در ادامه اين گزارش كه به قلم سجاد تبريزي منتشر شد، مي خوانيم: شكي نيست در طب سنتي خواص بسياري براي درمان برخي از بيماري‌ها وجود دارد و گياهان و غذاها و يا تركيباتي از آنها مي‌تواند در درمان بسياري از بيماري‌ها موثر واقع شود.
از سويي برخي روايات از بزرگان دين و حكما باعث شده است، بعضي از انواع طبابت و گونه‌هايي از گياهان، در نظر بسياري از ما حكم نوشدارو را پيدا كند. اينكه چقدر از اين اقوال واقعي است و منبع درستي دارد، جاي بحث و نظر است، اما از آن مهم‌تر اين است كه جنبه تجاري طب سنتي و داروهاي گياهي، اين روزها به قدري پررنگ شده كه موضوع درماني آن را تحت الشعاع قرار داده است.
حالا بسياري از عطاري‌ها يا افرادي كه هيچگونه صلاحيتي ندارند، در طبابت دخالت مي‌كنند و خود را در جايگاه پزشك و حكيم مي‌بينند. از سويي، نقاط ضعف جامعه نشان گيري شده و اقلامي به عنوان گياهان دارويي براي مداواي چاقي، لاغري، ترك اعتياد، مشكلات جنسي ساخته شده كه فقط طعم دهنده‌هاي گياهي در آن است و اين مواد كاملا شيميايي است و در نهايت، گردش مالي بازار مشكوك و بي مسئوليت آنها سر به بي‌نهايت گذاشته است.
از ديگر سو، اين روند به صورت تدريجي بالا گرفته و دكان‌هاي عطاري در گوشه و كنار شهرهاي كشور سر برافراشته‌اند. اين دكان‌ها به مرورزمان به تجويز دارو و معاينه بيماران پرداخته‌اند و مدام در شبكه‌هاي اجتماعي و حتي در شبكه‌هاي رسمي، بر درستي و موثر بودن آنها تاكيد مي‌شود. بنا به دلايل غير پزشكي و غير علمي تريبون‌هاي زيادي هم در اختيار افرادي كه در اين تجارت سهم دارند، قرار گرفته است، در همين حال عليه پزشكي رسمي كشور تبليغات گسترده‌اي به عمل آمده و اشتباه پزشكان به طور غلو آميزي برجسته شده است تا بازار عطاري‌ها گرم‌تر و گرم‌تر شود، غافل از اينكه حتي اگر فرض بر درستي طب سنتي بگذاريم و داروهاي گياهي را درمان گر بدانيم، متاسفانه اكثريت كساني كه در اين صنف مشغول خدمت شده اند، نه دانش طب سنتي را دارند و نه مسئوليتي در قبال بيماران را به گردن مي‌گيرند.
** تجويزهاي مشكوك گياه پزشكي
خانم عليزاده 54 ساله، از تجربه عجيب خود در مورد تجويزهاي نادرست «دكترگياهي» براي گزارشگر روزنامه اطلاعات تعريف مي‌كند. وي ظهر هنگام، دچار دل درد شديدي مي‌شود. درد از ناحيه معده و به قدري زياد بوده است كه بيمار به خود مي‌پيچد. به دكتر گياهي كه چندين بار به او مراجعه كرده بود، تلفن مي‌كند. آقايي از آن سوي خط، با اطمينان سئوالاتي مي‌پرسد و در نهايت براي وي محلول جوش شيرين تجويز مي‌كند. خانم عليزاده به توصيه نزديكان خود نيز توجهي نمي‌كند و جوش شيرين را در آب حل مي‌كند و مي‌نوشد. او شب به مراسم عروسي مي‌رود و نيمه‌هاي مراسم، از درد روي زمين مي‌افتد، كار به اورژانس مي‌كشد و به سرعت به بيمارستان منتقل مي‌شود. در آنجا پزشكان متوجه خونريزي شديد معده‌اش مي‌شوند.
