در ادامه اين گزارش مي خوانيم: نمايشگاه بين‌المللي كتاب از رخدادهاي مهم فرهنگي در كشورماست كه امسال سي‌امين دوره آن با شعار «يك كتاب بيشتر بخوانيم» از 13 ارديبهشت ماه در حال برگزاري است. در طول سال‌هاي گذشته نمايشگاه كتاب با رويكردهاي مختلف كه اغلب مرتبط با حوزه‌هاي فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي و حتي سياسي بوده با حضور ناشران داخلي و خارجي و ميليونها بازديدكننده برپا شده است. امسال هم همانند سال‌هاي گذشته ناشران تخصصي از جمله ناشران حوزه دفاع مقدس نيز با هدف ترويج فرهنگ ايثار و شهادت حضوري فعال در نمايشگاه دارند. با نگاهي به تعداد ناشران اين حوزه و مقايسه آن با چند سال گذشته مي‌توان رشد آنها را شاهد بود. اين روند كه نويدبخش رشد گرايش ناشران به انتشار كتاب‌هاي مربوط به جنگ است حمايت نهادهاي متولي فرهنگ ايثار و شهادت را مي‌طلبد. براي بررسي وضعيت كمي و كيفي اين دوره از نمايشگاه به سراغ غرفه داران و بازديدكنندگان رفتيم و نظر آنها را جويا شديم.
**اينجا تكليف مشخص است
«سوره مهر» ناشر كتاب‌هاي حوزه هنري در سي امين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران با عرضه 700 عنوان كتاب شركت كرده است. اين نشر جزو غرفه‌هايي است كه مملو از جمعيت كتاب دوست است. افرادي كه در غرفه هستند دليل اين شلوغي را توجه مسئولان اين انتشارات به ساماندهي دقيق شيوه درست خدمات‌رساني به مخاطبان و استفاده از جذابيت‌هاي بصري در غرفه‌آرايي مي‌دانند.
مهسا راد 26 ساله از بازديدكننده‌هاي غرفه سوره مهر مي‌گويد: «اينجا نخستين انتشاراتي است كه سر وقتش آمدم چون مي‌دانستم كتاب‌هاي مورد علاقه‌ام را اينجا پيدا مي‌كنم. البته حتماً به سالن‌ها و غرفه‌هاي ديگر هم مي‌روم اما اينجا تكليف مشخص است.»
**«روزهاي بي‌آينه» براي دخترم مي‌خواهم
قفسه سمت راست غرفه مختص كتاب‌هاي دفاع مقدس است. مردي مسن كه چندين كيسه پر از كتاب در دست دارد راهنمايي مي‌خواهد تا جديد‌ترين اثر «گلستان جعفريان» را به او معرفي كنند. در حال ورق زدن كتاب «روزهاي بي‌آينه» است كه به سراغش مي‌روم. او معتقد است آثار خانم جعفريان رنگ و بوي جديدي به آثار حوزه جنگ داده است:«كتاب را براي دخترم مي‌خواهم. قبلاً تمايلي به خواندن كتاب‌هايي با موضوع جنگ نداشت اما وقتي من «همه سيزده سالگي ام» را خواندم و به او پيشنهاد كردم كه آن را بخواند ديدم چقدر از قلم اين نويسنده استقبال كرد و دوست دارد آثار جديد اين نويسنده را هم بخواند.»
**«دختر شينا» همچنان پرفروش است
مرتضي ويسي، مسئول غرفه «سوره مهر» گزارش نشر كتاب‌هاي دفاع مقدس سوره مهر را اين‌طور مي‌دهد:«امسال ما 70 عنوان كتاب در اين حوزه به نمايشگاه آورديم. پرفروش‌هاي ما كتاب‌هايي هستند كه تقريظ رهبر معظم انقلاب به آنها تعلق گرفته است. «وقتي مهتاب گم شد» اثر حميد حسام و«آن بيست و سه نفر» اثر احمد يوسف‌زاده از آن جمله است. «دختر شينا» نوشته بهناز ضرابي‌زاده و «پايي كه جاماند» به نويسندگي سيدناصر حسيني‌پور همچنان در صدر پرفروش‌هاي آثار قديمي هستند. از كتاب‌هاي پر فروشي كه امسال بدون برگزاري هيچ برنامه رونمايي جزو پرفروش‌ها شدند كتاب «روزهاي بي‌آينه» گلستان جعفريان است كه داستان زندگي همسر شهيد حسين لشكري را روايت مي‌كند. اين كتاب بسيار متفاوتي است چون خيلي واقع گرايانه از جنگ مي‌گويد و بُعد جديدي از ماجراي جنگ را تعريف مي‌كند.»
