چرا مصرف کننده ایرانی کالای خارجی را می پسنددد
#
مشهد ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 28/08/81
"خانم، خارجیه یک عمر کارمی کند ، کیفیتش حرف نداره ، دوام و مارکش
هم خوبه".
شاید این نوع مکالمه بارهابرای هرخانم یاآقایی که برای خرید به فروشگاهها
مراجعه می کند، پیش آمده باشد و بسیاری ازافراد همواره این ذهینت را که
"کالای خارجی از کالاهای ساخت داخل بهتراست"را دارند.
امااینکه چرا چنین ذهنیتی در افکار عمومی مردم بوجود آمده است به سالها
قبل باز می گردد ، زمانی که واردات کالای خارجی به کشور محدود شد و به جز
مواردی که به صورت قاچاق وارد کشور شده، مردم مجبور به استفاده از کالای
داخلی شدند.
در واقع آن دوره صرفاصنایع داخلی براساس جایگزین واردات وصرفابرای مصرف
داخلی پا گرفت و صنعتگران که خود رادرمیدان یکه تازه و بدون رقیب می دیدند
به مساله کیفیت توجهی نداشتند.
در آن زمان هنوز در خاطرم هست که برای دریافت حتی یک یخچال یا تلویزیون
داخلی هم باید از چندین جامجوز دریافت می کردند بازارسیاه نیز مزید بر علت
می شد تا واسطه گری در کالاهای داخلی رونق بگیرد.
این مسایل دست به دست هم دادوشرایط به گونه ای رقم خوردکه مردم حتی کالاهای
درجه 3 خارجی را بر کالای داخلی ترجیح می دادند.
طی همین سالهایی که صنایع داخلی به ارزهای ارزان و بازار انحصاری داخل
کشور دلخوش بودند، تحول بزرگی درجنوب شرقی آسیارخ داد و کشورهای این منطقه
با هدف گیری صادرات به تولید انبوه کالاهایی مشابه کشوراول تولیدکننده به
نام بازار مشترک پرداختند.
این کالاها اگر چه درابتدا با اقبال مردم ایران مواجه نشد اماطی سالهای
اخیر و با توجه به عدم تولید کالا در کشوراصلی و فروش صرف دانش فنی ازسوی
این کشورها، اکنون مردم اقبال خوبی به این کالاهانشان می دهند.
اما مسوولان اقتصادی طی سالهای اخیر دریافتند که بیش ازاین نمی توان درها
را به روی بازارها بست وحرکت به سمت خودکفایی یاجایگزینی واردات به تحول
صنایع کشور نخواهد انجامید و روزی که ناگزیراز بازگشایی درهای کشور شویم
این صنایع به شدت شکست خواهند خورد.
به نظر می رسد با توجه به طرز تفکر مردم در مورد کالای داخلی به رغم تمام
تلاشهایی که طی سالهای اخیر برای ارتقای کیفیت کالای داخلی صورت گرفته و
تحول شگرفی که درآنها بوجود آمده بازهم این کالاها در بازار نتوانسته اند
به رقابت بامشابه خارجی بپردازند.
ضمن اینکه اکنون کشورهای دست سوم تولیدکننده کالاهای تولیدی خود را با
نشانهای معتبر و قیمت بسیار ارزان ارایه می کنند.
"محسن بهرامی" رییس سازمان بازرسی و نظارت کشور به خبرنگار ما می گوید :
زمانی بحث کالای خارجی فقط درحد کالای قاچاق مطرح بود اماامروز بسیاری
از کالاهای خارجی در داخل کشور نمایندگی دارند به صورت قانونی وارد می شوند
بنابراین باید صنایع داخلی قدرت رقابت پیدا کنند.
وی بابیان اینکه برخی صنایع داخلی که قدرت رقابت ندارند برای جلب مشتری
کالای خود را با نشان خارجی عرضه می کنند، یادآورمی شود: تولیدکننده داخلی
باید از مزیت انرژی ارزان ، نیروی کار ارزان و مواد اولیه مناسب نهایت
استفاده را برده و با استفاده از فناوری روز و کاهش ضایعات کالایی ارزان
و با کیفیت عرضه کند تا ذهنیت مصرف کننده نسبت به کالای دراین تغییر کند.
