بحران گرسنگی، فقر و گرما؛ فاصله نگران‌کننده جهان با «دستور کار ۲۰۳۰»

به گزارش روز سه‌شنبه ایرنا به نقل از روزنامه ال پائیس، رهبران جهانی در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک گرد هم می‌آیند تا برای اصلاح وضعیت نامطلوب سیاره‌مان تلاش کنند، با این حال، داده‌های اولیه به هیچ وجه دلگرم‌کننده نیستند. به بیان دقیق‌تر، جهان با تحقق ۱۷ هدف توسعه پایدار که رهبران جهان در سال ۲۰۱۵ برای ریشه‌کن کردن فقر و حفاظت از کره زمین توافق کردند، «فاصله زیادی دارد».

گزارش سازمان ملل با عنوان «زمان بحران، زمان تغییر، علم برای سرعت بخشیدن به تحولات به سمت توسعه پایدار» که به تازگی ارائه شده است، نشان می‌دهد وضعیت «بسیار نگران‌کننده» است. در مقایسه با آخرین گزارش سال ۲۰۱۹، عقب‌گرد در برخی حوزه‌ها به ویژه موضوعات مرتبط با فقر شدید و شرایط آب‌وهوایی به دلیل تلاقی بحران‌های متعدد همچون همه‌گیری کووید-۱۹، جنگ اوکراین و فاجعه‌های طبیعی و همچنین افزایش قیمت مواد غذایی مشاهده می‌شود.

به این ترتیب، در بیانیه‌ای که پیش از این نشست توسط رهبران جهان با اجماع پذیرفته شده و دیروز دوشنبه علنی شد، آمده است: دستیابی به اهداف توسعه پایدار در خطر است.

به گفته هیات کارشناسانی که این سند را امضا کرده‌اند، دولت‌ها در سراسر جهان باید تصمیماتی برای معکوس کردن این روند اتخاذ کنند که به نظر آن‌ها بسیار واضح است: پیشرفت در برخی از اهداف بسیار کند است در حالی که در برخی دیگر، مانند امنیت غذایی، اقدام اقلیمی و حفاظت از تنوع زیستی، «جهان هنوز در مسیر اشتباه حرکت می کند».

به گفته آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد، تنها ۱۵ درصد از اهداف ترسیم شده، محقق شده است. در مقایسه با نتایج چهار سال پیش، تنها پیشرفت قابل توجهی در دسترسی به شبکه‌های تلفن همراه و استفاده از اینترنت حاصل شده است. دانشمندان نیز هشدار می‌دهند که بدون اصلاح فوری مسیر، بشریت با دوره‌های طولانی بحران و وضعیت فقدان اطمینان ناشی از فقر، نابرابری، گرسنگی، بیماری، درگیری و بلایا مواجه خواهد شد.

پایان فقر و گرسنگی صفر؛ دو رُکن توسعه پایدار

بر اساس این گزارش، پایان فقر نخستین هدف به شمار می‌رود که تا رسیدن به آن فاصله بسیار است. با وجود پیشرفت ثابت (البته کند) که از سال ۲۰۱۵ حاصل شده بود، همه‌گیری کووید-۱۹ همه پیش‌بینی‌ها را مختل کرد.

نتیجه اینکه که بحران‌های متعددی که از سال ۲۰۱۹ آغاز شد، باعث شده است که بین ۷۵ تا ۹۰ میلیون نفر دیگر در وضعیت فقر شدید قرار گیرند و این رقم به ۷۰۰ میلیون نفر برسد. در صورت ادامه روند فعلی، در سال ۲۰۳۰، حدود ۵۷۵ میلیون نفر در جهان وجود خواهند داشت که با کمتر از ۲.۱۵ دلار (حدود ۲ یورو) در روز زنده می‌مانند.

شرایط مشابهی برای هدف شماره ۲، گرسنگی صفر رقم خواهد خورد. بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱، نسبت جمعیت جهان که دچار سوءتغذیه هستند از هشت درصد به ۹.۸ درصد افزایش یافته است.

نتیجه اینکه امروز ۷۴۵ میلیون نفر بیشتر از سال ۲۰۱۵ در جهان از گرسنگی (متوسط ‌تا شدید) رنج می‌برند. طبق داده‌های جمع‌آوری شده در این گزارش، بیشترین منطقه آسیب‌دیده آفریقا است؛ جایی که حدود ۲۰ درصد جمعیت، غذای کافی برای تغذیه خود ندارند و این رقم، ۴.۴ درصد بیش از سال ۲۰۱۵ است.

سلامت و رفاه، آموزش و برابری جنسیتی از دیگر قربانیان همه‌گیری ویروس کرونا هستند. کارشناسان، همه‌گیری را یکی از دلایل اصلی کاهش امید به زندگی (از ۷۲.۸ سال به ۷۱ سال بین سال های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱) می‌دانند.