ويسي به ديگر آثار جديد و پرفروش «سوره مهر» اشاره مي‌كند:«بعد از آثاري كه از آنها نام بردم مي‌توانم «همه سيزده سالگي ام» را كه سال گذشته جزو كتاب‌هاي شاخص سوره مهر شد اشاره كنم. در حوزه‌هاي ديگر هم كتاب «آبنبات هل‌دار» نوشته مهرداد صدقي صدر فروش كتاب‌هاي طنز را دارد.»
او درباره سليقه و انتخاب مخاطبان حوزه دفاع مقدس مي‌گويد:«استقبال مردم امسال خيلي خوب بوده بخصوص از كتاب‌هايي كه تقريظ رهبري گرفته بودند. در واقع هر سال كتاب‌هايي كه رهبري رويشان تأكيد مي‌كند مورد استقبال قرار مي‌گيرد. كتاب‌هايي كه مربوط به خاطرات است هم علاقه‌مندان بسياري دارد. در بخش شعر هم كتاب‌هاي فاضل نظري مورد توجه است.»
مسئول غرفه «سوره مهر» درباره قيمت‌ها و تخفيف‌هاي نمايشگاهي اين نشر اعلام مي‌كند:«ما سعي كرديم نسبت به سال‌هاي قبل قيمت‌ها را كمتر كنيم. اين كار را هم طوري انجام داديم كه نه به محتواي كتاب‌ها آسيب بزند و نه از كيفيت آن كم كند. ما فقط از كاغذهاي جديد كه هم كيفيت خوبي دارد و هم قيمت مناسبي دارد استفاده كرديم. همچنين علاوه بر كاهش قيمت كتاب‌ها تخفيف پلكاني هم براي خريداران از غرفه‌مان در نظر گرفتيم.«
ويسي درباره جاي غرفه سوره مهر مي‌گويد:«ما تا حد امكان توانستيم تبليغات محيطي خوبي داشته باشيم. به همين دليل مخاطباني كه كتاب‌هاي انتشارات «سوره مهر» را دنبال مي‌كنند براحتي به غرفه مي‌رسند و همه از اين وضعيت تا الان احساس رضايت كردند.»
به اعتقاد او شهردار تهران درحد ادعايي كه نسبت به برگزاري نمايشگاه داشته آن را برگزار نكرده است:«باتوجه به اينكه امسال سال دومي است كه نمايشگاه بين‌المللي كتاب در شهر آفتاب برگزار مي‌شود اما همچنان خدمات‌رساني نسبت به سال گذشته رشد كه نداشته افت هم كرده است. همان‌طور همه ما شاهد بوديم چند روز پيش برخي غرفه‌ها را آب برد! با اينكه چند روز از برگزاري نمايشگاه مي‌گذرد ما همچنان براي نقل و انتقالات پاركينگ محدوديت داريم يا براي تبليغات محيطي خيلي تلاش كرديم تا كارهايي را كه مي‌خواستيم هماهنگ كنيم و انجام دهيم.»
**ققنوس فاتح
كتاب «ققنوس فاتح» بيست روايت شفاهي از سرگذشت سراسر ايثار و پيكار دانشجوي شهيد محسن وزوايي از فاتحان لانه جاسوسي امريكا است. اين كتاب به قلم گلعلي بابايي از نويسندگان دفاع مقدس است كه با بيان شيوا و روان خاطرات به يادماندني اين شهيد را به زيبايي نگاشته است. رهبر معظم انقلاب تقريظي بر اين كتاب نگاشته است.
