یک روز در مدینه با اماکن متبرکه
#
مدینه منوره، خبرگزاری جمهوری اسلامی 13/10/83
سومین روزی است که به مدینه منوره وارد شده ایم. قرار است امروز از اماکن
متبرکه مدینه دیدن کنیم.
قبل از سفر، دوستان و آشنایانی که سالهای گذشته توفیق سفر به مدینه منوره
را داشتند، توصیفات زیبایی از این اماکن بیان می کردند.
اتوبوس حامل زوار با کمی تاخیر به حرکت درآمد، هنوز از شهر مدینه خارج
نشده بودیم که روحانی همراه گروه مسجدی را نشان داد و اعلام کرد که اینجا
مسجد "غمام" است.
در کتب "غمام" را به ابر معنی کرده اند و وجه تسمیه مسجد مذکور درخواست
پیامبر در این مسجد برای نزول باران ذکر شده است.
روایت شده که پیامبر(ص ) هنگام خشکسالی در این محل برای استسقا و خواندن
نماز باران کنار خانه فردی به نام حکیم نماز گذاردند. هنوز ایشان از
نماز خود فارغ نشده بودند که ابرها سایه افکنده و باران بارید.
لذا به این سبب بعدها در این مکان مسجدی ساخته و آن را "غمامه" یعنی
لکه های ابر نامیدند.
پیامبر همچنین در سال دوم هجرت نماز عید را در این مکان اقامه فرمودند.
مسجد "غمامه" را ترک کرده بسوی منطقه احد حرکت می کنیم.
پس از طی مسیری به مزار شهدای احد می رسیم و روحانی با نشان دادن کوه
احد گفت: اینجا محلی بوده است که جنک احد بین مسلمانان و کفار بوقوع
پیوست.
گرداگرد محل شهدای احد دیوارکشی شده و درب آن نیز بوسیله یک حفاظ مشبک
و شیشه های دوجداره ساخته شده است که با زنجیریی مانع از تماس زائرین با
آن می شود.
قبرستان شهدای عزیزی مانند حمزه (س ) عموی پیامبر، عبدالله بن جهش و
مصعب بن عمیر را درخود جای داده است.
پیامهایی به پنج زبان (ترکی،انگلیسی، عربی، اردو، و پشتو ) در دید نصب
شده است که از زوار می خواهد از درگدشتگان طلب حاجت نکنند و تنها به خدا
برای رفع نیازهای خود رو کنند.
در ضمن پیامهای یادشده از زوار می خواهند از برداشتن خاک جهت تبرک
اجتناب کنند.
در کتب روایت شده که پیامبر(ص ) در جنک احد مجروح شده و دندان پیشین
ایشان در مکانی شکسته شد که بعدها در آن مکان مسجدی ساختند. این مسجد به
مرور زمان از بین رفته است. امروزه دیوارها مخروبه آن در دامنه کوه احد
همانند تلی از سنک و خاک دیده می شود.
همچنین در این جنک حضرت علی (ع) که کار محافظت از پیامبر اسلام را بعهده
داشت 70 زخم برداشته و حضرت حمزه سیدالشهدا(ع) عمومی پیامبر نیز به
شهادت رسید.
محل کنونی قبور حضرت حمزه (س )، عبدالله بن جحش ومصعب بن عمیر رو به رو و
شمال تپه جبل الرمات، کمی جلوتر از سایر شهدا قرار دارد.
با احد و شهدای در خاک خفته آن وداع کرده و بسوی مسجد ذوقبلتین حرکت
می کنیم.
روحانی همراه گروه توضیح می دهد که دراین مسجد قبله مسلمانان از بیت -
المقدس تغییر یافت.
روایت شده که پیامبر (ص ) در شانزدهمین یا هفدهمین ماه از هجرت، در میان
قبیله بنی سلمه و مسجد آنان به نماز ایستاده و بویژه شبها از خداوند
می خواستند تا مسلمانان را از سرزنش یهود در پیروی از قبله آنان یغنی بیت
المقدس برهاند.
رسول خدا هرگاه به نماز می ایستادند منتظر بودند تا خداوند دعای ایشان
را مستجاب کند. به روایتی روز دوشنبه نیمه ماه رجب میان نماز ظهر آیات
تغییر قبله بر پیامبر نازل شد.
آن حضرت هنگام نزول این آیات ، در حالی که دو رکعت از نماز ظهر را اقامه
کرده بودند به صورت نیم دایره ای برگشته و رو به سمت جنوب نمودند. با این
چرخش 160 درجه ای مردان در مکان زنان یعنی صفوف عقب و زنان در مکان مردان
یعنی صفوف جلو واقع شدند و همراه رسول خدا دو رکعت نماز باقیمانده ظهر
را به سوی مسجدالحرام به صورت فرادی اقامه کردند.
به سبب نزول این آیات آن مسجد به ذوقبلتین مشهور است.
