به گزارش خبرنگار ایرنا اما این وسوسه برخی را نیز مجبور می كند ریسك های بالا را بپذیرند و وارد مسیرهایی شوند كه آنچنان اطمینانی به آن ندارند یكی از راه های زود به سود رسیدن كه چند سالی ایرانیان را درگیر خود كرده بود شبكه های هرمی است كه پس از مدتی غیرقانونی اعلام شد.
شبكه هایی كه به نظر می رسد اگر غیرقانونی هم اعلام نمی شد با توجه به ضرر و زیان آن، خود از چرخه خارج می شد.
در این شبكه ها تعداد زیادی متضرر می شدند تا معدود افرادی در بالای هرم به سودهای زیاد برسند امروز اما شیوه دیگری از وسوسه، دامنگیر جامعه شده كه بازاریابی شبكه ای نام گرفته است و برخی از شركت ها این بار كالا را نیز وارد این هرم كرده اند تا جنبه غیرقانونی بودن و غیرشرعی بودن را از آن بزدایند.
این شركت های البته وطنی هنوز در ابتدای راه قرار دارند و كمی زمان نیاز است تا عملكرد كلی آنها مشخص شود.
این شركت ها كه بعضا كالاهای خارجی را نیز در سبد آنها می توان دید مدعی هستند با بهره گرفتن از شیوه بازاریابی هرمی به افزایش فروش كالای داخلی و در نتیجه اشتغالزایی كمك می كنند.
اما برخی از اساتید حوزه بازاریابی معتقدند با توجه به اینكه همان شیوه هرمی پایه كار قرار گرفته دارای مشكلاتی است.
عضو هیات علمی دانشگاه كردستان و استاد بازاریابی گفت: محصولاتی كه كیفیت پایینی دارند با قیمت های پایین خریداری و به قیمت های بالا فروخته می شوند.
آرمان احمدی زاد افزود: در شرایط هرمی در شبكه توزیع، افرادی به صورت رایگان هم كار فروش و هم كار اطلاع رسانی و بازاریابی را نیز انجام می دهند.
وی این شیوه را نوعی بهره كشی از افراد به نفع یك شركت دانست و گفت: شركت هیچ سرمایه ای برای این فروش هزینه نمی كند.
احمدی زاد با بیان اینكه شركت از اعتماد دیگران سواستفاده می كند، افزود: همیشه به افراد توصیه می كنند كه به سراغ نزدیكترین افراد بروند كه در صورت شكست این افراد نیز برای جبران سراغ افراد دیگری می روند.
وی گفت: شركت فشار اطلاع رسانی، توزیع و همه فشارهایی كه آن كسب و كار آن شركت باید خود متحمل شود را بر شانه های این افراد تحمیل می كند كه حتی بیمه و قرارداد هم ندارند.
وی با اشاره به اینكه یك بیستم پول خود را در ماه به فرد برمی گردانند و فرد حس می كند در حال كسب سود است.
این استاد دانشگاه كردستان افزود: این سیستم ها همیشه در جایی می پاشند و آن هم زمانی است كه بالاسری به سود زیادی می رسد و كار را رها می كند.
وی گفت: سیستم های هرمی از فرمول تصاعدی استفاده می كنند برای مثال اگر جمعیت ایران 100 ملیون نفر باشد در 170 سطح به 30 میلیون نفر می رسد.
وی ادامه داد: بنابراین در سطح كمی به شدت تعداد زیادی درگیر می شوند و دیگر افراد كمی می مانند و افراد در سطوح آخر متضرر خواهند شد.
احمدی زاد اظهار كرد: نشریه اكونومیست شبكه های هرمی را مورد بررسی قرار داده است و به این نتیجه رسیده است كه درآمد پنج درصد از افراد به اندازه درآمد كسب شده از یك كار معمولی بوده است.
وی تاكید كرد: در واقع در سیستم بازاریابی شبكه ای باید تعداد زیادی ضرر كنند تا برخی به سود برسند.
وی گفت: وزارت صنعت، معدن و تجارت گاها اعلام كرده است كه برخی از این شركت ها پلمپ شده اند اما باید در كل مجوزها بازنگری شود.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینكه برخی می گویند اگر این شیوه مشكل دارد چرا دولت به این شركت ها مجوز می دهد، اظهار كرد: دولت برای فروش سیگار و غذاهای آماده(فست فود) هم مجوز داده است و این دلیل منطقی نیست.
