به گزارش ایرنا، جمهوری آذربایجان و كشورهای آسیای مركزی برای راهیابی به دریای آزاد به همسایگان خود نیازمند هستند، این جمهوری های تازه استقلال یافته برای انتقال نفت و گاز خود باید از طریق لوله گذاری و ایجاد خطوط لوله، نفت و گاز خود را به دریای آزاد برسانند و فرآورده های خود را از آنجا با نفت كش به بازارهای هدف صادر كنند.
به طور كلی پنج مسیر برای انتقال نفت و گاز حوزه دریای خزر پیش بینی شده است؛ مسیرهای شمالی، غربی، شرقی، جنوب شرقی و جنوبی كه می توانند منابع نفت و گاز حوزه دریای خزر را به بازارهای جهانی هدایت كنند.
هرچند برخی اجرای این خط لوله ها را رقابت با ایران و به ضرر كشورمان می دانند ولی بسیاری از صاحب نظران و كارشناسان نیز از منظر توسعه منطقه به این طرح ها نگریسته و آنها را به نفع ایران ، كل منطقه و جهان قلمداد می كنند.
** عضو هیات علمی دانشگاه : اجرای هر نوع طرح توسعه ای به نفع ایران است
میثم آرائی درونكلا، عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور ، از صاحب نظرانی است كه معتقد است ، اجرای هر نوع طرح توسعه ای در منطقه، به نفع ایران تمام می شود.
این استاد حقوق بین الملل ،روز دوشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا ، در مورد نقش پروژه های انتقال گاز و نفت منطقه خزر بر ایران ، گفت: روشن است كه نمی‌توان در یك زمین باتلاقی خانه‌ای مستحكم ساخت و بر اساس همین استدلال است كه نمی‌توان در یك منطقه توسعه نیافته به توسعه دست یافت.
** كشورهای فقیر مانند سیاهچاله اقتصادی عمل می كنند
وی افزود: هر كشور فقیر با سطح توسعه یافتگی كم ، همانند یك سیاهچاله اقتصادی عمل می‌كند كه بخش بزرگی از ثروت‌های مناطق پیرامونی خود را در خود فرو برده و نیز روند توسعه یافتگی كل منطقه پیرامونی خود را با چالش اساسی مواجه می‌كند.
آرائی تاكید كرد : توسعه یك مفهوم دولتی و سیاسی نیست، بلكه با قاطعیت می توان گفت توسعه یك مفهوم انسان‌محور است كه اثر مستقیم آن را می‌توان در جمعیت حاضر در سرزمین یك كشور مشاهده كرد.
وی افزود: بر همین اساس است وضعیت توسعه كشورها در حاشیه مرزهای كشورهای دیگر شبیه به كشورهای همسایه می‌شود.
** توسعه پایین استانی های شرقی متاثر از كشورهای پیرامونی است
این استاد دانشگاه در خصوص سطح پایین توسعه استانهای شرقی كشور، گفت : شاید پذیرش این واقعیت دردناك باشد كه حاشیه نشینان غربی ایران ثروت و تكنولوژی را وارد و در مقابل بخش تاثیرگذاری از حاشیه نشینان شرقی فقر و مواد مخدر وارد می‌كنند.
آرائی تصریح كرد : بخواهیم یا نخواهیم وضعیت اقتصادی و سطح توسعه یافتگی پاكستان، افغانستان و تركمنستان بر مناطق شرقی ایران به شدت اثرگذار است.
وی افزد: تا زمانی كه این كشورها محصولی جز فقر ندارند ، صادراتی جز فقر و تبعات آن به ایران نخواهند داشت ، بنابر این نمی‌توان خط لوله‌ها و یا هر طرحی كه منتج به خلق ثروت در كشورهای همسایه می شود را یك خطر برای ایران به حساب آورد.
** اجرای طرح های اقتصادی در كشورهای همسایه ، منجر به ورود ثروت به ایران می شود
عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور اضافه كرد: حتی می‌توان با آینده‌نگری و ژرف‌اندیشی طرح‌های این چنینی را یك فرصت تاریخی برای جمعیت‌های ساكن در استانهای همجوار این كشورها به حساب آورد.
آرائی گفت : فراموش نكنیم كه فقر اقتصادی منتج به خلق تفكرات افراطی می شود و در عمل آسیب‌های جبران ناپذیری را به ایران وارد می كند.
وی افزود: هر اتفاقی كه منجر به ورود ثروت و خلق سرمایه در مناطق پیرامونی ایران شود، می‌تواند یك پدیدار میمون و مبارك برای اقتصاد بخش خصوصی ایران به حساب آید حتی اگر به صورت مستقیم و یا كوتاه مدت بخش های اقتصادی ایران در آن طرح‌ها حضور نداشته باشند.
