سفر رئیسی در ۱۰ روزنامه جهان؛ از خوش‌آمدگویی تا روابط تهران-پکن زیر ذره‌بین

سفر ۳روزه آیت‌الله «سیدابراهیم رئیسی» رئیس جمهوری کشورمان به چین که روز سه‌شنبه ۲۴ فوریه (۲۳ بهمن) آغاز شده‌بود با موفقیت و مجموعه‌ای از دستاوردها پایان یافت؛ سفری که از نگاه مطبوعات مختلف جهان دور نماند و هر کدام از زاویای گوناگون این سفر رسمی و پیام‌های آن را مورد واکاوی قرار دادند.

در ادامه به شماری از مطبوعات جهان اشاره خواهد شد که عبارتند از: دو روزنامه صهیونیستی «تایمز اسرائیل» و «جروزالم پست»، روزنامه هنگ‌کنگی «ساوت چاینا مورنینگ پست»، روزنامه «عرب نیوز» عربستان، روزنامه «فایننشیال تایمز» لندن، روزنامه «گلوبال تایمز» چین، روزنامه «داون» پاکستان. در میان این مطبوعات سه مورد نیز به آمریکا تعلق دارد که مجله «تایم»، نشریه «پلیتیکو» و هفته‌نامه «نیوزویک» از آن جمله‌اند.

دو روزنامه صهیونیستی؛ «تایمز اسرائیل» و «جروزالم پست»

همان طور که انتظار می‌رفت، نگاه مطبوعات صهیونیستی به این سفر با «تزریق ناامیدی»، «ایجاد هراس» و در عین حال «فرافکنی» همراه بود.

همان طور که انتظار می‌رفت، نگاه مطبوعات صهیونیستی به این سفر با «تزریق ناامیدی»، «ایجاد هراس» و در عین حال «فرافکنی» همراه بود

روزنامه «تایمز اسرائیل» بجای توافقات امضا شده و پیامدهای اقتصادی آن، بر مسائلی همچون اوکراین و تحریم‌ها متمرکز شد و نوشت: هر دو کشور به دلیل مواضع خود در مورد حمله روسیه به اوکراین از سوی کشورهای غربی تحت فشار هستند، در حالی که ایران به دلیل برنامه هسته‌ای خود تحت تحریم‌های شدید آمریکا قرار دارد.

این گزارش اضافه کرد: ایران به عنوان یکی از معدود متحدان باقیمانده روسیه ظاهر شده‌ زیرا مسکو به دلیل تهاجم عمیق‌تر به انزوای بین‌المللی فرورفته‌ است.

روزنامه «تایمز اسرائیل» موضوع را از مناسبات چین و روسیه و حتی بحران اوکراین فراتر برد و ناآرامی‌های اخیر ایران را برجسته کرد و از اعتراض، اعدام و غیره سخن به میان آورد و قوه قضائیه را به نقد کشید.

روزنامه «جروزالم پست» هم مدعی شد: ایران انتظار پیشرفت قابل توجهی در سفر رئیسی به چین دارد و معتقد است تجارت با چین منجر به توسعه پروژه‌ها در ایران خواهد شد. همه اینها بخشی از تغییر سیاست ایران به سمت «شرق» است که با سازمان همکاری شانگهای و روسیه در زمینه صادرات پهپاد همکاری می‌کند. تهران به طور کلی از تعامل با غرب صرف نظر کرده‌است.

پروژه «چین هراسی» در گزارش این روزنامه صهیونیستی به چشم می‌خورد و در جایی مدعی شد: چین از همکاری با ایران و کشورهای خلیج فارس جلوگیری می‌کند و نقش خود را در منطقه افزایش می‌دهد؛ موضوعی که ایالات متحده نگران آن است زیرا کشورهای عربی شریک آنها هستند.