**داستان بهنام
در كتاب «داستان بهنام» ما با چگونگي شروع جنگ ايران و عراق، اتفاقات نخستين روزهاي جنگ و نبرد دليرانه مردمي آشنا مي‌شويم كه در نبردي نابرابر و كوچه به كوچه با كمترين امكانات و با بمب‌هاي دست ساز از خاك و خانه خود دفاع مي‌كردند. نوجواني را مي‌شناسيم كه يكباره بزرگمردي مي‌شود كه انسان را به حيرت و شگفتي وا مي‌دارد. در اين كتاب زندگي شهيد بهنام محمدي مورد تحقيق قرار گرفته و به شيوايي در قالب داستاني ارائه شده است.
**نخاك‌هاي نرم كوشك» و «سلام بر ابراهيم» را خوانده‌ايد؟
در سالن A1راهروي دوم، دو دختر جوان را مي‌بينم كه فهرست غرفه‌ها و كتاب‌هايي را كه نوشته‌اند بالا و پايين مي‌كنند. وقتي مطمئن مي‌شوم از مخاطبان كتاب‌هاي دفاع مقدس هستند از آنها مي‌خواهم تا گپي كوتاه با آنها داشته باشم. نيلوفر ملك لي بيشتر استقبال مي‌كند و مي‌گويد: «من كتاب «دا» را خيلي تعريفش را شنيده بودم قسمت‌هايي از آن را كه خواندم علاقه‌مند شدم و تصميم گرفتم همه آن را بخوانم اما هنوز موفق نشدم ناشرش را پيدا كنم تا كتاب را براي خودم هديه بخرم.»
آن يكي خودش را بيتا واعظي 28 ساله معرفي مي‌كند و مي‌گويد تازه چند سالي است كه در وادي خواندن كتاب‌هاي دفاع مقدس افتاده است:«كتاب «خاك‌هاي نرم كوشك» ما را جذب كتاب‌هاي اين حوزه كرد كه بعد از آن با خواندن «سلام بر ابراهيم» اين مسير اوج گرفت و بعد از آن هر دو ما ترغيب شديم كتاب‌هاي بيشتري مربوط به شهداي دفاع مقدس را بخوانيم. اين دو كتاب را به دوستانمان معرفي وسفارش كرديم كه بخوانند. برايمان جاي تعجب است اگر كسي آن را نخوانده باشد!»
هردو آنها از مكان و امكانات بازديدكننده‌ها ابراز رضايت مي‌كنند و مي‌گويند:«ما سال اولي است كه براي نمايشگاه كتاب به شهر آفتاب مي‌آييم. يك ساعت مي‌شود كه مشغول ديدن غرفه‌ها هستيم تا الان همه چيز خوب بوده، بايد تا آخر منتظر باشيم! البته احساس مي‌شود كه تغييرات مثبتي شده مثل اينكه پايگاه‌هاي اطلاع‌رساني بيشتر شده و راحت‌تر از سال‌هاي گذشته مي‌توانيم براي پيدا كردن غرفه‌هاي مد نظرمان راهنمايي بگيريم. الان روزهاي اوليه نمايشگاه به حساب مي‌آيد و بايد ديد آخرين روزها كه معمولاً شلوغ‌تر هستند خدمات دهي به بازديدكننده‌ها را ارزيابي كرد.»
**شعار «يك كتاب بيشتر بخوانيم» همان آجر روي آجرگذاشتن است
مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس كه كتاب‌هاي پژوهشي مربوط به جنگ تحميلي عراق عليه ايران را در دو دهه گذشته تدوين و منتشر كرده غرفه بعدي است كه مي‌روم. يعقوب نعمتي پژوهشگر مركز اسناد تحقيقات دفاع مقدس يكي از مسئولان غرفه است. او در معرفي خود به‌عنوان كسي كه در حوزه كتب پژوهشي مربوط به جنگ تحميلي عراق عليه ايران فعال است، مي‌گويد: «در اين حوزه تاكنون 8 مقاله نوشته‌ام و كتاب «رابطه زهرآگين امريكا- عراق و بمباران شيميايي حلبچه» را ترجمه كردم كه اين كتاب سال 93 برگزيده كتاب سال دفاع مقدس و هم برگزيده كتاب سال دانشجويي شد.»