** 76 درصد تولید ناخالص داخلی درنیمه غربی كشور تولید می شود
مدیر موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر گفت : تجربه نشان داده بخش خصوصی و خاصه جمعیت حاشیه نشین سهم مهمی از درآمد خود را از كشور همسایه وارد می‌كنند و در نتیجه می‌توان گفت همواره بخش مهمی از درآمد ناخالص داخلی كشورها از كشورهای همسایه وارد می شود.
آرائی با اشاره به اینكه ، توسعه یافتگی در یك كشور به صورت كاملاً مستقیمی اثر خود را بر كشورهای همسایه می‌گذارد، افزود: در چنین وضعیتی می‌توان وضعیت توسعه یافتگی جمعیت ساكن در استانهای مرزی ایران را در شمال، جنوب، شرق و غرب كشور مقایسه كرد.
وی سپس ادامه داد: نزدیك به نیمی از جمعیت ایران (نزدیك به 39 میلیون نفر) در استانهای مرزی ساكن بوده كه در مجموع این جمعیت با 12 كشور مختلف در چهار گوشه ایران همسایه به حساب می‌آیند. نزدیك به 45 درصد از تولید ناخالص داخلی كشور در استانهای مرزی حاصل می‌شود كه یك مقایسه معنی‌دار نشان می‌دهد بیش از 76 درصد تولید ناخالص داخلی در نیمه غربی كشور تولید می‌شود.
آرائی گفت: در این میان سهم چهار استان شرقی ایران در مجموع 13 درصد از كل تولید ناخالص داخلی است كه فقط شش درصد آن مربوط به خراسان رضوی است اما سهم استانهای شمال‌غربی، غربی و جنوب‌غربی و جنوبی كشور كه فارغ از تاثیر معادلات كشورهای شرقی ایران به فعالیت اقتصادی مشغول هستند بیش از 38 درصد از كل تولید ناخالص داخلی است.
وی افزود: این آمار معنی‌دار نشان می‌دهد توسعه یافتگی كشورهای غربی ایران باعث شده است مناطق متمایل و نزدیك به آنها فاصله كمتری با توسعه یافتگی اقتصادی و استانداردهای جهانی داشته باشند.
این استاد دانشگاه اظهار داشت : باید توجه داشت نزدیك به 11 میلیون نفر از جمعیت كل ایران در چهار استان شرقی ایران ساكن هستند.
آرائی در مورد خط لوله تاپی گفت: نیازهای هند و پاكستان با جمعیتی نزدیك به 5/1 میلیارد نفر در آینده فراتر از آن است كه حتی تمامی كشورهای خلیج فارس قادر به پاسخگویی به نیازهای آنها برای انرژی لازم برای توسعه باشند.
وی اضافه كرد:در بدترین حالت ممكن نیز طرح‌های مشابه طرح تاپی نیز به صورت مستقیم به منافع اقتصادی ایران لطمه وارد نمی‌كند و كاملاً هویداست كه مانع اصلی و اساسی عدم فروش گاز و نفت به هند و پاكستان در موضوعاتی فراتر و متفاوت از خط لوله تاپی خلاصه می‌شود كه باید به گونه دیگری به دنبال حل آن بود.
وی بار دیگر تاكید كرد كه نمی‌توان در یك باتلاق اجتماعی و اقتصادی به توسعه فكر كرد و نمی‌توان به كشورهایی كه تهیه آرد گندم چالش‌های اساسی آنها به حساب می‌آید دل خوش كرد.
خلق ثروت در جمهوری آذربایجان با اجرای طرح هایی مانند، «دالان گازی جنوب» ، «خط لوله باكو ، تفلیس و جیهان» و اجرای طرح تاپی در تركمنستان، افغانستان و پاكستان نه تنها، می‌تواند چرخه پول و ثروت را در منطقه فعال كند، بلكه ایران و جمعیت حاشیه نشین ایران نیز از فواید مستقیم و غیرمستقیم آن بهره‌مند می شوند.
خاورم ** 1579
باكو - ایرنا - این نگاه وجود دارد كه فعالیت همسایگان در زمینه انرژی می تواند موقعیت ایران را به چالش بكشد اما برخی ناظران می گویند پروژه‌هایی نظیردالان گازی جنوب، خط لوله گاز 'تركمنستان- افغانستان- پاكستان- هند (تاپی)'، خط لوله نفت 'باكو-تفلیس-جیهان' و سایر طرح‌های مشابه آن در منطقه خزر به سود ایران است.