روزنامه «تایمز اسرائیل» موضوع را از مناسبات چین و روسیه و حتی بحران اوکراین فراتر برد و ناآرامی‌های اخیر ایران را برجسته کرد

در بخشی از گزارش روزنامه «جروزالم پست» به سطح بالای دیپلماسی و توسعه مناسبات ایران و جهان اذعان شده و آمده‌است: ایران اعلام کرده که به منظور ارتقای دیپلماسی اقتصادی، گسترش تعاملات با همسایگان، کشورهای پیرامونی، منطقه و کشورهایی مانند چین، هند و روسیه برای ایران مهم بوده و تهران به موازات آن تعاملات اقتصادی را گسترش می‌دهد. تعاملات با کشورهای آمریکای لاتین، آمریکای مرکزی و جنوبی و همچنین قاره آفریقا را در دستور کار قرار داده‌است. ایران در حال بررسی تعامل با کشورهای مسلمان مانند اندونزی و مالزی در منطقه آسیا است.

روزنامه هنگ‌کنگی «ساوت چاینا مورنینگ پست»

روزنامه انگلیسی زبان هنگ کنگی «ساوت چاینا مورنینگ پست» (South China Morning Post ) در گزارشی به اهمیت این دیدار پرداخت و به «نادر بودن» سفرهای رئیسی اشاره کرد و نوشت: رئیسی که در آگوست ۲۰۲۱ (مرداد ۱۴۰۰) روی کار آمد اما به ندرت به خارج از کشور سفر کرده است. او دوشنبه شب عازم پکن شد که اولین سفر رئیس جمهور ایران به چین از سال ۲۰۱۸ (۱۳۹۷) بود. تهران این سفر را بازتابی از «اهمیت اقتصادی، سیاسی و استراتژیک» روابط دوجانبه خواند.

این در حالی است که چین و ایران هر دو با روابط تیره خود با ایالات متحده دست و پنجه نرم می‌کنند. ایالات متحده ده‌ها سال با تهران خصومت داشته و اکنون در یک رقابت ژئوپلیتیکی شدید با پکن در چندین جبهه - از برتری نظامی گرفته تا پیشرفت فناوری پیشرفته- گرفتار شده‌است.

روزنامه انگلیسی زبان هنگ کنگی «ساوت چاینا مورنینگ پست» به اهمیت این دیدار پرداخت و «نادر بودن» سفرهای رئیسی را مورد اشاره قرار داد

چین و ایران هر دو در تاکید بر اینکه همه کشورها باید برای دستیابی به چندجانبه‌گرایی واقعی با یکدیگر همکاری کنند، اتفاق نظر دارند. همچنین چین خواستار لغو تحریم‌های ایران و بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای است.

این روزنامه هنگ کنگی به توافق راهبردی تهران-پکن نیز اشاره کرد و نوشت: چین و ایران در مارس ۲۰۲۱ (فروردین ۱۴۰۰) توافقنامه همکاری استراتژیک ۲۵ ساله مهمی را امضا کردند؛ اقدامی که مورد بررسی دقیق ایالات متحده قرار گرفت. جزئیات این توافق فاش نشده‌است اما وزارت خارجه چین در آن زمان گفته‌بود که این توافق، همکاری‌های دوجانبه را در زمینه انرژی، زیرساخت‌ها، ظرفیت تولید، علم و فناوری و همچنین پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی گسترش می‌دهد.

البته در روزنامه هنگ کنگی، به دلخوری ایران از بیانیه اخیر چین و کشورهای عربی نیز اشاره شده و آمده‌ است: رئیس جمهور ایران در حالی به چین سفر می‌کند که پکن به دنبال بهبود روابط پس از نشست ریاض است. تنش‌ها بین دو کشور پس از بیانیه مشترک «شی جین پینگ» و رهبران خلیج‌فارس که نارضایتی‌ها را در تهران برانگیخت، فروکش کرده‌است. بیانیه مشترک «شی جین پینگ» و رهبران کشورهای حاشیه خلیج فارس در دسامبر (آذرماه) موجب ناامیدی در تهران شد.

روزنامه «عرب نیوز» عربستان

«عرب نیوز» که یک روزنامه انگلیسی زبان در عربستان سعودی است، درباره سفر نوشت که رئیسی هیئت بزرگی از جمله رئیس بانک مرکزی و وزرای نفت و معدن خود را به پکن آورد و انتظار می‌رود تعدادی «اسناد همکاری» با شی امضا کند.

