مخازن زیرزمینی گاز طبیعی حلقه مفقوده توسعه صنعت گاز ایران
#
تهران ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 19/12/82
داخلی.اقتصادی.نفت.گاز.مخازن.
گزارش از: مژگان توانا
در زنجیره بلند طرحهای توسعه صنعت گازایران، مخازن زیرزمینی گاز طبیعی
حلقه مفقوده ای است که عملکرد این صنعت را در آینده با مشکل مواجه خواهد
کرد.
بسیاری از کشورهای مهم تولیدکننده و مصرف کننده گاز طبیعی دنیا مجهز به
مخازن زیرزمینی گاز طبیعی هستند به طوریکه مجموع این مخازن در 32 کشور به
634 مخزن با حجم 340 میلیارد و 87 میلیون مترمکعب بالغ می شود.
مهم ترین دارندگان مخازن زیرزمینی گاز طبیعی در دنیا کشورهای آمریکا،
کانادا، آلمان، روسیه، فرانسه، اوکراین و ایتالیا هستند.
تعداد مخازن زیرزمینی گازطبیعی در آمریکا 417 مخزن به ظرفیت 110 میلیارد
و 485 میلیون مترمکعب، کانادا 42 مخزن به ظرفیت 14 میلیارد و 70 میلیون
مترمکعب، آلمان 41 مخزن به ظرفیت 19 میلیارد و 772 میلیون مترمکعب، روسیه
23 مخزن باظرفیت 90 میلیارد و 45میلیون مترمکعب، فرانسه 15 مخزن با ظرفیت
11 میلیارد و 633میلیون مترمکعب، اوکراین 13 مخزن با ظرفیت 34 میلیارد و
65 میلیون مترمکعب و ایتالیا 10 مخزن با ظرفیت 17 میلیارد و 300 میلیون
مترمکعب است.
مخازن زیرزمینی گاز طبیعی در کشورهای تولیدکننده و مصرف کننده گاز به
منظور حفظ پیوستگی جریان این حامل انرژی ضرورت انکارناپذیربه شمارمی رود.
کشور روسیه که اولین تولیدکننده و صادرکننده گاز دنیا به شمار می رود و
آب و هوای سردی نیز دارد به دلیل داشتن حجم بالای ظرفیت ذخیره سازی گاز در
مخازن زیرزمینی، عملکرد مثبتی در زمینه عرضه گاز به مصرف کنندگان دارد.
احداث این مخازن از نظر راهبردی در خصوص تامین گاز مورد نیاز شبکه های
گازرسانی و ایجاد امنیت عرضه حایزاهمیت است، به طوریکه برخی از کارشناسان
احداث این مخازن را به نوعی " مدیریت بحران " تعریف کرده اند.
جمهوری اسلامی ایران با عنوان دومین دارنده ذخایرگازطبیعی دنیا جایگاهی
در فهرست کشورهای دارنده مخازن زیرزمینی گازطبیعی دنیا ندارد.
وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران به دلیل نگرش خاص خود به طرحهای توسعه
صنعت گاز، در اجرای طرحهای مخازن زیرزمینی گاز طبیعی بسیار عقب مانده
است.
در حالیکه وزارت نفت طرحهای مختلف تولید، مصرف و صادرات گاز را معرفی
و مورد پیگیری قرار می دهد و توسعه میدان گازی پارس جنوبی را تا 28 مرحله
تعریف کرده است، ولی جایگاه مخازن زیرزمینی گازطبیعی را در کشور روشن
نکرده و به عبارت دیگر هم سو با طرحهای توسعه نمی باشد.
در روزهایی از زمستان پارسال و امسال و با شروع سرمای ناگهانی درکشور
شاهد قطع گاز در بخش هایی از مراکز مصرف و حتی قطع صادرات گاز بودم.
گازطبیعی ایران درحال حاضر فقط به کشور ترکیه صادر می شود و در برخی
روزهای سرد زمستان امسال گاز ارسالی به این کشور به دلیل بحران مصرف
داخلی قطع شد.
در صورت وجود مخازن زیرزمینی گاز طبیعی کشور بااین گونه بحران ها مواجه
نخواهد شد.
اجرای دو طرح احداث مخازن زیرزمینی گاز طبیعی نیز مانند دیگر طرحهای
در دست اجرا در دست اندازهای مدیریتی دچار وقفه شده است.
گام اول احداث مخازن زیرزمینی گازطبیعی در کشور در سال 1376 برداشته شدو
مخزنی درحدود 80 کیلومتری جنوب تهران در منطقه یورتشای ورامین شناخته شد
و فعالیت هایی در مورد آن صورت گرفت.
پس از شش سال که اجرای طرحهای احداث مخازن زیرزمینی گاز طبیعی دراختیار
شرکت ملی نفت ایران بود، این طرحها در سال جاری به شرکت ملی گاز ایران
واگذار شد.
نوع مخازن زیرزمینی گاز طبیعی از نظر فناوری احداث و به دلیل حجیم بودن
گاز با مخازن سایر فرآورده های نفتی و حامل های انرژی متفاوت است. مخازن
زیرزمینی گاز از انواع مختلفی مانند مخازن نفت و گاز تخلیه شده، سفره های
آبی عمیق زیرزمین و گنبدهای نمکی که با شستشوی نمک ایجاد می شود و همچنین
معادن بزرک سنک های گرانیتی برداشت شده، می باشند.
در حال حاضر فقط دو مخزن زیرزمینی گازطبیعی در منطقه یورتشای ورامین و
سراجه قم شناخته شده است. مسوولان شرکت ملی گاز ایران امیدوارند مخزن
زیرزمینی گازطبیعی درسراجه قم درسال 85 تکمیل و برای ذخیره سازی 5/1 تا دو
میلیارد مترمکعب گاز آماده بهره برداری شود.
نگاه کارشناسی، ارتقای سطح مدیریتی و تدوین برنامه جامع توسعه جداگانه
برای هربخش از مجموعه انرژی کشور، استفاده بهینه ازمنابع انرژی و جلوگیری
از بروز بحران ها را بدنبال خواهد داشت.
اقتصام.1561 /40/1