از ختم غایله آذربایجان تا ازدواج زودرس كودكان

**هفتادمین سالگرد ختم غایله فرقه دموكرات آذربایجان
نشست علمی تخصصی «هفتادمین سالگرد ختم غایله فرقه دموكرات آذربایجان» با حضور محققان و كارشناسان و همچنین تنی چند از شاهدان عینی به وسیله موسسه «تاریخ و فرهنگ دیار كهن» با مشاركت «پژوهشكده اسناد» و موسسه «مهد آزادی» در ساختمان آرشیو ملی برگزار شد.
در این نشست علمی كه با هدف بررسی بسترها و همچنین پیامدها و درس های ختم این غایله برگزار شده بود هر یك از سخنرانان به ارایه مطالب مستند و ارزشمند خود پرداختند؛ از جمله «علی اشرف مجتهد شبستری» نخستین سفیر جمهوری اسلامی در تاجیكستان با بیان این كه آذری ها بیشترین خدمت را به زبان فارسی كردند،‌گفت: خطر قومی‌گرایی كه در حال حاضر كشورهای بیگانه تبلیغ می‌كنند، خطر كوچكی نیست و باید دولت مردان با اقدام های فرهنگی افكار عمومی را روشن و قانع كنند.

«مجید تفرشی» تاریخ نگار و استاد دانشگاه از دیگر سخنرانان این نشست بود كه با موضوع بازتاب فعالیت فرقه دموكرات در اسناد انگلیسی طی سخنانی گفت:‌ در 2دهه گذشته چند تحقیق درباره آذربایجان در انگلیس منتشر شده اما اسناد انگلیسی در آذربایجان بیشتر از 2 كتاب است.

«پیروز رفیعیان» از دیگر سخنرانان برنامه بود كه در سخنانی بیان داشت: افرادی كه از نظر فكری وابسته به كشورهای بیگانه هستند از كمبود امكانات حداكثر بهره ‌برداری را می‌كنند تا به هدف های خود دست یابند.

**پژوهش‌های علوم انسانی و چالش‌های پیش رو
نشست «پژوهش های علوم انسانی و چالش های پیش رو» در سرای اهل قلم خانه كتاب برگزار شد. سیدفرید العطاس استاد جامعه شناسی دانشگاه ملی سنگاپور با اعلام این كه نخستین بحث در علوم انسانی، نگاه یا بینش شرق شناسی است، گفت: وقتی در اواسط سده 19 میلادی در كشورهای اسلامی و غیراسلامی این بینش ایجاد شد، شماری از اندیشمندان غیرمسلمان، به نقد نگاه شرق ‌شناسانه در علوم انسانی پرداختند. علت نقد آنها دریافت نكردن پاسخ این بینش در جامعه بود. نكته قابل توجه درباره چنین نقدهایی این است كه در سه تا پنج نسل گذشته، گامی رو به جلو مشاهده نمی شود و در نخستین رویارویی با شرق شناسی نكته جدیدی بازگو نمی شود.

«بیژن عبدالكریمی» عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینكه عقلانیت علمی در سنت تاریخی كشور شكل نگرفته است، اظهار داشت: به همین دلیل تا به امروز تئوری ها و پژوهش های اصیل در كشور ایجاد نشده است. علم نوین فقط در سنت تاریخی متافیزیك یونانی ظهور كرد و در هیچ یك از سنت های نظری تاریخی دیگر، از جمله در سنت نظری تاریخی ایران، علم به معنا و مفهومی كه در غرب متولد شد، شكل نگرفته است.

عبدالكریمی در پاسخ به این سوال كه چرا علوم انسانی در ایران كارا نیست، اظهار داشت: آیا در كشور جهان سوم چیزی به نام علوم انسانی وجود دارد؟ شبكه مفهومی علوم انسانی جدید با عقلانیت علمی در ارتباط است و عقلانیت علمی، در استمرار سنت یونانی شكل گرفت، پس برای اینكه علوم انسانی و عقلانیت به خلاقیت سازنده تبدیل شود، باید میان این سه علم ارتباط برقرار كرد.