این روزنامه عربستانی به توافق راهبردی ایران و چین هم تمرکز کرد و آورد: ایران و چین روابط اقتصادی قوی به ویژه در زمینه‌های انرژی، ترانزیت، کشاورزی، تجارت و سرمایه گذاری دارند و در سال ۲۰۲۱ (۱۴۰۰) یک «پیمان همکاری استراتژیک» ۲۵ ساله امضا کردند.

وجه اشتراک روزنامه عربستانی «عرب نیوز» با دو روزنامه صهیونیستی «تایمز اسرائیل» و «جروزالم پست» در این بود که آنها همزمان با بحث اوکراین و پهپادهای ایران، ناآرامی‌های اخیر را برجسته کردند

روزنامه «عرب نیوز» به داده‌های انتشاریافته از «ایرنا» که صادرات تهران به پکن را ۱۲.۶ میلیارد دلار و صادرات چین به ایران را ۱۲.۷ میلیارد دلار کالا از ارزیابی کرده‌بود، استناد کرد.

وجه اشتراک این روزنامه عربستانی با دو روزنامه صهیونیستی «تایمز اسرائیل» و «جروزالم پست» در این بود که آنها همزمان با بحث اوکراین و پهپادهای ایران، ناآرامی‌های اخیر را برجسته کردند.

روزنامه «فایننشیال تایمز» لندن

روزنامه انگلیسی «فایننشیال تایمز» در گزارشی به وعده‌های رئیس‌جمهوری چین متمرکز شد و نوشت:« شی جین پینگ»، رئیس‌جمهوری چین قول داده‌ است که همکاری‌های تجاری و سرمایه‌گذاری با ایران را افزایش دهد و برای احیای توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی «مشارکت سازنده» داشته باشد. همچنین او در مورد روابط دوجانبه به دنبال اطمینان دادن به تهران است.

روزنامه انگلیسی «فایننشیال تایمز» در گزارشی به وعده‌های رئیس‌جمهوری چین متمرکز شد

این روزنامه انگلیسی توافق راهبردی ایران و چین را تا به امروز موفقیت‌آمیز ندانسته و مدعی شده‌ است: سفر ۳ روزه رئیسی به پکن در حالی انجام می‌شود که قرارداد همکاری ۲۵ ساله دوجانبه امضا شده در سال ۲۰۲۱ (۱۴۰۰) نتوانسته‌ است منافع اقتصادی مورد انتظار تهران را تامین کند. تلاش شی برای تعمیق روابط با رقبای منطقه‌ای ایران مانند عربستان سعودی نیز جمهوری اسلامی را نگران کرده‌ است.

«فایننشیال تایمز» در گزارش خود به بازتاب صحبت‌های «فن هونگدا» کارشناس مسائل ایران در دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای پرداخته و می‌گوید: پس از امضای این توافقنامه در سال (۱۴۰۰)۲۰۲۱، روابط دو کشور هنوز به پیشرفتی دست نیافته‌ است. برخی مقامات ایرانی از سرمایه گذاری چین در ایران ابراز نارضایتی کرده‌اند. در حال حاضر ضروری ترین نیاز ایران توسعه اقتصادی است.

روزنامه «گلوبال تایمز» چین

با نگاهی به روزنامه‌های انگلیسی زبان خارجی به جرات می‌توان ادعا کرد که در جریان این سفر سه روزه، روزنامه چینی «گلوبال تایمز» تمرکزی ویژه برآن داشته‌ است.

«گلوبال تایمز» با درج تصویر برج آزادی تهران که با نورپردازی، پرچم ایران و چین را در کنار یکدیگر به تصویر می‌کشید و درج عنوان «خوش آمدید رئیس جمهور رئیسی» در سرمقاله خود، کار قابل توجهی انجام داد و بلافاصله نوشت که «چین و ایران نیازی به توجه ایالات متحده ندارند».

با نگاهی به روزنامه‌های انگلیسی زبان خارجی به جرات می‌توان ادعا کرد که در جریان این سفر سه روزه، روزنامه چینی «گلوبال تایمز» تمرکزی ویژه برآن داشته‌ است

در بخشی از این سرمقاله آمده‌بود: در واقع، بسیاری از دستاوردهای همکاری چین و ایران در سال‌های اخیر با غلبه بر دخالت‌ها و خرابکاری‌های طرف آمریکایی محقق شده‌ است. شاید بهبود این وضعیت در مدت کوتاهی دشوار باشد، اما خارج از بلوک آمریکا و غرب و دایره نفوذ آن، فضا و پتانسیل عظیمی برای همکاری برد-برد بین کشورها از جمله چین و ایران وجود دارد که نمی‌توان آن توسط نیروهای سیاسی آمریکا و غرب را مسدود کرد. از این نظر، تعمیق همکاری چین با ایران نیز دارای ویژگی ضدهژمونی و ضدقلدری است...