نعمتي درباره كتاب هاي ارائه شده مركز مي گويد:«در اين غرفه 143 عنوان كتاب براي عرضه داريم. كتاب‌ها تقسيم‌بندي شده هستند بخشي از آنها مربوط به روزشمار جنگ عراق و ايران است كه به صورت موضوعي و گزارش‌هاي روزانه تهيه شده و همان‌طور كه از اسمش مشخص است روز به روز به آن پرداخته شده است. يكسري كتاب‌هاي نبردي هم داريم كه عمليات خاص دفاع مقدس در آن آورده شده است.
كتاب‌هاي ديگر اين انتشارات كتاب‌هاي تحليلي است مثل كتاب‌هاي محمد دروديان كه يك دوره سه جلدي دارد و يك 5 جلدي كه در رابطه با تاريخ تحولات جنگ است. بخشي از عناوين هم مربوط به كتاب‌هاي ترجمه است كه در دو شاخه عرضه مي‌شود. يكي شاخه كتب انگليسي و عربي ترجمه شده به فارسي هستند و شاخه ديگر كتاب‌هاي شاخصي كه از فارسي به انگليسي، فرانسه و عربي ترجمه و منتشر شده‌اند، مثل كتاب‌هاي محمد دروديان. علاوه بر اين‌ها كتاب‌هاي اطلس و كتاب‌هاي موضوعي با عنوان كتاب‌هاي پژوهشي غيرنظامي كه مسائل سياسي در آنها بررسي شده است را به نمايشگاه آورده‌ايم.»
او مخاطبان اصلي اين غرفه را گروه سني و قشرخاصي مي‌داند:«عمدتاً مخاطبان ما با مخاطبان غرفه انتشارات ديگر مثل «سوره مهر» متفاوت است چون آنها كتاب‌هاي رمان و خاطره و شعر هم دارند اما ما الان فقط در حوزه پژوهش در اين حوزه كار مي‌كنيم. چون آثار ما همه كتاب‌هايي پژوهشي، علمي و مستند هستند از اين نظر طيف عمده مخاطبانمان هم محدود به افرادي مي‌شوند كه در اين حوزه فعاليت مي‌كنند. مثل پژوهشگران حوزه دفاع مقدس، استادان دانشگاه، مدرسان اين حوزه و پژوهشگران دهه اول انقلاب. بنابراين مخاطبان ما از افراد مقطع دانشگاهي شروع مي‌شود تا بالاتر.»
نعمتي كتاب «راه» كه تاريخ شفاهي سردار محسن رضايي است، «تاريخ تحليل جنگ ايران وعراق» نوشته دكتر حسين علايي، كتاب‌هاي «روزشمار جنگ» نوشته مهدي انصاري و حميدرضا فراهاني و اطلس لشكر 41 ثارالله در 8 سال دفاع مقدس را جزو پرفروش‌هاي انتشاراتشان مي‌داند: «هنوز براي قضاوت فروش در نمايشگاه زود است اما تا اينجا همه متوجه شديم كه امسال نسبت به سال‌هاي قبل نمايشگاه خلوت‌تر است. ما اميدوارم در روزهاي پاياني شاهد حضور پرشورتري از اهل مطالعه جامعه‌مان باشيم.»
او معتقد است شعار امسال نمايشگاه مي‌تواند در افزايش سرانه كتاب مؤثر باشد چون به مخاطبان تلنگر مي‌زند: «اگر هركس يك كتاب بيشتر بخواند خيلي خوب مي‌شود. مي‌گويند اگر يك ساختمان 100 طبقه را هم بخواهيد بسازيد بايد آجر به آجر آن را كامل كنيد. اين شعار هم اگر به اين معنا باشد كه هركس هر چقدر كتاب مي‌خوانده از اين به بعد يك كتاب به آن اضافه كند در نهايت مي‌تواند تأثير بزرگي روي جامعه بگذارد. چه خوب مي‌شود فقط به يك كتاب بسنده نكنيم و هر كتابي كه مي‌خوانيم اين شعار در ذهنمان بيايد كه يك كتاب بيشتر بخوانيم تا هر بار به تعداد و زماني كه صرف اين كار مي‌كنيم اضافه شود.»