«سیدجواد میری» عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با اشاره به اینكه جامعه شناسی در ایران مساله ‌‌مند نیست، اظهار داشت: افرادی كه در این حوزه فعالیت می كنند، جایی كه ایستاده ‌اند، نمی شناسند. به همین صورت در حوزه معرفت، اگر مقام شناخته نشود و سنتی نداشته باشد، نمی تواند مشكل های سیاسی را در قالب مساله یا problem بررسی كند.

**هشتادمین سال نهاد مردم شناسی در ایران
همایش ملی هشتادمین سالگرد نهاد مردم شناسی در ایران با حضور شخصیت‌های فرهنگی و مردم شناسان در موزه اسلامی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد.

«سید احمد محیط طباطبایی» مشاور رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی در این همایش در سخنانی با اشاره به اینكه شورای عالی موزه ها هر سال محوری را تعیین و حول آن فعالیت موزه ها را ترسیم می‌كند، گفت: یكی از نگاه های اصلی موزه نگاه مردم شناسانه به آن است اگر چه امروزه در ایران موزه مردم شناسی وجود ندارد اما باید دانست كه نگاه مردم شناسی فراتر از موزه و نهاد مردم شناسی است.

«سیدطه هاشمی» معاون فرهنگی و امور دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: رشته مردم شناسی می‌تواند با حفظ داشته ‌های گذشته زمینه انتقال به آینده را به گونه ‌ای فراهم كند كه بریدگی و شكافی ایجاد نشده و هویت ملی و فرهنگی به خوبی به آینده منتقل شود.

**چالش ها و فرصت های منطقه ای و تاثیر مسایل نوظهور بر نظم امنیتی منطقه ای در غرب آسیا
یكی از نشست های نخستین كنفرانس امنیتی تهران با هدف بررسی چالش ها و فرصت های پیش روی نظم امنیتی منطقه ای غرب آسیا با عنوان «چالش ها و فرصت های منطقه ای و تاثیر مسایل نوظهور بر نظم امنیتی منطقه ای در غرب آسیا» در سالن اجلاس سران، با حضور استادان برجسته دانشگاه های كشور برگزار شد.

«عبدالامیر نبوی» پژوهشگر ارشد پژوهشكده مطالعات استراتژیك خاورمیانه با اشاره به اوضاع ناآرام منطقه تصریح كرد: بالا گرفتن ستیز و درگیری در پی ناكامی مطالبات تحول خواهانه در اغلب كشورهای خاورمیانه عربی پس از 2011 میلادی به جنگ داخلی در برخی موارد منجر شده و این وضعیت احتمال بازتعریف مرزهای سیاسی و تجزیه كشورهایی چون سوریه، عراق، لیبی و یمن را مطرح كرده است.

«محمود رضا گلشن پژوه» كارشناس سیاسی نیز در این نشست در سخنانی بیان داشـت: در سال های پس از جنگ جهانی دوم، مفهوم حقوق بشر در پاسخ به مطالبه ها و توجه های اجتماعی و سیاسی معاصر، عرصه بسیار گسترده ای را به خود اختصاص داد. اگرچه مفهوم حقوق بشر و احترام به شان انسان ها از دیرباز مطرح و در زمره آموزه های ادیان و اصول اخلاقی بوده است اما اقبال عمومی به آن و تلاش برای حمایت از این موضوع در دهه های گذشته چندین برابر شده است.

گلشن پژوه با تاكید بر اهمیت این موضوع، گسترش حوزه حقوق بشر و توجه روزافزون به این مساله را به دلیل رشد آگاهی های اجتماعی و ابزارهای ارتباطی دانست و با مطالعه موردی وضعیت حقوق بشر در كشورهای عربستان، بحرین، قطر، امارات و كویت نتیجه گرفت كه این روند به ویژه در 2 كشور عربستان و بحرین هر روز وخیم تر می شود.