خانم راضيه.م ديگر قرباني اعتماد به كلاهبرداراني است كه به نام طب سنتي، هم براي بيماران خود مشكل مي‌آفرينند و هم وجهه طب سنتي را در اذهان مردم، خراب مي‌كنند. وي كه در بسياري از اوقات احساس نفخ مي‌كرده است، نسخه‌اي دريافت مي‌كند كه زندگيش را متغير مي‌سازد. دكتر خود خوانده گياهي به وي مصرف روزانه يك ليوان آب ليمو به صورت ناشتا را تجويز كرده بود. راضيه نيز به دلسوزي‌هاي همسر خود مبني بر مشكوك بودن اين تجويز و مراجعه به پزشك متخصص توجه نمي‌كند و حالا 3 سال است كه با زخم معده شديد زندگي مي‌كند.
جداي از تجويز شبه داروهاي گياهي، برخي ديگر از سودجويان از بيماران خود مي‌خواهند داروهايي كه توسط پزشكان متخصص تجويز شده است را قطع كنند. اين اتفاق نيز بارها در شهرهاي كشورمان تكرار شده است و متاسفانه برخي از بيماران چنان از پزشكان آزرده خاطر و برخي ديگر چنان شيفته اعجاز اغراق‌آميز گياهان دارويي شده‌اند كه بدون فكر و تحقيق، به روش‌هاي درماني آنها تن مي‌دهند و وقتي متوجه اشتباه خود مي‌شوند كه شايد خيلي دير شده است.
در موردي ديگر، يك ديابتي پس از مراجعه به دكتر گياهي، از وي كپسولي موسوم به «40گياه» دريافت مي‌كند. تجويزكننده از وي مي‌خواهد مصرف انسولين خود را قطع كند، زيرا همين كپسول براي مداوايش كفايت مي‌كند. وي به اين تجويز تن مي‌دهد و زماني كه در آستانه نابينا شدن قرار مي‌گيرد، متوجه اشتباه خود مي‌شود.
در يكي ديگر از عطاري‌ها، مردي مشغول پرس و جو براي يافتن درمان ضعف جنسي است. عطار كه شايد 15 سالي كوچكتر از مشتري است، حكيمانه پند و اندرزهايي به وي مي‌دهد و در نهايت معجوني به وي پيشنهاد مي‌كند كه از چند گياه و بخش‌هايي از اندام حيوانات تركيب شده است و 170 هزار تومان هم قيمت دارد!
** داروهاي شيميايي به نام گياهي
دكتر محمدرضا قدير زاده ـ رئيس گروه مطالعات اعتياد مركز تحقيقات پزشكي قانوني در گفتگو با گزارشگر روزنامه اطلاعات، داروهاي گياهي پر فروش عطاري‌ها را به 2 دسته داروهاي ضد اعتياد و داروهاي چاقي و لاغري تقسيم بندي مي‌كند و مي‌گويد: داروهاي ترك اعتياد با عنوان داروهاي گياهي به فروش مي‌رسد و اسامي بي ريشه‌اي همچون «بتاي هندي» و «قرص فلفل» دارد. بسياري از افراد هم به خيال اينكه اين شبه داروها گياهي است و مشكلي برايشان ايجاد نمي‌كند، از آن مصرف مي‌كند. قديرزاده مي‌افزايد: در تحقيقي كه از سوي مركز تحقيقات پزشكي قانوني به عمل آمد، داروهايي از اين قبيل از 100 عطاري در شهر تهران جمع آوري شد و مورد آناليز قرار گرفت كه نتيجه آن وحشتناك بود. به گفته وي، 90 درصد موادي كه به نام داروي گياهي براي ترك اعتياد در عطاري‌ها فروخته مي‌شود، برخلاف آنچه تبليغ شده بود، گياهي نبودند.
