چاپ اشعار تاره اي از نيما يوشيج با بررسي دست نوشته هاي پدر شعر نو فارسي

به گزارش خبرنگار فرهنگي ايرنا، شصت و دومين نشست ماهانه فرهنگستان زبان و ادب فارسي روز دوشنبه با حضور غلامعلي حدادعادل، محمد دبيرمقدم رييس و معاون پژوهشي و علمي فرهنگستان و جمي از نيماشناسان و اساتيد ادييات معاصر فارسي به طرح بررسي و بازخواني دست نوشته هاي نيما يوشيج اختصاص داشت.
در اين نشست دبير مقدم با اشاره به سابقه وجود دست نوشته هاي نيما در كتابخانه فرهنگستان گفت: اين دست نوشته ها سال 1373 از فرزند او به مبلغ 50 ميليون ريال خريده شد؛ ولي تا سال 93 هيچ پژوهشي روي آنها صورت نگرفت.
وي افزود: در اين سال بر اساس طرحي در گروه ادبيات معاصر فرهنگستان كه مصوب شوراي مديران بود، سعيد رضواني و مهدي عليايي مقدم طرح پژوهشي را بر اين دست نوشته ها آغاز كردند.
به گفته معاون علمي و پژوهشي فرهنگستان تاكنون سه چهارم از دست نوشته هاي موجود تصويربرداري (اسكن) شده و نيمي از اشعار موجود در اين دست نوشته ها در قالب يك‌ دفتر شعر با يكصد و پنج قطعه شعر از اشعار منتشر نشده نيما به زودي منتشر مي شود.
وي تاكيد كرد: معتقديم اين دست نوشته ها بعد از تكميل تصويربرداري بايد تمام و كمال روي وبگاه فرهنگستان قرار گيرد تا هر محققي از هر جاي دنيا بتواند از آنها آزادانه استفاده كند.

** امكان استفاده از دست نوشته هاي نيما وجود نداشت
در ادامه اين نشست سعيد رضواني اشاره اي به بازديد از دست نوشته هاي نيما براي اولين بار در سال 93 كرد و گفت: اين دست نوشته ها به شكلي نگهداري مي شد كه امكان استفاده از آنها به هيچ وجه نبود، ولي با كمك كتابداران و قرار گرفتن هر كدام در يك لفاف شيشه اي و اسكن از آنها توانستيم بازخواني و بررسي كنيم.
وي در ادامه، چهار مرحله اين طرح را توضيح داد و گفت: اسكن دست نوشته ها براي اينكه از بين نروند و دسته بندي تصاوير در پرونده ديجيتال مرحله بعدي كار ما بود كه بر اساس دو معيار قالب و موضوع در هفت گروه كلي آنها را دسته بندي كرديم.
رضواني افزود: شعر، مطالب غيرشعري از داستان، نمايش و شرح تاملات نظري، مطالب نامرتبط با هنر و ادبيات مانند وضعيت زندگي، منابع و مآخذ اشعار نيما و آنچه به آن توجه مي كرده است، دست نوشته هاي فرانسه و دست نوشته هاي طبري هفت گروهي است كه بر اساس آن دست نوشته ها را تقسيم بندي كرديم، البته زيرگروه نيز براي آنها در نظر گرفتيم و مثلا در گروه شعر زيرگروه هاي شعر كامل، طرح هاي شعري، تصحيحات نيما در شعرهاي قبلي و ...را داشتيم.
اين استاد دانشگاه شهيد بهشتي ادامه داد: يادداشت ها نشان مي دهد نيما به اندازه شعر در داستان هم كوشيده اما اثري به چاپ نسپرده كه شايد اعتماد به نفس لازم را در اين زمينه نداشته است.
وي مرحله چهارم اين طرح را استنساخ اشعار نيما برشمرد و گفت: بر اساس دسته بندي صورت گرفته اشعار نيما را در سه چهارم از دست نوشته ها كه تاكنون اسكن شده استنساخ كرده ايم و تاكنون به يكصد و پنج قطعه شعر رسيده ايم كه در 205 صفحه تا مرحله صفحه بندي پيش رفته و به زودي منتشر مي شود، اسم اين دفتر «100 سال دگر» و به نام يكي از اشعار موجود در آن خواهد بود.
نويسنده كتاب «يادداشت هايي در مورد كافكا» همچنين به كيفيت اين دست نوشته ها اشاره كرد و گفت: يادداشت ها با مداد، در كاغذهاي باطله، با خط خوردگي زياد و از هم گسيخته است كه كار استنساخ را دشوار مي كند. ضمن اينكه در بعضي موارد دو ويرايش از يك قطعه شعر موجود است.
وي تاكيد كرد: در اين موارد ويرايش متاخر را مبنا قرار داده ايم اما ويرايش اول را هم در كتاب ضبط كرده ايم. نكته ديگر ترتيب آوردن اشعار در دفتر بود كه بايد تصميم مي گرفتيم اشعار را بر اساس ترتيب تاريخي بياوريم يا با توجه به موضوع كه در اين نكته نيز براي راحتي كار پژوهشگران اشعار را بر اساس روند تاريخي آورديم تا بتوانند روند سير تحول شاعر را تشخيص بدهند.
پژوهشگر گروه ادبيات معاصر فرهنگستان زبان و ادب همچنين در مورد بازه تاريخي اشعار نيما در اين دفتر گفت: اين اشعار از نظر تاريخي در بازه زماني 1301 تا 1336 سروده شده اند و بسياري از آنها تاريخ و امضاي نيما را دارند. از آنجايي كه شعر معروف «افسانه» از نيما در سال 1301 سروده شده و نيما نيز به سال 1338 از جهان رخت بسته مي توان گفت اين اشعار دوره مهم پختگي شاعر معاصر فارسي را در بر مي گيرند.
به گفته رضواني، اشعاري كه در دفتر 100 سال دگر منتشر مي شوند انواع آزمايش هاي او را در همه قالب ها از شعر نيمايي تا نوقدمايي و كلاسيك در برمي گيرند، در مورد رسم الخط نيز نسخه نويسان يعني رضواني و عليايي مقدم رسم الخط نيما را برگزيده اند مگر در مواردي كه از رسم الخط روزگار معاصر بسيار دور است همچنين سطربندي اشعار نيز بر اساس يادداشت هاي نيما است.