**تغيير180 درجه‌اي فضاي كتاب‌هاي حوزه دفاع مقدس
ميثم اكبري 38 سال دارد و از بازديدكننده‌هاي نمايشگاه است.او معتقد است:«فضاي نمايشگاه در شهر آفتاب بيشتر به نمايشگاه كتاب مي‌آيد. دسترسي به غرفه‌ها و چيدمانشان هم بهتر شده است.»
او مي‌گويد:«مرز خاصي در خواندن كتاب براي خودش مشخص نمي‌كند و از هر حوزه آنهايي را كه تعريف‌شان را شنيده باشد تهيه مي‌كند و مي‌خواند.»
به اعتقاد اكبري فضاي كتاب‌هاي حوزه دفاع مقدس 180 درجه به طرف مثبت چرخيده است. او دليل اين اتفاق را وارد شدن بيشتر نويسنده‌هاي خانم به اين عرصه مي‌داند:«من قبلاً هم كارهايي در اين حوزه خوانده بودم اما جذابيتي كه در قلم نويسنده‌هايي همچون خانم ضرابي‌زاده ديدم خواندن اين نوع كتاب‌ها را برايم شيرين كرد.»
**يك شعار اشتباه
عيسي صيفي مدير فروشگاه مركز اسناد انقلاب اسلامي مؤسسه فرهنگي هنري است. او درباره فعاليت‌شان در اين عرصه مي‌گويد:«ما در حوزه دفاع مقدس با نيروي زميني ارتش همكاري داريم. نخستين كتاب در اين حوزه را سال 84 چاپ كرديم و هر سال 5 تا 10 عنوان كتاب توليد و چاپ داريم. كتاب‌هاي انتشارات ما روزشمار است و هر كتاب يك ماه از جنگ عراق و ايران و اقدامات نيروي زميني ارتش را توضيح مي‌دهد.»
صيفي ادامه مي‌دهد:«امسال پرفروش‌ترين كتابمان «عمليات مهندسي» نوشته محمد حسن روزي طلب است. بيشتر كتاب‌هاي انتشارات ما تخصصي است و كارهايي نيست كه عامه پسند باشد. اما كتاب‌هايي هم مثل «دانستني‌هاي انقلاب اسلامي براي جوانان» داريم كه سطح‌اش از بقيه كتاب‌ها پايين‌تر است و مناسب براي همه بخصوص قشر نوجوان است.»
مدير اين غرفه از مكان و امكانات اين دوره از نمايشگاه ابراز نارضايتي مي‌كند: «پاركينگ براي ناشران از موارد مهم مكان برگزاري نمايشگاه محسوب مي‌شود چون دو هفته‌اي با اين موضوع درگير هستند. اينجا تعداد پاركينگ‌ها محدود است و ما هر روز با مشكل پارك مواجه هستيم. دوم نحوه ساخت غرفه‌ها كه ديديم با يك بارش باران چه اتفاقي افتاد و تازه مشخص شده غرفه‌ها چه مشكلاتي در ساخت دارند.»
صيفي درباره شعار «يك كتاب بيشتر بخوانيم» مي‌گويد:«به نظر من اين شعار اشتباه است! ما بايد چند كتاب بيشتر بخوانيم چون خودم در فروشگاه مركز اسناد در حال فعاليت هستم مي‌بينم و در جريان هستم كه مردم چقدر نسبت به قبل كمتر كتاب مي‌خوانند و بيشتر سرشان گرم تلفن همراه‌هايشان است. اين موضوع باعث تأسف است وقتي ما شمارگان كتاب‌هايمان را با سال 72 مقايسه مي‌كنيم. كتاب‌هاي سياسي كه مخاطبان خاص دارد اگر آن موقع 10 هزار شمارگان داشته الان آن كتاب در يك انتشارات خيلي فعال و نامدار مي‌بينم رسيده به شمارگان 200 تا 500 كه اين موضوع فاجعه است.»