وی بیان كرد: كالاها در بازاریابی شبكه ای خرید و فروش نمی شود بلكه این انسان ها و اعتماد آنها است كه در این سیستم خرید و فروش می شود.
یك عضو دیگر هیات علمی دانشگاه كردستان نیز بیشتر آسیب های سیستم های بازاریابی شبكه ای را آسیب اجتماعی دانست.
رضا شافعی به دفاع های متعصبانه افراد از مجموعه هایی كه در آن فعالیت می كنند اشاره كرد و افزود: افراد زیادی در این مجموعه احساس می كنند بر سر آنها كلاه رفته است و این موجب صدمه به سرمایه اجتماعی می شود.
وی ادامه داد: به دلیل فعالیت این سیستم، واسطه های مختلفی از راننده، انباردار، كارگر و مغازه دار كه در چرخه فروش طبیعی وجود دارند حذف می شوند و این كاهش اشتغالزایی است.
او گفت: این تعداد افراد موفق در یك جا جمع نمی شوند، عده ای متضرر می شوند تا دیگران موفق شوند.
وی افزود: این شركت ها از نیروی مجانی استفاده می كنند عوارض و مالیاتی نمی دهند و اگر مالیاتی پرداخت شود توسط افرادی كه در مجموعه فعالیت می كنند پرداخت می شود.
یك كارشناس اقتصادی نیز در گفت و گو با ایرنا گفت: در بازاری كه شاهد انحصار چندجانبه هستیم از شیوه هایی كه در بازار آزاد وجود دارد نمی توان استفاده كرد.
بهروز ابراهیم آبادی افزود: باید بازرسی های قوی باشد و قوانین ما بروز شود تا با شرایط بازار دنیا هماهنگ باشد.
وی اظهار كرد: در سازمان صنعت، معدن و تجارت كردستان حدود 25 پرونده شكایت از شركت های بازاریابی هرمی صورت گرفته است.
وی اما با چشم اندازی دورتر نگاه مثبتی به چنین شركت هایی دارد و می گوید: با تغییر شرایط اقتصاد كشور این شركت ها نیز می توانند تا 20 سال آینده جای خود را باز كنند.
یكی از افرادی كه وارد این شبكه ها شده است گفت: محصولی را به من دادند كه مارك بر روی عطر و بسته متفاوت بود.
وی كه نخواست نامش برده شود، افزود: هیچ نظارتی وجود ندارد كه پلمپ و بسته بندی این كالاها كجا انجام می شود.
وی با بیان اینكه بسیاری در منزل به انبار كالاها می پردازند، ادامه داد: وقتی مكان مشخصی همچون فروشگاه وجود دارد این نظارت بهتر و دقیق تر انجام می شود.
در كتاب 'رموز موفقیت در بازاریابی شبكه ای' كه برخی از شركت ها به كسانی كه وارد این كار می شوند می دهند، آمده است: مفهوم اهرم در هر گونه فعالیت تجاری حائز اهمیت است.
دو اهرم بسیار معروف زمان و پول است هر شخص یا تشكلی به لحاظ زمان و پول دارای محدودیت است، بنابراین ضروری است از اهرم وقت و پول دیگر افراد استفاده كرد.
در این جمله به وضوح استفاده از پول و زمان دیگران برای به سود رسیدن فرد اذعان می شود. اما بازاریابان شبكه ای می گویند كار آنها متفاوت است وجود كالا، امكان بیشتر سود كردن از بالاسری و تامین شدن سود از فروش كالا و نه پول شركت كنندگان از جمله مواردی است كه آنها به عنوان تفاوت ذكر می كنند.
اما بدون شك ساختار هرمی كه اساتید زیادی آن را مورد سئوال قرار دادند، احتمال شكست فعالیت بسیاری از كسانی كه وارد این فعالیت می شوند، نظارت ناكافی بر كالاها، كیفیت پایین برخی از كالاها، بیمه نبودن و نبود قرارداد میان فعالین این حوزه و شركت ها ، برخی از مواردی است كه همچنان به عنوان انتقاد به این شیوه كسب درآمد ذكر می شود.
6108/1904
**گزارش: امید بهمنی/**انتشار دهنده: مسعود احمدی
سنندج - ایرنا- زود به سود و درآمد بالا رسیدن وسوسه ای است كه بسیاری درگیر آن می شوند، این وسوسه چنان قوی است كه برخی را وادار به در پیش گرفتن راه های خلاف قانون و شرع هم می كند.