مسجد ذوقبلتین در"حره الوبره" شمال غربی مدینه و غرب مسجد سبعه (کوه سلع )
واقع است. مساحت اکنون مسجد3920 مترمربع است که دو گنبد بزرک به قطر 8/7
متر و ارتفاع 8/18 متر نیز بر آن استوار شده است.
پس از دو رکعت نماز تحیت، با مسجد ذوقبلتین وداع کرده سوار بر اتوبوس
می شویم. پس از طی مسافتی به مکانی می رسیم که به گفته روحانی همراه در
انجا تعدادی مساجد متبرکه واقع شده است.
روحانی گفت مساجد سبعه یا سته (فتح، حضرت علی (ع)، حضرت زهرا(س ) و سلمان
فارسی ) در زمان پیامبر ساخته شده اند.
وی می گوید مسجد حضرت علی (ع ) به خاطر رشادتها و مبارزاتش، مسجد حضرت
زهرا (س ) به واسطه خدمات شایانش در مداواز مجروحین ، و مسجد سلمان فارسی
به خاطر پیشنهاد وی برای حفر خندق در زمان جنک خندق ساخته شده است.
مسجد حضرت علی (ع ) به روایت سمهودی در جنوب مسجد سلمان فارسی که پس
از مسجد فتح بوده قرار داشته و بنای ان به مرور رو به تخریب رفت.
زین الدین ضیغم امیر مدینه در سال 976 ق ان را تجدید بنا کرد و سقفی
برآن گذاشت.
مسجد امیرالمومنین اکنون کمی بالاتر از مسجد فاطمه (س ) و در غرب مسجد عمر
واقع است.
پلکان متعددی را باید پشت سر بگذاریم تا به مسجد فتح که مسجد کوچکی
بود، برسیم مردان و زنان با فاصله کمی در ان مسجد نماز می گذاردند.
مسجد فتح در مرتفع ترین نقطه یعنی در شمال غربی کوه سلع و در جنوب
غربی خندق واقع و به وادی بطحان مشرف است.
خداوند تبارک و تعالی دعای رسول گرامی را برای پیروزی در جنک بر فراز
این تپه مستجاب ساخت و خبر فتح و پیروزی سپاه اسلام در این محل به ان
حضرت رسید و لذا به این سبب نام "فتح " را به خود گرفت.
مسجد سلمان فارسی پس از مسجد فتح و در سمت جنوب آن قرار دارد.
بعضی آن را به ابوبکر منتسب دانسته اند. طول آن از شمال به جنوب چهارده
ذراع و عرض آن از شرق به غرب هفده ذراع است.
مسجد حضرت فاطمه (س ) مسجد کوچک و بدون سقفی است که در مغرب مسجد حضرت
علی (ع) به یاد دختر گرامی پیامبر ساخته شد. حضرت فاطمه هنگام جنک خندق
در این مکان برای پدر و همسرشان علی (ع) غذا و نان تهیه می کرده است.
این مسجد پایین ترین مساجد این منطقه و کنار خیابان اصلی قرار دارد.
کم کم به اجتماع حاضر در اتوبوس می پیوندیم و به سوی مسجد قبا به راه
می افتیم.
روحانی می گوید که قبا زمانی نام یک روستا بوده است که پیامبر در راه مکه
به مدینه در انجا توقف کرده و حدود بنای ان را با سرنیزه خود مشخص کرده
است.
نمای مسجد قبا سفید و به طرز زیبا و با شکوهی ساخته شده است.
محل نماز مردان در طبقه اول این مسجد واقع شده و زنان مجبورند سه طبقه را
پشت سر بگذارند تا به محل نماز برسند.
زنان و مردان اندونزیایی ، ایرانی ، عرب ، پاکستانی ، مالزیایی ، ترک ،
افغانی ، و غیره برای اقامه نماز به طرف مسجد در حرکت بودند.
قبا در اصل نام چاه و محل سکونت قبیله بنی عمرو بن عوف انصاری بوده است.
بعضی ان را "قبوه" نیز خوانده اند. قبایل ساکن در این منطقه از پیامبر به
گرمی استقبال کردند و نخستین کلامی که مردم از آن حضرت شنیدند این بود
:"آشکارا سلام کنید و از طعام خود به دیگران بخورانید، صله رحم کنید و در
شب، هنگامی که مردم در خواب هستند نماز گزارید، سپس به سلامت داخل بهشت
شوید."
پس از چندروز اقامت پیامبر پایه این مسجد را که به نخستین پایگاه عبادی
تبدیل شد با دست خود بنا نمود.
پس از اقامه نماز در مسجد قبا، آماده می شویم که به محل اقامت خود
بازگردیم. اما دل کندن سخت است. به فکر گفته دوستی که می گفت " در مدینه
منوره می توان صفحات تاریخ اسلام را رقم زد"، افتادم. براستی مدینه
حکایتگر بخشی از تاریخ اسلام است. شهری است که پیامبر(ص ) را با مهر و
محبت در آغوش گرفت و فاطمه (س ) شیرین ترین دوران خود را در آنجا سپری کرد.
1420/1840