اندك زمانی پس از مصوبه مجلس نمایندگان آمریكا برای تمدید قانون تحریم های ضدایرانی «داماتو» یا آی.اس.اِی برای یك دوره ده ساله دیگر، سناتورهای آمریكایی نیز پنجشنبه هفته گذشته (یازدهم آذرماه) به اتفاق مصوبه یادشده را تایید كردند.
اتفاق نظر كم سابقه قانونگذاران آمریكایی از 2 حزب جمهوریخواه و دموكرات بر سر تمدید این قانون در وهله نخست احتمال وتوی مصوبه را از سوی «باراك اوباما» رییس جمهوری آمریكا اندك ساخته و از سوی دیگر نشان دهنده اراده قاطع نخبگان سیاسی این كشور برای تداوم رفتارهای خصمانه علیه جمهوری اسلامی ایران است.
از دید برخی تحلیلگران، اجماع نمایندگان جمهوریخواه و دموكرات بر سر تمدید تحریمی كه 20 سال پیش و در فضایی متفاوت با اكنون علیه جمهوری اسلامی ایران وضع شده، با هدف در اختیارداشتن ابزاری برای كنترل سیاست ها و رفتارهای بین المللی جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است؛ اقدامی كه بیانگر تداوم نگاه خصمانه نخبگان سیاسی آمریكا به كشور و ملت ایران و بلندی دیوار بی اعتمادی میان تهران و واشنگتن است.
رای اغلب قانونگذاران آمریكایی به مصوبه تمدید داماتو همچنان كه اشاره شد وتوی رییس جمهوری را نیز در نهایت بی اثر خواهد ساخت و از این رو اوباما در عمل نمی تواند در مدت باقی مانده ریاست جمهوری از طریق اقدامی چون وتو حسن نیت اعلانی خود را برای كاستن از حجم انبوه چالش ها و موانع پیش روی مناسبات تهران- واشنگتن به اثبات رساند. از دید صاحبنظران، محتملترین گزینه پیش روی اوباما و همراهان وی در كاخ سفید برای كاهش آثار مخرب تمدید تحریم ها، تعلیق بخش های آسیب زننده بر پیكر توافق هسته ای است.
در نگاهی دیگر به تصمیم اخیر قانونگذاران آمریكایی باید گفت این اقدام هر چند به تنهایی به معنای نقض قطعی برجام نیست، اما روح آن را خدشه دار می سازد و اقدامی در مخالفت با این سند بین المللی به شمار می رود. از این رو دردسرهای دولت كنونی واشنگتن برای عمل به تعهدات مندرج در توافق هسته ای چالشی سیاسی در این كشور به شمار آمده و توجیهی برای شانه خالی كردن از اجرای برجام برای دولتمردان آمریكایی به دست نمی دهد.
پس از روی كارآمدن دولت جمهوریخواه در واشنگتن نیز به واسطه ماهیت برجام به عنوان توافقی بین المللی با پشتوانه رای شورای امنیت سازمان ملل، هر گونه تصمیمی از سوی كنگره یا كاخ سفید برای پشت پا زدن به تعهدات توافق هسته ای معنایی جز تقابل آمریكا با خواست جامعه جهانی نخواهد داشت، همچنان كه در صورت مهر تایید دولت كنونی بر مصوبه كنگره هوده ای جر بی اعتباری بین المللی نصیب دولتمردان آمریكایی نخواهد شد.
به رغم اما و اگرهای مطرح شده در مورد تعهد طرف آمریكایی به اجرای برجام و مانع تراشی های رنگارنگ در این زمینه، رویه جمهوری اسلامی ایران پایبندی به پیمان و پرهیز از عهدشكنی بوده است؛ رویه ای كه با تایید نهاد بین المللی چون آژانس بین المللی انرژی هسته ای و در تكمیل رویكرد تعاملگرای ایران، موجب تحول در وضعیت آرایش جهانی در جبهه هماوردی تهران- واشنگتن شده است.
نگاهی به مواضع طرف های حاضر در گفت وگوهای هسته ای در خصوص سرنوشت برجام پس از پیروزی انتخاباتی نامزد جنجالی جمهوریخواهان با شعارهای ضدبرجامی نشان می دهد وضعیت بین المللی كنونی دارای تفاوت های چشمگیری با وضعیت سال های پایه ریزی تحریم های ضدایرانی هسته ای است. بر اساس این واقعیت و اعلام پایبندی طرف های مذاكرات هسته ای به برجام، اقدام های اخیر قانونگذاران آمریكایی یا هر اقدامی از این دست، جز بر چالش های سیاست خارجی واشنگتن نیافزوده و به نوعی خودتحریمی آمریكایی منجر خواهد شد.
در عرصه داخلی اما شكل گیری انسجامی ملی به عنوان پیش نیاز پایبندی ایران به تعهدات بین المللی بیش از هر زمان دیگری الزامی است. در حالی كه طی روزهای گذشته و پس از اقدام قانونگذاران آمریكایی، برخی چهره ها و جریان های سیاسی در راستای اهداف خود و زیرسوال بردن عملكرد دولت در مذاكرات هسته ای و اجرای برجام، موج تبلیغاتی پردامنه ای به راه انداخته و ریشه های توافق هسته ای را نشانه رفته اند، انگاره و ایده پیشدستی در نقض برجام مطرح شده است؛ ایده ای كه بدون در نظرگرفتن منافع ملی و از آن مهمتر تاكید رهبری و مسوولان نظام جمهوری اسلامی بر پایبندی به پیمان می تواند پیامدهای نامطلوبی را برجای گذارد.
فرجام سخن آنكه تكاپوی نخبگان سیاسی آمریكا در فضای كنونی بین الملل برای اعمال فشار بر جمهوری اسلامی ایران و ضربه زدن به روح برجام نتیجه ای جز بی اعتباری آمریكا در سطح جهانی به بار نخواهد آورد و در این شرایط مهمترین اولویت پیش روی گروه ها و جریان های سیاسی در ایران اتفاق نظر و همگرایی برای ایستادگی در برابر خصومت ورزی های خارجی است.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
خبرنگار: اعظم حمیدپور** انتشاردهنده: سیدمحمد موسی كاظمی**پژوهشم**9275**9279
تهران- ایرنا- مصوبه تازه سنای آمریكا برای تمدید ده ساله تحریم های موسوم به «آی.اس.اِی» علیه ایران از نگاه برخی لگد زدن به برجام و از دید شماری نقض این سند بین المللی است. مسوولان سیاست خارجی كشور نیز مصوبه اخیر را در تضاد با روح برجام می دانند. در فضای كنونی اما این اقدام قانونگذاران آمریكایی را می توان به نوعی خودتحریمی واشنگتن به شمار آورد.