وی معتقد است که بزرگترین لطمه ای که به تولیدکننده ایرانی واردشده
از دو جانب بوده است.
اول از طریق خود تولیدکنندگان که گمان می کنند با بکار بردن مواد اولیه
نامرغوب و کاهش قیمت می توانند در بازار رقابت باقی بمانند و دوم ازطریق
سود جریانی که با تقلب درفروش کالاها و محصولات داخلی مردم را نسبت به کل
صنایع داخلی بدبین می کنند.
بهرامی تصریح می کند: اگر چه هم اکنون خدمات پس ازفروش در برخی صنایع
وجود دارد اما اگر ضمانت و خدمات پس از فروش به عنوان یک رکن در صنایع
جاگیر شود مطمئنا مصرف کننده به کالای ایرانی تمایل بیشتری خواهد داد.
در عین حال دکتر "احمد کتابی"کارشناس اقتصادی واستاد دانشگاه به خبرنگار
ما می گوید : اعتبار یک نشان تجاری را کیفیت آن تعیین می کند، به عبارت
دیگر هر چه کیفیت یک کالا بالاتر باشد مردم برای آن کالااعتبار بیشتری قایل
هستند.
وی می افزاید : در ایران برخی تولیدکنندگان به مدیریت کیفیت کالاتوجه
نمی کنند شاید ب ه این خاطر که در ایران بسیاری از بازارها انحصاری است و
تولیدکننده انگیزه ای برای رقابت و افزایش کیفیت ندارد.
به گفته وی ، تولیدکنندگان حدود زیادی مطمئن هستند که کالایشان به فروش
می رسد چون تعداد تولیدکنندگان رقیب داخلی زیاد نیست.
وی خاطر نشان کرد : در چنین شرایطی اگر یک تولیدکننده داخلی یک کالای
بخصوص را با کیفیت بالا عرضه کند پس از مدتی می بینیم که کیفیت آن کالا کاهش
می یابد و حتی این ذهنیت عمومی بین مصرف کنندگان است که کالای ایرانی در ابتدای
تولید با کیفیت بالایی عرضه می شود و هنگامی که اعتماد مصرف کننده را جلب
کرد کیفیت آن کالا کاهش می یابد.
دکتر کتابی در ادامه می افزاید : در بازارهای جهانی نیز کیفیت حرف اول
را می زند مثلا اجناس کره جنوبی نسبت به کالاهای ساخت تایوان در صادرات
موفق ترند چرا که در مدیریت ، کیفیت در تولید کره ای ها بیشتراست.
وی در عین حال درباره کالاهای با کیفیت داخلی نیز می گوید : به تجربه
ثابت شده در مواردی که تولیدکنندگان توانسته اند اعتماد مصرف کننده را
جلب کنند و آن را تداوم بخشند ، آن کالا به راحتی توانسته است با کالاهای
خارجی رقابت کند.
این استاد دانشگاه تصریح می کند:گاهی درایران آزادی انتخاب کالا به عنوان
حق مدنی مصرف کنندگان نادیده گرفته می شوداین درحالیست که لغو انحصارها
حقوق مصرف کنندگان را تضمین می کند.
اردشیر پازوکی از دست اندرکاران اقتصادی بخش خصوصی نیزبه خبرنگار ما
می گوید : در کشورها ورشکستگی معنای بدی پیدا کرده و مسوولان اقتصادی تلاش
می کنند تا حد ممکن از ورشکستگی شرکتها و صنایع جلوگیری کنند.
وی با بیان اینکه آقای نوربخش رییس کل بانک مرکزی در اجتماع مسوولان
اقتصادی خراسان با صراحت ورشکستگی را جزیی از یک اقتصادان سالم خواند
تصریح می کند: چنانچه صنعتی نتواند در گردونه رقابت خود را پابه پای سایر
رقیبان به پیش برود و ابداع و نواوری به همراه فناوری داشته باشد باید از
گردونه صنعت حذف شود و این ورشکستگی نه تنها نشانه ضعف اقتصاد نیست بلکه
نشانه شکوفایی اقتصاد است.
