«آب، صلح و توسعه پایدار» عنوان وبیناری است که اخیرا به همت «مرکز بین المللی قنات و سازه‌های تاریخی آب در یزد»، وزارت نیرو و دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران برگزار شد. در این نشست، «سواتان سوتکوفسکی» رییس دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران، «محمدمهدی جوادیان زاده» مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای یزد و سرپرست مرکز بین المللی قنات و آیت الله «سید مصطفی محقق داماد» حقوقدان و استاد حوزه و دانشگاه به سخنرانی پرداختند. همچنین «عباس فقیه خراسانی» جامعه شناس و مشاور علمی مرکز بین المللی قنات، دبیر این نشست بود.
شرحی از گفته‌های سخنرانان این نشست را در ادامه می‌خوانید:
نگاه به محیط زیست نیازمند نگاه به تاریخ است
فقیه خراسانی در ابتدای نشست گفت: ما در زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که نگاه به محیط زیست نیازمند نگاه به تاریخ است. به عبارتی مساله امروز ما، تکنولوژی نیست زیرا اگر این طور بود، متخصصان داخلی و خارجی می‌توانستند آن را جبران کنند. مساله امروز ما امری اجتماعی است یعنی ما به پذیرش اجتماعی برای دسترسی به تکنولوژی، تغییر حکمرانی و سیاستگذاری برای محیط زیست و حوزه آب نیازمندیم.
وی گفت: من در مرکز بین المللی قنات به چیزی برخوردم که جالب بود و آن این بود که در تمدنی مثل یزد که مبتنی بر بی آبی بود، آبی بدان منتقل شده و به موازات آن شهر ایجاد شد. در واقع، بین آب و توسعه شهری، فاصله‌ای به نام صلح و مشارکت است. بنابراین در این بین نوعی همکاری مسالمت آمیز بین انتقال، نگهداری و توزیع آب انجام شده و دانش مربوط به قنات سینه به سینه نقل شده و انتقال این دانش مبتنی بر نوعی اعتماد است که در علوم اجتماعی بدان اعتماد تعمیم گفته می‌شود و یزد توانسته آن اعتماد تعمیم یافته را داشته باشد تا این سیستم مشارکتی را به پیش ببرد.
در آینده، کمبود آب بزرگترین چالش سیاسی و اجتماعی خواهد بود
سواتان سوتکوفسکی دومین سخنران نشست اظهار داشت: صلح امری پیچیده است و هیچ کشوری به تنهایی نمی‌تواند آن را حل کند. بنا به ضرورت آن، ایجاد فرهنگ صلح و توسعه پایدار در مرکز توجه یونسکو قرار گرفته است. صلح بر روی زمین، مسوولیت همه ما است و آن یک مسوولیت جهانی است. ایجاد و دفاع از صلح یک اقدام جمعی است و باید روزانه و از طریق گفتگو صورت پذیرد.
وی گفت: از آنجایی که جنگ در اذهان مردم شکل می‌گیرد، صلح هم باید از اذهان مردم شروع شود. اکنون بیش از هر زمان دیگر، نیازمند همبستگی و هماهنگی برای حمایت از صلح و گروه‌های آسیب پذیر هستیم. در آینده کمبود آب، بزرگترین چالش سیاسی و اجتماعی را ایجاد خواهد کرد و با افزایش جمعیت و کمبود منابع، تغییرات آب و هوایی و وقوع برخی حوادث ممکن است درگیری‌ها تشدید شوند. بنابراین، باید از سیستم‌های آبی آسیب پذیر محافظت، از وقوع برخی حوادث مثل سیل جلوگیری و منابع آب را به صورت یکپارچه و عادلانه توزیع کنیم.
آب، صلح و توسعه پایدار
جوادیان زاده سومین سخنران نشست گفت: بشر در اثر نابخردی‌های دیروز و امروزش، فردای خویش را غمگین می‌بیند. بشر به عنوان جزئی از کل طبیعت بی کران در چند دهه گذشته، چنان به بهره برداری بیش از اندازه از آن پرداخته که امروز با عواقب آن رو به رو است و اگر این زخم‌ها بر تن طبیعت خوب نشود، عفونت آن شدیدتر و علاج ناپذیرتر می‌شود.