«گلوبال تایمز» در گزارش دیگر خود به اختلاف‌افکنان روابط ایران و چین تاخت و نوشت: چین و ایران در سفر شی جین پینگ به ایران در سال ۲۰۱۶ (۱۳۹۵)، یک شراکت راهبردی جامع برقرار کردند؛ یعنی از زمانی که دو طرف برای ارتقای توسعه مشارکت خود، در چارچوب «ابتکار یک کمربند و یک جاده»، پیش رفتند.

همچنین در سال ۲۰۲۱ (۱۴۰۰)، چین و ایران یک توافقنامه ۲۵ ساله برای تقویت همکاری‌های همه جانبه در زمینه‌های مختلف امضا کردند. بر اساس این قرارداد، دو طرف از پتانسیل همکاری‌های اقتصادی و فرهنگی استفاده کرده و برای همکاری‌های بلندمدت برنامه‌ریزی خواهندکرد. برنامه همکاری ۲۵ ساله از جمله انرژی، تجارت و زیرساخت‌ها با موانعی مواجه شده‌است، به ویژه زمانی که آمریکا تحریم‌ها را علیه ایران و چین تشدید کرد.

به نوشته این روزنامه چینی، برخی از رسانه های خارجی بین چین و ایران اختلاف افکنی کرده و مدعی شده‌اند که این سفر پس از دیدار شی جین پینگ با سران کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در دسامبر گذشته (آذر) انجام شده‌ که بیانیه مشترک نارضایتی ایران را برانگیخته است...

شی از تمایل ایران برای بهبود روابط با کشورهای همسایه، حمایت از کشورهای منطقه برای حل اختلافات از طریق مذاکره و ایفای نقش سازنده در صلح و ثبات منطقه قدردانی کرد. سخنگوی وزارت امور خارجه چین هم در این باره گفت: توسعه روابط دوستانه همکاری بین چین و ایران برای رفاه دو ملت و ثبات در خاورمیانه مفید است و هیچ طرف ثالثی را هدف قرار نمی‌دهد. اول اینکه چین در امور داخلی دیگر کشورها دخالت نمی‌کند. دوم اینکه چین همیشه به جای تشویق به تقابل به دنبال همکاری بوده‌است.

مجله «تایم» آمریکا

مجله آمریکایی «تایم» با درج تصویر قدم زدن رئیسی و همتای چینی و طرح پرسش «چرا رئیس جمهور ایران در سفری نادر، عازم چین شد؟» به بررسی این سفر از زاویه نگاه خود پرداخت.

تمرکز مجله «تایم» بر پیمان شانگهای بود و نوشت: روسیه و چین هر دو عضو سازمان همکاری شانگهای به عنوان یک سازمان سیاسی، اقتصادی و امنیتی اوراسیا هستند. این نهاد که در سال ۲۰۰۱ (۱۳۸۰) با نام «شانگهای ۵» تشکیل شد، روسیه، چین و کشورهای شوروی سابق در آسیای مرکزی را گرد هم آورد. در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶)گسترش یافت و شامل هند و پاکستان شد. در سپتامبر سال گذشته (شهریور ۱۴۰۱) ایران تفاهم نامه‌ای برای پیوستن به این سازمان امضا کرد. این گروه قصد دارد به عنوان وزنه تعادلی در برابر نفوذ غرب عمل کند و به بزرگترین سازمان منطقه‌ای جهان تبدیل شود.