رئيس گروه مطالعات اعتياد مركز تحقيقات پزشكي قانوني ادامه مي‌دهد: «ترامادول» در تركيب تمامي اين داروهاي مثلا گياهي وجود دارد. فلوكستين، ديازپام، ديكلوفناك و چندين ماده شيميايي ديگر نيز در اين تركيبات ظاهرا گياهي به كار مي‌رود كه آنها را پودر و با گياهاني مثل گشنيز، زيره و زردچوبه مخلوط كرده بودند تا مشتريان فكر كنند موادي كه مي‌خورند، داروهاي گياهي است، در حالي كه در اين مواد فقط طعم دهنده‌هاي گياهي وجود داشته است.
به گفته دكتر قديرزاده، مواد ياد شده اعتياد آورند و به همين دليل ميل مصرف كننده به موادي كه پيشتر استفاده مي‌كرده است را كاهش مي‌دهند و همين باعث مي‌شود تا فرد تصور كند اين مواد آثار مثبت داشته است. در حالي كه باعث اعتياد جديد افراد به دارو مي‌شود و با قطع مصرف آن، دوباره مشكلاتش شروع مي‌شود و اعتيادي جديدي پيدا مي‌كند.
**مواد چاق و لاغركننده!
دكتر قديرزاده، دسته دوم مواد پر مشتري عطاري‌ها را داروهاي به اصطلاح چاقي و لاغري اعلام مي‌كند و مي‌افزايد: در مورد داروهاي لاغري هم ما كاري شبيه بررسي داروهاي ترك اعتياد را انجام داديم. داروهاي لاغري كه در شبكه‌هاي ماهواره‌اي تبليغات گسترده‌اي برايشان مي‌شود و آنها نيز به عنوان داروهاي گياهي به بازار عرضه شده اند، پس از بررسي و آناليز مشخص شد كه برخلاف ظاهر و طعم آنها، ماده شيميايي خطرناك «سيبوترامين» دارند كه از گروه آنفتامين‌ها است. اين ماده علاوه بر اينكه بسيار اعتياد آور است، آسيب‌هاي جدي به قلب و عروق انسان وارد مي‌كند و موجب سكته مغزي مي‌شود. گفتني است، كه مصرف «سيبوترامين» از سال 2010 ميلادي در آمريكا و اروپا و به تبع آن در بيشتر كشورهاي دنيا، ممنوع و از بازار جمع آوري شده است.
برخي ديگر از انواع داروهاي به اصطلاح گياهي براي لاغري نيز شامل داروهاي شيميايي كم كاري تيروئيد است. اين داروها با بالا بردن متابوليسم بدن، ممكن است به طور موقت باعث لاغري شوند، آنها هم تبعات منفي زيادي همچون مشكلات قلبي و عروقي دارند.
دكتر قدير زاده در مورد داروهاي چاقي نيز تاكيد مي‌كند: با آناليز داروهاي چاقي، مشخص شده است كه در اين مواد كه آنها هم گياهي نيستند و به دروغ به اسم گياهي وارد بازار شده اند، «كورتن» وجود دارد. مصرف كورتن موجب تجمع آب و الكتروليت در بدن مي‌شود و به ويژه صورت انسان ورم مي‌كند، به نحوي كه فرد مصرف كننده گمان مي‌برد چاق شده است، در حالي كه با قطع مصرف كورتن، دوباره به حالت قبلي باز مي‌گردد. از پيامد‌هاي مصرف اين داروها هم مي‌توان به مشكلات كليوي اشاره كرد، چرا كه كورتن علاوه بر كاهش سطح ايمني بدن، غدد فوق كليوي را
كم كار مي‌كند.
** ترك مصرف داروهاي لاغري
به گفته دكتر قديرزاده، درمواردي، قرص‌هاي لاغري موجب به كما رفتن برخي از مصرف كنندگان شده و اعتياد آور بودن اين داروها نيز به اثبات رسيده است. قديرزاده كه خود درمانگر اعتياد است، ادامه مي‌دهد: بسياري از افراد پس از مصرف داروهاي لاغري، براي ترك اعتياد از آنها به ما مراجعه مي‌كنند.