**بیوتروریسم و حقوق بشر
موسسه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران نشستی را با موضوع بیوتروریسم و حقوق بشر برگزار كرد.
«علی كرمی» مدرس مركز تحقیقات بیولوژی مولكولی دانشگاه علوم پزشكی بقیه الله نخستین سخنران این نشست بود كه از نگاه پزشكی و علوم بیولوژیك به بررسی و توصیف بیوتروریسم پرداخت. به گفته كرمی، تروریسم یعنی ایجاد هراس و دهشت آفرینی و زمانی كه كلمه بیو قبل از تروریسم می آید یعنی دهشت آفرینی به وسیله عوامل بیولوژیك.
اكنون بیوتروریسم در بعد بین الملل اهمیت ویژه ای پیدا كرده و كنوانسیون های متعددی در این زمینه تشكیل شده كه ایران عضو آنها است اما بعضی مانند رژیم صهیونیستی عضو هیچ یك از این كنوانسیون های بین المللی نیستند.

كرمی در ادامه افزود: در ایران باید علیه بیوتروریسم به صورت سیستماتیك و نه جزیره ای كار كرد. بیوتروریسم در منابع كشاورزی و دامی و صنعت وارد می شود. آب و مواد غذایی انسان ها را آلوده می كند و اگر انسان ها به حقوق خود آگاه باشند، می توان با خطرهای آن مقابله كرد.

«محمود عباسی» معاون حقوق بشر و امور بین الملل وزیر دادگستری و دانشیار و مدیر گروه حقوق پزشكی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی در این نشست بر لزوم توجه همگانی به خطر بیوتروریسم تاكید كرد.

عباسی در آغاز سخنان خود گفت: در گذار از مرزهای جنایت و جباریت تاریخ، در نیمه نخست قرن بیستم میلادی بشر با عبور از میلیون ها جنازه و زخمی و آواره، خویشتن را در 1948 میلادی، با كشف و تدوین اعلامیه جهانی حقوق بشر به ساحل نجات رساند؛ اعلامیه ای كه در پرتو آن كرامت انسانی به عنوان عصاره هستی، عصاره خلقت آدمی و بالاترین و برترین ارزشی كه می توان برای حیات بشری قایل شد معنا و مفهوم یافت.

وی افزود: ملت ایران ملتی تاریخی و با فرهنگ است كه هرگز آغازگر هیچ جنگی نبوده اما از طرف كسانی كه ادعاهای حقوق بشری را مطرح می سازند، هدف هجوم قرار گرفته و به این دلیل است كه باید به جنبه های انسانی بیوتروریسم بیش از پیش توجه شود.

**كمیسیون رسانه
«كمیسیون رسانه» عنوان یكی از نشست های تخصصی سی امین كنفرانس بین المللی وحدت اسلامی بود كه در هتل آزادی تهران برگزار شد.

نخستین سخنران این نشست «رضا شاكری» مدیرعامل خبرگزاری «تقریب» بود كه در سخنانی به اهمیت نقش رسانه ها در دنیای كنونی پرداخت و گفت: استكبار هزاران شبكه و رسانه تاسیس كرده اما هدایت آنها ثابت است و مركز كنترل ثابت دارند اما متاسفانه امروز اتحادی در رسانه های اسلامی دیده نمی شود و مركز یكسانی كه بتواند رسانه های جهان اسلام را به درستی هدایت كند، وجود ندارد.

«زكریا قمرالدین» نماینده مجمع تقریب در لبنان دیگر سخنران این نشست بود كه تاسیس یك پایگاه اینترنتی مشترك و وحدت آفرین را پیشنهاد داد كه بتواند به شبهه های دینی پاسخ گفته و سیاست های دروغین امپراتوری رسانه ای آمریكا در منطقه را افشا كند.

«محمدحسین آزادبخت» از فعالان رسانه ای بود كه به بیان نظرهای خود در این نشست پرداخت. به گفته وی نخستین كاری كه باید در زمینه حفظ و وحدت جهان اسلام به آن پرداخت، توجه به اهمیت رسانه در شكل گیری وحدت اسلامی است.

«عقیل كاظمی» اندیشمند عراقی نیز با اشاره به اقدام‌ تكفیری ها در رسانه ‌ها گفت: آنها هیچ گاه چهره دقیقی از اسلام ارایه نمی دهند. امید است رسانه های معتدل جهان اسلام بتوانند، راهكاری برای مقابله با تكفیری ها بیایند.