قطع برنامه‌های واکسیناسیون دوران کودکی (۲۵ میلیون کودک زیر یک سال در همان دوره، واکسن‌های اولیه دریافت نکردند) از جمله بحران‌هایی است که در سال‌های مورد نظر رخ داد و حدود یک میلیارد کودک نیز در معرض خطر ترک تحصیل قرار دارند. کارشناسان تاکید می‌کنند «هرچه کودکان زمان بیشتری را خارج از مدرسه بگذرانند، بازگشت برای آن‌ها دشوارتر می‌شود».

جنگ اوکراین نیز پیامدهای جدی داشته است. این درگیری، علاوه بر جلوگیری از پیشرفت در ریشه‌کنی گرسنگی، به ویژه به دلیل گرانی غذا و کود، بازار کار را متزلزل کرده است.

اگرچه هدف هشتم، یعنی شغل شایسته و رشد اقتصادی، همچنان به سمت بالا تکامل می‌یابد، این درگیری به طور جدی فعالیت اقتصادی و تجارت بین‌المللی را مختل کرد. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که «رشد جهانی اقتصاد از پنج درصد در سال ۲۰۲۱ به یک درصد در پایان سال ۲۰۲۳ کاهش خواهد یافت».

اگرچه در ارقام جهانی نرخ بیکاری کاهش یافته است، اما برخی مناطق وجود دارند که این رقم بالاتر از سال ۲۰۱۵ است، مانند آفریقا، کشورهای جنوب صحرا و آمریکای لاتین و حوزه کارائیب.

جنگ میان روسیه و اوکراین همچنین باعث ایجاد «بحران جهانی انرژی» شده است. بر اساس گزارش سازمان ملل، در حوزه انرژی مقرون به صرفه و پاک که پیشرفت‌هایی در آن صورت گرفته بود، حدود ۷۵ میلیون نفر توانایی پرداخت خدمات برق را از دست داده‌اند و ۱۰۰ میلیون نفر مجبور شده‌اند به سوخت سنتی و آلوده‌کننده‌تر (مانند زغال برای پخت و پز) متوسل شوند.

به طور کلی، پس از افزایش ۹۱ درصدی جمعیت جهان که در سال ۲۰۲۱ به برق دسترسی یافتند، این سرعت کاهش یافته است و حدود ۶۷۵ میلیون نفر، به ویژه در کشورهای کمتر توسعه یافته و کشورهای جنوب صحرای آفریقا، هنوز به برق دسترسی ندارند.

در ادامه این گزارش آمده است: این گذار ناکافی به سمت انرژی‌های پاک‌تر، یکی از پیامدهای گرمایش جهانی است. بر اساس آخرین داده‌های هیات بین دولتی تغییرات آب‌وهوایی (IPCC)، جهان در حال حاضر ۱.۱ درجه سانتیگراد گرم‌تر از دوران پیش از صنعتی شدن است و اگر دولت‌ها تغییری اساسی در مسیر خود اعمال نکنند، این افزایش در جهان به ۱.۵ درجه در اوایل سال ۲۰۳۰ می‌رسد.

دانشمندان تاکید می‌کنند: فقدان دستیابی به هدف ۱۳ (اقدامات اقلیمی) و تضمین کاهش عمیق، سریع و پایدار در انتشار گازهای گلخانه‌ای منجر به تغییرات آب‌وهوایی می‌شود که برای انسان و همه موجودات زنده خطرناک است.

چنان که کارشناسان یادآور شده‌اند، عواقب این افزایش دما در حال حاضر نیز با توالی بی‌سابقه بحران‌هایی همچون طوفان، آتش‌سوزی جنگل‌ها و سیل مشهود است. تاثیر این روند بر جمعیت جهان ویرانگر خواهد بود و طبق محاسبات IPCC تا ۲۱۶ میلیون نفر مجبور خواهند شد در داخل کشورهای خود نقل مکان کنند.

به این ترتیب، نویسندگان گزارش با تاکید بر اینکه اجرای سیاست‌هایی با هدف تغییر مسیر ضروری هستند، هشدار می‌دهند: نابرابری زیاد، فقدان مراقبت‌های بهداشتی همگانی و شبکه‌های ناکافی ایمنی اجتماعی، گروه‌های آسیب‌پذیر را بیشتر در معرض تاثیرات بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی بی‌شماری از همه‌گیری کووید-۱۹ قرار داده است، در حالی که نقش‌های جنسی نابرابر، بار عظیمی را بر زنان تحمیل می‌کند.

از سوی دیگر، کشورهایی که در کشاورزی یا تنوع‌بخشی به منابع انرژی خود سرمایه‌گذاری نکردند، از افزایش قیمت مواد غذایی و سوخت آسیب بیشتری متحمل شدند و به بیان دقیق‌تر، اگر پیشرفت به سوی دستور کار ۲۰۳۰ سریع‌تر اتفاق می‌افتاد، جهان به شیوه‌ای بهتر و مطلوب‌تر با بحران‌های سه سال اخیر روبرو می‌شد.

شرایط حاکم به میزانی بحرانی شده که گوترش هشدار داده است: اکنون که تنها هفت سال تا پایان مهلت دستور کار ۲۰۳۰ باقی مانده است، «تلاش، سرمایه‌گذاری و تغییرات سیستمی بسیار بیشتری» لازم است.