**ناشران فضاي مجازي را ناديده نگيرند
محسن بيده نوجواني 18 ساله است. او معتقد است:«ناشران حوزه‌هاي تخصصي بايد فعاليت‌شان را سمت فضاي مجازي هم ببرند چون امروز فضاي مجازي جاي خودش را خوب ميان مردم بخصوص جوان‌ها باز كرده است. من معتقدم اگر كتاب‌ها را به طور نرم افزاري در اختيار مخاطبان بگذاريم هرچند كه حس زيباي خواندن كتاب را ديگر ندارد اما شايد مورد استقبال قرار گيرد. اگر ناشران در تلگرام كانالي داشته باشند و كتاب‌هاي خود را حتي شده با آوردن گزيده‌اي كوتاه معرفي كنند خيلي خوب مي‌شود چون در وقت ما كه با كتاب‌ها آشنايي نداريم كمك كرده‌اند.»
**ناشران تخصصي مظلوم‌اند
محمدرضا بهشتي مدير اداري مالي مؤسسه 27 بعثت است. غرفه‌اي كه كتاب‌هاي پر مخاطبي دارد. بهشتي درباره حضورشان در نمايشگاه مي‌گويد:«ما سال پنجمي است كه در نمايشگاه بين‌المللي كتاب شركت كرديم. امسال با 74 عنوان كتاب شركت كرديم كه سيزده عنوان آن ترجمه و 3 عنوان آن كتاب كودك است.»
او به پرفروش‌ترين كتاب كه عنوانش «ماه همراه بچه هاست» است اشاره مي‌كند و ادامه مي‌دهد:«در چند سال گذشته اين كتاب كه سرگذشت نامه سردار خيبر؛ شهيد محمدابراهيم همت است عنوان پر فروش‌ترين را به خود اختصاص داده است. «آب هرگزنمي ميرد» كتاب پرفروش بعدي انتشارات است.»
بهشتي برعكس بقيه كه با آنها صحبت كردم حضور مردم در نمايشگاه و فروش را بهتر از سال‌هاي گذشته مي‌داند: «پارسال نخستين دوره برگزاري نمايشگاه كتاب در شهر آفتاب بود كه باعث شد تعدادي از ناشران و مردم از آن استقبال نكنند. با توجه به اينكه هنوز خيلي كم وكاستي وجود دارد اما امسال هم ناشران اقبال بيشتري نشان دادند هم بازديدكننده‌ها بيشتر شد. سال گذشته كه از سقف آب ريخت در غرفه‌ها، امسال از كف و حالا ما منتظريم ببينيم كي از بغل سيل به نمايشگاه مي‌زند، بزند مي‌برتمان!»
او از شغل سخت و مظلوميت نشر كتاب‌هاي دفاع مقدس گلايه دارد: «نشر هزينه‌اش خيلي بالاست. مردم هم به نسبت قبل كمتر كتاب مي‌خرند و مي‌خوانند. ناشران حوزه دفاع مقدس مظلوم‌تر هم هستند چون حوزه تخصصي دفاع مقدس قشر و مخاطب خاصي دارد و همه كس در اين وادي ورود نمي‌كند چه براي كار كردن و چه براي خريد و مطالعه در كل مي‌شود گفت خيلي اقبال ندارد.»
*منبع: روزنامه ايران، 1396.2.20
**گروه اطلاع رساني**9370**2002**انتشار دهنده: فاطمه قنادقرصي
تهران- ايرنا- روزنامه ايران در گزارشي نوشت: امسال هم همانند سال‌هاي گذشته ناشران تخصصي از جمله ناشران حوزه دفاع مقدس نيز با هدف ترويج فرهنگ ايثار و شهادت حضوري فعال در نمايشگاه دارند.