به گزارش ايرنا، ارامنه گيلان گرچه مانند ديگر مسيحيان جهان اول ژانويه را بعنوان آغاز سال نو جشن مي گيرند، اما بر خلاف كاتوليك ها كه 25 دسامبر را روز ميلاد مسيح مي دانند ، پنجم ژانويه را بعنوان روز ولادت حضرت عيسي جشن مي گيرند و روز ششم ژانويه مراسم نمادين غسل تعميد مسيح را برگزار مي كنند.
از روزي كه نخستين سرودهاي كريسمس در سرزمين سبز گيلان طنين انداز شد ، افزون بر 400 سال مي گذرد؛ تاريخ نويسان اسكان ارامنه در شمال ايران و گيلان را به دوران حكومت شاه عباس صفوي مسبوق مي دانند. بنا به روايت آنان در اين دوران حدود 27 هزار خانوار ارمني براي زراعت و پرورش كرم ابريشم به اين خطه كوچانده شدند، اما بيماري و سختي هاي سفر در آن زمان و ديگر مصايب، تنها به پنج تا شش هزار خانوار از آنان مجال ادامه زندگي داد.
ارامنه در شهرهاي مختلف گيلان به ويژه رشت و انزلي و همچنين لاهيجان، لنگرود، رودسر، فومن و تالش سكنا گزيدند؛ آنان در بخش‌هاي مختلف از جمله بازرگاني ، صنعت، هنر ، طبابت و كسب و كارهاي ديگر مشغول فعاليت شدند و خدمات شاياني نيز به همشهريان خود داشتند كه از آن ميان مي توان از آرسن ميناسيان ارمني متولد رشت و بنيانگذار نخستين داروخانه شبانه روزي و خانه سالمندان و معلولان كشور ياد كرد.
ارامنه در گيلان دو كليسا ساختند؛ كليساي مريم مقدس بندرانزلي كه تاريخ ساخت آن به سال 1885 باز مي گردد و اكنون جزء ميراث تاريخي استان است و كليساي مسروپ مقدس كه سال 1880در بازار رشت ساخته شد اما پس از وقوع حريق و از بين رفتن ساختمان، در سال 1366 هجري شمسي مدرسه آهوردانيان به عنوان كليساي جديد اين شهر انتخاب شد.
آرام چاليان كه از سال 1353 به انزلي آمده و علاوه بر فارسي، گاه جمله يا ضرب المثل گيلكي نيز در صحبت هايش به كار مي برد، مي گويد : آن ايام تعداد ارامنه گيلان زياد بود و به مناسبت عيد كريسمس، يا ارامنه رشت به انزلي مي آمدند و يا ارامنه انزلي به رشت مي رفتند و برخي دوستان مسلمان مان نيز در جشن شركت مي كردند .
وي مي افزايد: در آن دوران در سالن كليسا مراسم سال نو و ميلاد مسيح را جشن مي گرفتيم، درخت كاج بزرگي را آذين مي بستيم و گروه موسيقي بچه ها به اجراي برنامه مي پرداختند.
به گفته آرام چاليان، حالا ارامنه به مناسبت كريسمس و سال نو اغلب به تهران يا ارمنستان مي روند.
با اين همه هنوز در عيد كريسمس، ناقوس كليساها در گيلان به صدا درآمده، شمع ها برابر تمثال مريم مقدس و فرزندش عيسي مسيح روشن شده و شميم عود و كندر و آواي گوش نواز سرود و نيايش، به گوش مي رسد و پدر بزرگ ها و مادربزرگ هاي ارمني كه در گيلان مانده اند، خود را براي پذيرايي از فرزندان و نوه هايشان آماده مي كنند يا كريسمس را در كنار دوستان مسلمان خود جشن مي گيرند.
ˈسيمون ترهوسپيانس مسئول خليفه گري ارامنه بندرانزلي، در گفت وگو با ايرنا كريسمس يا ميلاد مسيح را بزرگترين عيد ارامنه خواند و گفت: ارامنه روز ميلاد مسيح را تا ساعت چهار بعد از ظهر روزه مي‌گيرند، پس از آن به كليسا رفته و همراه كشيش دعا مي‌خوانند، با پايان نيايش حاضران از كشيش نان متبرك مي‌گيرند و براي صرف شام و جشن و شادي به خانه‌هايشان باز مي گردند.
