است
#
شیراز ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 10/12/77
داخلی.اقتصادی.صنایع دستی.فرش.رنگرزی
هنر رنگرزی گیاهی در فارس به علت مشکلات صادرات بازار فرش و زیرانداز،
کمبود برخی مواد رنک ده و رواج رنک های شیمیایی با رکود مواجه شده است.
کارشناسان لزوم حمایت از رنگرزی گیاهی رابه عنوان یک هنراصیل و باسابقه
استان فارس مورد تاکید قرار داده ومعتقدند بایدتدابیری برای حفظ این رشته
از هنرهای ایران صورت گیرد.
دررنگرزی گیاهی ، خامه و نخ پشمی که در تهیه انواع زیرانداز، روانداز و
حتی لباس مصرف دارد، با استفاده از گیاهان طبیعی مانند روناس، جاشیر، کاه،
نیل ، اسپرک ، برک مو، پوست گردو و پوست انار رنک می شود.
دررنگرزی گیاهی برای به دست آوردن مجموعه رنک های قرمز از روناس و حشره
قرمزدانه، برای تهیه مجموعه رنک های آبی از"نیل" و برای تهیه رنک های زرد
از جاشیر ، اسپرک ، کاه ، برک مو و برخی گیاهان دیگر استفاده می شود.
رنک های ترکیبی قهوه ای، از کرم روشن تا قهوه ای بسیار سیر با استفاده از
پوست گردو تهیه می شود.
گیاهانی که در رنگرزی از آنها استفاده می شود به طور طبیعی یا از طریق
کشت به دست می آید و "نیل" تنها ماده وارداتی در رنگرزی گیاهی است.
در استان فارس ، رنگرزی گیاهی از شهرت خاصی برخوردار است و به همین علت
کار رنگرزی بسیاری از استان های دیگر در این استان صورت می گیرد.
یکی از استادان هنر رنگرزی با رنک های طبیعی در شیراز می گوید : طی چند
سال اخیر تعداد کارگاه های رنگرزی طبیعی در فارس افزایش پیدا کرده بود
اما با توجه به رکود وضعیت فرش ، این کارگاه هااز رونق افتاده و یا تعطیل
شده اند.
بهمن سیاحی که کارگاهش در نزدیکی شیراز قرار دارد، به خبرنگارما گفت:
برخی از کارگاه ها به رنگرزی شیمیایی روی آورده اند، چون این کار به نسبت
رنگرزی گیاهی به کارگر و زمان کمتری نیاز دارد.
معاون صنایع دستی استان فارس می گوید: از سال 69 تا سال 75 به علت رونق
بازار صادرات فرش و تمایل مردم به فرش هایی بارنک های اصیل ، یکصد کارگاه
رنگرزی با رنک طبیعی در این استان فعال شد.
بهرام اعتدالی افزود: اکنون درپی رکود بازار فرش بسیاری ازاین کارگاه ها
تعطیل شده اند.
کارشناسان فرش معتقدند : استفاده از رنک طبیعی در فرش ، ارزش خاصی به
آن می دهد و این نوع رنک ویژگی های خاصی دارد که از وجوه مشخصه فرش فارس
و ایران در جهان محسوب می شود.
به گفته این کارشناسان ، ثبات رنک های طبیعی در مقابل نور آفتاب ، شستن
و سایش و همچنین هماهنگی ، چشم نوازی و ملایم بودن این رنک هااز ویژگی های
متمایزکننده رنک های طبیعی و شیمیایی محسوب می شود.
بهمن سیاحی دراین زمینه می گوید: رنک های گیاهی ثابت و با کیفیت است اما
رنک های شیمیایی برخی ثابت و برخی غیرثابت هستند.
وی افزود: تهیه رنک گیاهی به زحمت زیادی نیاز دارد اما ارزبری ندارد در
صورتی که برای تهیه رنک های شیمیایی باید مواد اولیه آن را از خارج کشور،
تهیه کرد.
برخی ازفعالان رنگرزی گیاهی در فارس، معتقدند باید به نوع بافت انواع زیر
اندازهایی که با نخ های رنک طبیعی تهیه می شود، توجه شود تا این رنک ها با
بافت خوب و مناسب ، جلوه خاص خود را پیدا کنند.
محمدجلالی،صاحب یک کارگاه رنگرزی درکازرون بابیش از40 سال تجربه رنگرزی
گیاهی می گوید: درسال های 73 تا 75 هرسال بین 100 تا150 تن نخ رنک آمیزی
می کردیم اما در سال 77 تنها10 تن نخ رنک آمیزی کرده ایم.
مدیرعامل اتحادیه تعاونی های فرش دستباف روستایی فارس نیز می گوید: به
دلیل بی اعتمادی به کار برخی رنگرزها ، ناچار شدیم کارگاهی ایجاد کنیم تا
از کیفیت رنک های مورد استفاده در تولیداتمان مطمئن باشیم.
غلامرضا حیدری افزود : کارهای اولیه تاسیس یک کارگاه رنگرزی نیمه صنعتی
در شیراز انجام شده و با آغاز به کار آن در اوایل سال آتی ، تحولی در کار
رنگرزی استان فارس رخ خواهد داد.
به گفته مسوول اداره فرش وصنایع دستی مدیریت صنایع روستایی جهاد سازندگی
فارس، برای بالابردن کیفیت رنک های طبیعی ، تحقیقات زیادی در مرکز تحقیقات
و دام جهاد سازندگی روی گیاهان رنک ده انجام گرفته و یکهزارو 400 طیف رنگی
جدید از گیاهان رنک ده با ثبات رنک به دست آمده است.
ناصر خانبازی افزود: در سال جاری برای 45 نفر از رنگرزان در زمینه رنک
طبیعی، کلاس های آموزشی تشکیل شده است.
وی گفت: دراین استان 10 کارگاه رنگرزی زیر پوشش جهاد سازندگی قرار دارد
که در سال 77 ، فقط دو کارگاه آن فعال بود.
خانبازی افزود : جهاد سازندگی فارس برای تداوم رنگرزی با مواد طبیعی به
این رنک ها توجه خاصی نشان می دهد و حدود 80 درصد فرش های تولیدی تعاونی
زیرپوشش جهاد سازندگی استان از خامه های رنک شده با رنک طبیعی تهیه می شود.
براساس آمارموجود، سالانه حدود 470 هزارمترمربع فرش و زیرانداز در استان
فارس تولید می شود که از رنک گیاهی در تهیه الیاف آن استفاده می کنند.
رکود بازار کار وکمبود سفارش ،افزایش قیمت برخی از گیاهان رنک ده و روی
آوردن برخی تهیه کنندگان فرش به رنک های شیمیایی ازمشکلاتی است که در استان
فارس برای رنگرزان استفاده کننده از رنک های طبیعی ومدافعان این هنر سنتی
وجود دارد.