وی می افزاید: هر چند اکثر ورشکستگیهای صنایع در کشورها به این مساله
مربوط نمی شود اما ضعف مدیریت صنایع رامی توان درضعف مدیریت کیفیت تحقیق
و توسعه آنها به خوبی دید.
پازوکی یاد آور می شود: در کشورهایی مثل کره جنوبی و چین تحقیق و توسعه
جز لاینفک صنایع است اما در کشور مابرای پایین آوردن هزینه تولید بجای
کاهش ازضایعات وهزینه های غیرضروربخش مهم تحقیق در توسعه راحذف می کنند.
وی خاطرنشان می کند : ادغام یا همکاری با شرکتهای معروف جهانی از دیگر
راههایی است که هم دانش فنی را به کشوری می آورد هم مشتری راجلب می کند.
وی با بیان اینکه بسیاری از صنایع ایران بااستفاده از همین روش به
موفقیت رسیده اند، تصریح می کند : با بهره گیری از دانش روزاین صنایع
بزرک و استفاده از مزیتهای کشور علاوه براینکه می توان کالای با کیفیت و
ارزان در کشور تولید کرد می توان به صادرات دربازارهای جهانی نیز پرداخت.
دراین ارتباط محمدسخاوتی مسوول نمایندگی یک شرکت کره ای درمشهد به خبرنگار
ما گفت : محصولات این شرکت هم کیفیت خوبی دارند وهم ازجدیدترین تجهیزات
روزدنیابرخور دارند ، ضمن اینکه قیمت آنها باکالاهای مشابه حتی خارجی قابل
رقابت است.
وی افزود : این کالاها علاوه برداشتن یک سال و نیم ضمانت از خدمات پس از
فروش تا10 سال برخوردار هستند که این مساله باعث جلب نظر مشتریان شد
است.
سخاوتی یاد آورشد : ما هر ماه کالاهایی جدید دریافت می کنیم که نسبت به
مدل قبلی دارای امکانات و تجهیزات متفاوت و مدرن تری است.
وی عمده دلیل نداشتن قدرت رقابت کالای داخلی را عدم توجه صنایع داخلی
به داشته مصرف کننده دانست و افزود : کافی است مدیران صنایع به مردم و
خواسته های آنها توجه داشته باشند آن وقت کیفیت ، قیمت ، نواوری و خدمات
پس از فروش را ارایه خواهند کرد.
وی اضافه کرد : اکنون صنایع داخلی مابه حمایت دولت دلخوش کرده اند که
این راه آنها را به مشتری محوری سوق نمی دهد.
وی ممنوعیت ورود کالای مشابه خارجی را یک راه حل مقطعی دانست و می گوید
: بالاخره زمانی حتی این تعرفه ها که باعث افزایش قیمت کالای وارداتی می شود
برداشته خواهد شد آن روز صنایع داخلی چه خواهند کرد.
اگر آمار و ارقام صادرات کالاهای ایرانی در سال گذشته که به رقمی حدود
پنج میلیارد دلارد رسید را در نظر بگیریم و کالاهای کشاورزی و پتروشیمی
را از آن کسر کنیم متوجه می شویم که تعداد تولیدکنندگان که توانسته اند
با مشتری محوری به بازارهای جهانی دست پیدا کنند، هم کم نیستند.
در عین حال اگر درمقابل آن رقم واردات رابنگریم می بینیم که هجوم کالاهای
خارجی بازارهای کشورها را به شدت تهدید می کند.
هم اکنون در اکثربازارهای کشور علاوه برکالاهای مرغوب خارجی کالاهای درجه
3 خارجی ساخت کشورهای مانند چین و پاکستان واندونزی ومکزیک به چشم
می خورد.
کیفیت نه چندان مطلوب این کالاها که قیمت کمی دارند باعث شده چنانچه
تولیدکنندگان ایرانی اندکی به مساله کیفیت و مشتری دراین توجه کنند بار
دیگر بتوانند بازار کشور را در دست بگیرند و حتی نام محصول خود را در
کشورهای همسایه مطرح نمایند تا راه صادرات راهموارتر کنند.
س.ک/100/12م ا/01