«سید موسی موسوی» قایم مقام مجمع تقریب نیز در سخنانی تاكید كرد: پیروزی انقلاب اسلامی ایران و فضای جدیدی كه در جهان اسلام به وجود آمد، باعث گرایش عظیم و گسترده ای به اسلام شد.

«علی كریمیان» دبیر كل اتحادیه رادیو و تلویزیون های اسلامی دیگر سخنرانی بود كه به نقش مهم رسانه در زندگی اجتماعی پرداخت و گفت: امروز رسانه به عضوی از خانواده و همدمی برای مردم تبدیل شده است. رسانه هم نقش سازنده دارد و هم تخریبی اما در دنیای كنونی نقش تخریبی آن بیشتر از نقش سازنده آن است. از این رو برای محفوظ ماندن از آسیب های رسانه ای باید سواد رسانه ای در جهان اسلام تقویت شود.

** یكصد و دهمین سال خدمات علمی و فرهنگی كتابخانه مجلس
نشست «یكصد و دهمین سال خدمات علمی و فرهنگی كتابخانه مجلس» با رونمایی از كتاب «وكالت ایرانی» در كتابخانه مجلس شورای اسلامی برگزار شد.

«حجت الاسلام سیدرضا تقوی» رییس شورای سیاستگذاری ائمه ‌جمعه با اشاره به كتاب «وكالت ایرانی» اظهار كرد: كتاب حسن سبحانی اثر ارزشمندی بود كه برشی از فعالیت مجلس شورای اسلامی در دوره پنجم، ششم و هفتم را روایت كرده است. مولف كتاب یكی از منظم ترین نماینده ‌هایی محسوب می شود كه مجلس به خود دیده است.

«حسن سبحانی» نماینده سابق مجلس شورای اسلامی گفت: كتاب «وكالت ایرانی» تصویری واقعی از همه اتفاق هایی به شمار می رود كه طی 4383 روز بر یك نماینده مستقل مجلس گذشته است و می‌توان با كسب اطمینان به آن ارجاع و استناد داد.

وی افزود: مطالبی كه در این كتاب نوشته‌ شده حاوی دیدگاه ‌ها، گفت وگوهای جلسه علنی، اقدام ها، مواضع سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، اظهارنظرها، مراجع ها، ملاقات ‌ها، تحقیق ها و از این قبیل در طول سه دوره نمایندگی بوده و به این دلیل آنها بی‌كم و كاست آورده‌ شده است.

«محمدرضا مجیدی» رییس كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس در ادامه این نشست گفت: اینجا قبل از هر چیزی، كتابخانه پارلمان و در خدمت نمایندگان است و این آمادگی را خواهد داشت تا مجموعه خاطرات، یادداشت ها، تجربه ها، اسناد، مدارك و مستندهای آنها را گردآوری و منتشر كند.

** كودكان حاشیه نشین و آفت ازدواج زودرس
نخستین سمینار ازدواج كودكان با هدف بررسی عوامل و پیامدهای آن در مناطق حاشیه نشین كشور در دانشگاه علم و صنعت تهران برگزار شد.

«زهرا رحیمی» مدیر عامل جمعیت امام علی(ع) نخستین سخنران سمینار بود كه هدف از برگزاری آن را چنین تشریح كرد: این سمینار نه با هدف ساختارشكنی، خودنمایی، سیاه نمایی و ... بلكه برای بیان بخشی از مشكل جامعه یعنی ازدواج كودكان و مددكاری جامعه برگزاری شده است. جامعه با مساله ازدواج كودكان به صورت ملموس دست به گریبان بوده و تاكنون راهی برای حل آن نیافته است. جمعیت امام علی(ع) با كودكان بسیاری سروكار دارد كه در اوج استعداد، توانمندی و محرومیت به دلایل بیرونی و تهدیدهای موجود در مسیر پدیده ای به نام ازدواج قرار می گیرند.