** حس تاريخي در ما ضعيف است
در ادامه اين نشست غلامعلي حدادعادل نيز گفت: بررسي و بازخواني اين يادداشت ها كاري جنبي در موسسه اي علمي است كه چندان در ايران متداول نيست زيرا حس تاريخي در ما ضعيف است.
وي با اشاره به بزرگان ادبي و تاريخي معاصر افزود: مثلا نمي توان باور كرد مجتبي مينوي يادداشت هايي نداشته است اما نمي دانيم اين يادداشت ها كجاست و چاپ نشده است.
حدادعادل گفت: اما وقتي اين آثار از نيما منتشر شود قطعا موجي از اعتراض و نقد را پديد مي آورد زيرا شاعري يادداشت ها و اشعاري داشته كه در ديوان خود نياورده است و شايد عده اي بگويند چرا اين اشعار منتشر شده است و اين امر منزلت او را كم مي كند.
رييس فرهنگستان زبان و ادب فارسي افزود: از اين جهت درست است اما براي پژوهشگران ادبي و تاريخي كه مي خواهند سير تحول يك شاعر يا يك دوره را بررسي كنند، همين يادداشت ها هم مهم است.
وي در توصيه اي به پژوهشگران اين طرح گفت: اين موضوع را در مقدمه كتاب 100 سال دگر يادآور شويد تا به نوعي زهر انتقادها كمي گرفته شود.
حداد عادل همچنين گفت: از آنجايي كه دست نوشته هاي نيما شامل كلمات يا اصطلاحات و جملاتي به زبان طبري نيز بوده بهتر است در گروه گويش هاي زبان فارسي فرهنگستان نيز بررسي هايي روي اين دست نوشته ها صورت بگيرد.
در پايان اين نشست رضواني به سوالات حضار در مورد كم و كيف يادداشت ها و ادامه اين طرح در انتشار اشعار نيما و داستان هاي موجود در آنها پاسخ داد.
نيما يوشيج (1274 تا 1338) شاعر معاصر ايراني و ملقب به پدر شعر نوي فارسي است.
وي با مجموعه «افسانه»، كه مانيفست شعر نو فارسي بود، در فضاي شعر ايران انقلابي به پا كرد.
فراهنگ**9157**1027**خبرنگار: منصوره شوشتري**انتشار دهنده: محمدجواد دهقاني