تمرکز مجله «تایم» بر پیمان شانگهای بود؛ پیمانی که قصد دارد به عنوان وزنه تعادلی در برابر نفوذ غرب عمل کند و به بزرگترین سازمان منطقه‌ای جهان تبدیل شود

به نوشته این مجله آمریکایی، چین در حال حاضر بزرگترین شریک تجاری ایران است اما در اولین سال ریاست جمهوری رئیسی تنها ۱۶۲ میلیون دلار سرمایه گذاری کرده‌است. با این حال، چین همچنان بزرگترین شریک تجاری ایران به شمار می‌رود. بر اساس آمار ثبت شده توسط گمرک ایران در ۱۰ ماهه نخست سال جاری ایران که در اسفندماه به پایان می‌رسد، صادرات تهران به پکن به ارزش ۱۲.۶ میلیارد دلار بوده‌است و ۱۲.۷ میلیارد دلار نیز کالا از چین وارد کرده‌ است. تحریم‌ها اما مانع بزرگی برای توسعه قراردادها و پروژه‌های جدید به عنوان بخشی از توافق همکاری ۲۵ ساله است.

روزنامه «داون» پاکستان

روزنامه انگلیسی زبان «داون» (Dawn) پاکستان در گزارش خود به هیات همراه رئیسی، تحریم‌ها و موضوع اوکراین متمرکز شد و نوشت: رئیسی برای اولین سفر دولتی یک رئیس جمهور ایران به چین در بیش از ۲۰ سال گذشته، یک هیات بزرگ تجاری و مالی را به پکن آورده‌است و پیش از این توسط شی جین پینگ روی فرش قرمز مورد استقبال قرار گرفت.

روزنامه انگلیسی زبان «داون» (Dawn) پاکستان در گزارش خود به هیات همراه رئیسی، تحریم‌ها و موضوع اوکراین متمرکز شد

به نوشته این روزنامه پاکستانی، هر دو کشور به دلیل مواضع خود در مورد حمله روسیه به اوکراین از سوی کشورهای غربی تحت فشار هستند، در حالی که ایران به دلیل برنامه هسته‌ای خود نیز تحت تحریم‌های شدید آمریکا قرار دارد...رسانه‌های دولتی چین اعلام کردند که چین از ایران در حفاظت از حاکمیت ملی، استقلال، تمامیت ارضی و کرامت ملی و مقاومت در برابر یکجانبه‌گرایی و سلطه‌گری حمایت می‌کند.

در ارتباط با مساله اوکراین، روزنامه «داون» ادعا کرد: تهاجم مسکو در اوکراین موضوعی حساس برای پکن است که در عین ارائه حمایت دیپلماتیک از متحد استراتژیک خود روسیه، تلاش کرده‌ است خود را بی طرف جلوه دهد.

نشریه آمریکایی «پُلیتیکو»

دو موضوع «روابط اقتصادی ایران و چین» در کنار «مخالفت تهران-پکن با سیاست‌های آمریکا» در گزارش نشریه «Politico» چاپ ویرجینیای آمریکا به چشم می‌خورد.

این نشریه نوشت:» در حالی که دو رقیب آمریکا به دنبال همکاری بیشتر هستند، ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور ایران در سفر سه روزه خود برای دیدار با شی جین پینگ عازم چین شده‌ است. انتظار می‌رود که سفر رئیسی باعث تعمیق روابط بین دو شریک سیاسی و اقتصادی شود که مخالف سلطه غرب به رهبری آمریکا بر امور بین الملل هستند.

دو موضوع «روابط اقتصادی ایران و چین» در کنار «مخالفت تهران-پکن با سیاست‌های آمریکا» در گزارش نشریه «Politico» چاپ ویرجینیای آمریکا به چشم می‌خورد

این گزارش اضافه کرد: این دو رهبر سپتامبر گذشته در سمرقند ازبکستان ملاقات کردند؛ زمانی که شی بر حمایت چین از ایران تاکید کرد. چین خریدار عمده نفت ایران و منبع مهم سرمایه‌گذاری در این کشور خاورمیانه است. در سال ۲۰۲۱ (۱۴۰۰)، ایران و چین یک قرارداد همکاری استراتژیک ۲۵ ساله امضا کردند که فعالیت های اقتصادی عمده از نفت و معدن گرفته تا صنعت، حمل و نقل و کشاورزی را در بر می‌گرفت.