«شهلا اعزازی» جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان دومین سخنران این سمینار درباره «جایگاه كودك همسری در جامعه امروز» سخن گفت. اعزازی نخست به تفاوت جایگاه كودك در جوامع سنتی و پیشرفته اشاره كرد و گفت: اهمیت و جایگاه كودكان در 2 جامعه سنتی و مدرن با هم تفاوت دارد. به گفته تاریخ نگاران اجتماعی، تا پیش از شروع دنیای مدرن، جوامع زندان بزرگی برای كودكان بودند، چرا كه كودكان گروهی تشكیل می دادند كه حق و حقوقی نداشتند و مانند برده ها با آنان رفتار می شد. گمان عمومی این بود كه كودك، بزرگسالِ كوچك اندام است. با شروع مدرنیته، تفاوت كودكان با بزرگسالان نمایان شد و مراحل گوناگونی به خود گرفت. بنابراین اطلاعات بیشتر و قوانین حمایتی مانند منع كار كودكان و آموزش اجباری بیشتر شد. كودك در دوران پیشامدرنیته نتیجه خواسته یا ناخواسته رابطه زناشویی زن و شوهر بود. كودكان در این دوره بدون مراقبت خاصی رشد می كردند و در معرض انواع آسیب ها بودند. در این دوره وظیفه كودكان پسر امتداد نام خانوادگی و نیروی كار برای خانواده و دختران پایه های ازدواج های سیاسی و اقتصادی شد. جامعه پذیری كودكان نیز در این دوره صورت نمی گرفت اما با شروع مدرنتیه رده بندی سنی مانند نوزاد، نوپا، پیش دبستانی، دبستانی، نوجوان و جوان صورت گرفت و كودكان جایگاه و اهمیتی ویژه یافتند.

«سیده فاطمه ذوالقدر» نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو كمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در ادامه سمینار، ازدواج دختران و پسران در سن پایین در مناطق محروم و حاشیه شهرها را یكی از معضل های اجتماعی دانست و گفت: این گونه ازدواج ها ریشه هایی مانند فقر، فرهنگ پایین خانواده ها، نبود مدرسه و آموزش های كافی به ویژه در مناطق مرزی و حاشیه ها دارد. دختران به دلیل طی نكردن دوره كودكی و نوجوانی خود، در آینده با مشكل های زیادی مواجه خواهند شد و نمی توانند به عنوان مادران خوب به تربیت نسل آینده بپردازند.

«شیرین احمدنیا» معاون پیشگیری از آسیب های اجتماعی سازمان بهزیستی كشور در بیان راهكارهای كاهش و جلوگیری ازدواج در سن كودكی افزود: مبارزه با فقر، آموزش و ارتقای آگاهی خانواده ها به ویژه والدین، شناساندن مسوولیت والدینی در برابر كودكان، توانمندسازی جوانان، به رسمیت شناختن توانمندی و ظرفیت كودكان، بازبینی قوانین، اصلاح رویه های فرهنگی همسرگزینی، ضرورت نیل فرد به بلوغ در ابعاد روانی و اجتماعی و تشویق به داشتن نقش مادریِ ایمن، از جمله راهكارهای جلوگیری از وقوع این ازدواج ها است.

«ثریا عزیزپناه» رییس هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق كودكان به عنوان آخرین سخنران این بخش از سمینار گفت: یكی از عمده مسایلی كه حاشیه نشینی را به وجود آورده جابجایی جمعیت روستایی و شهری است. اكنون بیش از 80 درصد جمعیت در شهرها زندگی می كنند و این در حالی است كه اغلب روستاییانِ شهرنشین شده در حاشیه شهرها ساكن شده اند. این مناطق از هرگونه امكانات شهری، بهداشتی، آموزشی و رفاهی محروم اند و در آن ها شكاف درآمدی با شهر وجود دارد. این جابجایی جمعیتی یكی از عوامل تشدید كننده ازدواج كودكان است.

*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مهدی احمدی** انتشار دهنده: شهربانو جمعه
**پژوهشم**9370**9368**9131**
*ایرنا مقاله كانالی برای انعكاس مقاله های اندیشكده ها - پژوهشكده ها - دانشكده ها - مراكز تحقیقاتی و رسانه های ایران وجهان*
Irnaarticle@