وي تاكيد مي‌كند: حتي داروهاي صد درصد گياهي نيز بدون عوارض نيست و اگر بدون مجوز پزشك مصرف شود، حتما عوارض دارد. پزشكاني هستند كه دوره طب سنتي را گذرانده‌اند و فقط آنها مي‌توانند داروهاي گياهي را تجويز كنند. داروخانه‌هاي گياهي هم تاسيس شده‌اند كه مي‌توانند داروهاي مورد نياز خود را از آنجا تهيه كرد. كارخانه‌هاي داروسازي هم نسبت به توليد داروهاي گياهي اقدام كرده‌اند كه مجوزهاي لازم را نيز دارند. به گفته قديرزاده، بسياري از داروهاي موجود در عطاري‌ها، ناخالصي دارند و بيماران بايد دقت داشته باشند، به جاي مراجعه به عطاران كه عموما سواد پزشكي و تخصصي ندارند، به پزشكان داراي مجوز طب سنتي مراجعه كنند.
رئيس مركز تحقيقات پزشكي قانوني همچنين با بيان اينكه فروش دارو در عطاري‌ها ممنوع است، گفت: عطاري‌ها به هيچ وجه حق ندارند داروهاي تركيبي، دست ساز و يا كارخانه‌اي توزيع كنند.
داروهاي غير مجاز سقط جنين از ديگر داروهايي است كه در عطاري‌ها پيدا مي‌شود. مصرف اين داروها، به گفته سازمان غذا و دارو مي‌تواند به ناباروري دائمي، شوك و حتي مرگ انسان بيانجامد.
** فروش دارو در عطاري‌ها
اقبال عمومي از طب سنتي و گياهان دارويي، با پيش فرض نادرست بي ضرر بودن آنها، باعث شده است دكان‌هاي عطاري كه از شير مرغ تا جان آدميزاد در آن يافت مي‌شود، بار ديگر به سرعت در تمامي شهرها فعال شوند. اين روند از تجاري شدن اين حرفه و سودهاي كلان آنچناني خبر مي‌دهد. به علاوه اينكه شبكه‌هاي بي نام و مسئوليت گريز ماهواره‌اي 24 ساعته هم در حال تبليغ انواع موادي به نام دارو است كه هيچ مجوزي از هيچ جا ندارند و به دروغ و دغل تحت عنوان گياهي به مشتريان فروخته مي‌شوند و حسب اتفاق بسياري از اقلام آن در عطاري‌ها به چشم مي‌خورد.
دكتر محمود خدادوست ـ مديركل طب سنتي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي نيز در اين مورد به سوءاستفاده از اقبال عمومي نسبت به داروهاي گياهي اشاره مي‌كند و مي‌گويد: برخي از عطارنماها از اين راه سودجويي‌هايي مي‌كنند كه در جلسات و مذاكرات با صنف عطاري‌ها، اين مسائل مطرح شده است.
خدادوست مي‌افزايد: گياهان دارويي يا داروهاي گياهي ممكن است بدون حساب و كتاب توسط عده‌اي استفاده شود، چون آنها فكر مي‌كنند كه داروهاي گياهي بي خطر و بي عار ضه است، در حالي كه اين باور غلط است و بسياري از آنها ممكن است خطر و عارضه‌هايي داشته باشند و با بسياري از داروهاي شيميايي كه در طول روز استفاده مي‌شود، تداخل و ايجاد مشكل كنند.
مديركل طب سنتي وزارت بهداشت و درمان با تاكيد بر اينكه فروش دارو در عطاري‌ها ممنوع است، مي‌گويد: متاسفانه شاهد اين مساله هستيم كه بسياري از داروهاي تركيبي و دست ساز، در عطاري‌ها فقط رنگ و بوي گياهي دارند و ماده تشكيل دهنده آنها شيميايي است.