هر دو کشور روابط پرتنشی با ایالات متحده داشته و سعی کرده‌اند خود را به عنوان وزنه تعادلی در برابر قدرت آمریکا در کنار روسیه جلوه دهند. واشنگتن ایران را به فروش صدها پهپاد تهاجمی به روسیه برای جنگ در اوکراین متهم کرده و مدیران یک تولیدکننده پهپاد ایرانی را تحریم کرده‌ است. در همان زمان، روابط بین مسکو و پکن تقویت شده‌ است.

هفته‌نامه آمریکایی «نیوزویک»

هفته‌نامه آمریکایی «newsweek» در گزارشی تاکید کرد که «با افزایش فشار ایالات متحده، چین و ایران فرصتی برای تغییر روابط خود پیدا کرده‌اند» و در این میان از صحبت‌های «فن هونگدا» استاد موسسه مطالعات خاورمیانه دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای و کارشناس ایران‌شناسی وام گرفت.

هفته‌نامه آمریکایی «نیوزویک»، چین را نه دشمن بلکه یک رقیب برای آمریکا معرفی می‌کند که نه خواستار نبرد ژئوپلیتیکی با آمریکا است و نه در پی اختلاف‌افکنی بین ایران و عربستان

این استاد خاورمیانه معتقد است که پکن برای مدت طولانی دیپلماسی متوازن را در خاورمیانه دنبال می کند. او سفر «شی جین پینگ» به عربستان سعودی در اواخر سال گذشته را به عنوان نشانه‌ای تعبیر کرد که دولت چین از انتخاب یک طرف در شکاف منطقه‌ای بین دو بازیگر یعنی تهران و ریاض اجتناب می‌کند.

به گفته این کارشناس، هم ایران و هم عربستان سعودی شرکای کلیدی چین در خاورمیانه هستند. بنابراین اگر چه تعمیق روابط چین با ایران ممکن است باعث هوشیاری عربستان شود و تعمیق روابط با عربستان ممکن است ایران را ناراضی کند، اما در واقع دیپلماسی متوازن چین در خاورمیانه تاکنون تغییر نکرده‌ است.

هفته‌نامه آمریکایی «نیوزویک» چین را نه دشمن بلکه یک رقیب برای آمریکا معرفی می‌کند و می‌نویسد: برای مدت طولانی، چین عمدتاً در امور اقتصادی خاورمیانه مشارکت داشته‌ است. دیپلماسی چین در خاورمیانه هرگز از کشورهای منطقه نخواسته که بین پکن و آمریکا یک طرف را انتخاب کنند. چین با احتیاط رفتار کرده و از کشیده شدن به میدان نبرد ژئوپلیتیکی با آمریکا اجتناب می‌کند.

منابع؛

https://www.timesofisrael.com/on-state-visit-to-china-iranian-president-is-assured-solidarity-from-beijing/

https://ukdaily.news/he-clashes-with-the-stars-of-psg-the-pill-does-not-pass-۳۴۴۶۱۴.html

https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/۳۲۱۰۰۸۱/iran-nuclear-deal-seen-be-agenda-president-ebrahim-raisi-heads-china-first-state-visit

https://www.arabnews.com/node/۲۲۵۰۶۹۱/middle-east

https://www.globaltimes.cn/page/۲۰۲۳۰۲/۱۲۸۵۴۶۹.shtml

https://www.globaltimes.cn/page/۲۰۲۳۰۲/۱۲۸۵۳۹۶.shtml?id=۱۱

https://time.com/۶۲۵۵۴۰۶/iran-ebrahim-raisi-china-trip/

https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/۳۲۰۹۹۵۲/iranian-president-visit-china-beijing-aims-mend-ties-after-riyadh-summit

https://epaper.dawn.com/DetailNews.php?StoryText=۱۵_۰۲_۲۰۲۳_۰۱۰_۰۰۳

https://www.politico.com/news/۲۰۲۳/۰۲/۱۲/iran-china-raisi-۰۰۰۸۲۴۴۹

https://www.newsweek.com/us-pressure-mounts-china-iran-see-chance-transform-their-ties-۱۷۸۱۲۵۳

https://www.jpost.com/middle-east/article-۷۳۱۴۹۲

https://www.ft.com/content/۵۶۸edcd۳-f۱۸۹-۴c۶۲-۸b۲a-c۵۸۷۸c۵۲۴ada