وي مي افزايد: يك روز پس از كريسمس نيز جشن غسل تعميد عيسي مسيح برگزار مي شود به اين شكل كه پسر جواني غسل تعميد مي‌گيرد و پس از آن در منزل خودش مراسم مذهبي برگزار مي‌كند و با صليب در دست، در انتظار ديگر ارامنه مي ماند تا مراسم شادماني را برگزار كنند؛ صليب بعد از مراسم به كليسا بازگردانده مي شود.
كدبانوهاي ارمني براي سال نو خانه تكاني مي كنند و با پخت شيريني‌هاي خانگي لذيذ مانند نازوك ، گاتا ، گزيناق و رشته حلوا كام خانواده و ميهمانان را شيرين مي كنند .
ليدا ناواسارتيان مي گويد: غذاي مخصوص شب عيد ماهي و كوكو سبزي است ولي در كنار آن خورشت شيرين يا كاخسر ، ماهي دودي و آش دوغ نيز تهيه مي شود.
وي متذكر مي شود: ماهي نماد معجزه حضرت عيسي و ياداور روزي است كه مسيح با پنج ماهي دو هزار نفر را خوراك داد .
اين كدبانوي ارمني از درخت كاج مي گويد، تقريباً دو روز مانده به ژانويه به خانه آورده و تزئين مي شود و تا 12 ژانويه حتما نگه داشته مي شود و ستاره درخشاني كه بر نوك درخت كاج گذاشته مي شود، نماد ولادت و اشاره به ستاره راهنماي محل ولادت حضرت مسيح است.
به گفته ناواسارتيان ، شب ميلاد مسيح معمولاً فرزندان در منزل پدر و مادر جمع مي شوند، جشن مي‌گيرند و ديد و بازديدها نيز تا 12 ژانويه ادامه دارد.
گاهي نيز همه در باشگاهي جمع شده و آنجا تحويل سال ميلادي و يا كريسمس را جشن مي گيرند.
**همزيستي ارامنه و مسلمانان در گيلان
ارتباط ارامنه و مسلمانان در گيلان هميشه دوستانه بوده و علاوه بر مراودات كاري در مراسم جشن و يا سوگواري يكديگر شركت مي كردند.
مدرسه ارامنه رشت و انزلي در گذشته پذيراي دانش آموزان مسلمان نيز بود و گيلانيان خاطرات خوشي از تحصيل در اين مدارس دارند.
ليلا مسروري كه دوران ابتدايي اش را در مدرسه حضرت مريم انزلي گذرانده، مي گويد: يك سالن اجتماعات در مدرسه داشتيم كه كريسمس ها ، كاج تزئين شده اي آنجا بود و معلم موسيقي روزهاي جشن پيانو مي نواخت و همگي ما شعرهاي دوره آمادگي يا شعرهاي كودكانه روز را مي خوانديم و فضاي شادي بود.
وي مي افزايد: ما به داخل كليسا وارد نمي شديم، يعني در آيين مذهبي شركت نمي كرديم ولي مراسم كه تمام مي شد، در محوطه والدين دوستانمان را مي ديديم و به آنها تبريك مي گفتيم و بين ما و هم كلاسي هاي ارمني مان، هديه هاي كوچك زيبا رد و بدل مي شد .
وي به ياد مي آورد كه الما اوهانجانيان مدير مدرسه حضرت مريم، هنگام روانه كردن دانش آموزان براي امتحانات نهايي پايان دوره ابتدايي و ترك هميشگي اين مدرسه، خود قرآن به دست گرفت و شاگردهاي مسلمان را از زير اين كتاب آسماني رد كرد.
او مي گويد: ما صلحو احترام به ديگر اديان الهي را از اين بانوي فرهيخته ارمني فرا گرفتيم .
شايد همين خاطرات خوش موجب شده كه بسياري از كافه ها ، رستوران ها و فروشگاه ها به مناسبت اين ايام، با كاج و عروسك بابانوئل شادي كريسمس را به خيابان هاي رشت و انزلي مي آورند.
مسيح براي مردم جهان نماد شفقت است و ارامنه استان گيلان آرزو مي كنند كه نواي ناقوس كليساهاي جهان نويدبخش صلح ، دوستي ، آرامش و خوشبختي براي همه مردم دنيا باشد.
خبرنگار: گيتي بابايي ** انتشاردهنده: اميرحسين كبيري
6030/2007
رشت - ايرنا - آدرينه مادربزرگ مهربان ارمني كاج سبز را با گوي ها و چراغ هاي رنگين و آدم برفي هاي كوچك پارچه اي، آراسته و چشم به راه عيد كريسمس و آمدن فرزندان و نوه هاست.