وي تاكيد مي‌كند: مردم نبايد از عطاري‌ها درخواست داروهاي گياهي تركيبي كنند. وي با اشاره به اين كه نگراني درباره داروهاي گياهي جهاني است، تاكيد مي‌كند: بسياري از افراد فكر مي‌كنند كه داروهاي گياهي بدون عارضه است و به همين دليل اقبال زيادي به آن نشان مي‌دهند. در كنار اين موضوع تبليغات واهي و كاذب در زمينه اثربخشي اين داروها، موجب بزرگ نمايي آثار آنها مي‌شود. به گفته وي، موارد زيادي از مسموميت با داروهاي گياهي، هم در ورزشكاران و هم در افراد غير ورزشكار ديده مي‌شود كه متاسفانه رو به افزايش است.
** نظارت بر عطاري‌ها
دكتر حسينعلي شهرياري ـ عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي در گفتگو با گزارشگر روزنامه اطلاعات، درباره وضعيت نظارت بر عطاري‌ها مي‌گويد: بر اساس قانون، متولي سلامت هموطنان‌مان، وزارت بهداشت و درمان و سازمان غذا و داروي اين وزارتخانه است و طبيعتا هرگونه دخالت در اين حيطه بايد به وسيله اين سازمان انجام گيرد.
دكتر شهرياري مي‌افزايد: از آنجا كه توليد و مصرف داروهاي گياهي نيز مستقيما با سلامت افراد جامعه در ارتباط است، بايد اين نظارت صورت گيرد و مجوز عطاري‌ها و ديگر مراكزي كه با سلامت جامعه سر و كار دارند نيز بايد به وسيله وزارت بهداشت و درمان صادر شود.
شهرياري كه پيشتر رئيس كميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي بود، از تجويز بي حد و حساب داروهاي گياهي توسط افراد غير متخصص انتقاد مي‌كند و مي‌افزايد: وزارت بهداشت و درمان مي‌تواند در اين مورد دخالت كند، به ويژه آن كه قانون براي اعمال نظارت جدي اين وزارتخانه بر عطاري‌ها وجود دارد.
به گفته وي، به تصويب قانون جديد نيازي نيست و لازم است براي كاهش عوارض مصرف داروهاي گياهي، بر فعاليت عطاري‌ها، نظارت مي‌شود و برخورد با متخلفان صورت گيرد.
اين نماينده مجلس تبليغات سوء از ماهواره‌ها را يكي از دلايل افزايش مصرف برخي داروها در جامعه مي‌داند و مي‌افزايد: بر اساس قانون مي‌توان با شبكه هاي ماهواره‌اي برخورد كرد. در ضمن هر گونه دخالت در حوزه سلامت و تبليغات سوء در اين زمينه، بر اساس قانون با همكاري وزارت بهداشت و درمان، نيروي انتظامي، سازمان نظام پزشكي و ديگر سازمان‌هاي مربوطه همراه است.
شهرياري تاكيد مي‌كند: رسانه‌ها بايد آموزش‌هاي لازم را در اين مورد به جامعه بدهند تا تحت تاثير تبليغات دروغين و زيانبار ماهواره‌ها قرار نگيرند.
*منبع: روزنامه اطلاعات، 1395.10.9
** گروه اطلاع رساني**9117**9128**1755** انتشاردهنده:پونه پورقاسمي
تهران- ايرنا- روزنامه اطلاعات در گزارشي به هشدار كارشناسان درباره كاربرد مواد شيميايي خطرناك در داروهاي گياهي پرداخت و نوشت: تبعات منفي مصرف داروهاي شيميايي و غلو در اين مورد از سويي و كم و كاستي‌هاي توزيع اين داروها به علاوه ميل و علاقه ايرانيان به هر چه متعلق به پيشينيان است از ديگر سو، رويكرد يكباره جامعه به سمت طب سنتي و داروهاي گياهي را موجب شده است.