وی به بحث درباره آب، صلح و توسعه پایدار پرداخت و گفت: در فرهنگ دهخدا، صلح به معنای سازش و آشتی است. اندیشمندان نیز توسعه پایدار را به معنای استفاده بهینه از منابع برای رفه نیاز امروز با حفظ حقوق نسل‌های آینده می‌دانند. آب نیز زنده کننده هر چیز و محور توسعه است. اگر آب باشد، امکان دسترسی به توسعه هم خواهد بود و اگر آب نباشد، کشورها به هر اقدامی متوسل می‌شوند تا چرخ‌های توسعه بچرخد. وی گفت: بی صلح و سازش مگر می‌شود توسعه پایدار بماند. توسعه زمانی پایدار است که حقوق نسل امروز و فردا محترمانه شناخته شود و بی سازش با طبیعت، آسمان و دریا چگونه می‌توان از توسعه پایدار صحبت کرد.امروز آرزویمان این است که ای کاش می‌شد در امر توسعه، دولت‌ها و جوامع حقوق مردم امروز و فردا را حفظ کنند.
راه اصلی وصول به آرامش و صلح پایدار رسیدن به صلح توحیدی است
آیت الله سید مصطفی محقق داماد آخرین سخنران نشست گفت: در قرن ۲۰ بشریت پس از پشت سر گذاشتن ۲ جنگ خانمانسوز و خستگی بعد از آن، به این نتیجه رسید که باید در سایه صلح و آرامش زندگی کند. درغیر این صورت هستی بشر و زیست او بر روی زمین در معرض نابودی خواهد بود. برای این منظور به تشکیل جامعه ملل، سازمان ملل و امضا و صدور منشور بین المللی مبادرت ورزید. بنابراین اگر قرن ۲۰ میلادی را قرن صلح بدانیم، گزافه نگفته‌ایم. اما با اندکی تامل این نکته را در می‌یابیم که معنا و مفهومی که از صلح در نظر نویسندگان اصل منشور و تمام فیلسوفانی که پیرامون آن قلم زده و می‌زنند این است که صلح به معنای عدم وقوع جنگ و درگیری گرم و سرد است. جالب است که مطالعه متفکران عصر روشنگری که در راس‌شان ایمانوئل کانت است، نشان می‌دهد که آنها برای تحقق صلح آرمانی تشکیل مجمعی را می‌دیدند. کانت در این زمینه در ایام خود، رساله‌ای بسیار کوتاه به نام «صلج پایدار» نوشت. گفته می‌شود که این عنوان را از هتلی در هلند به گرته گرفته است که بر دیوار آن هتل، تابلویی نصب شده بود که تصویر گورستانی را نشان می‌داد که نوشته بود به طرف توسعه پایدار. منظور از آن سرزمین، قبرستانی بود که در نزدیکی هتل بود.
وی افزود: گفته شده است که منظور کانت از این عنوان نوعی طنز و شوخی بود که صلح پایدار فقط برای قبرستان است. انسان زنده همیشه در جنگ است. کانت در آن رساله ۱۳۰ صفحه‌ای سرانجام به پیشنهادی به نام مجمع ملل می‌رسد که مقدمه‌ای برای سازمان ملل بود. او پیشنهاد کرده بود مجمعی تشکیل شود که افراد در آن با یکدیگر گفت و گو کنند. اما منتقدان نوشته اند که این رساله با اینکه ۱۳۰ صفحه بوده و پیشنهاد مجمع ملل را داشته اما از آن تاریخ تا به امروز به عدد صفحات کتاب، در خود آلمان جنگ اتفاق افتاده و این یعنی طرح او جواب نداده است. حال سوال این است که آیا صلح تنها در بین مردگان معنا می‌دهد و در بین زندگان امکانپذیر نیست؟ این سوال را به سمت دین الهی می برم و پاسخ می‌دهم. از نظر قرآن مجید راه اصلی وصول به آرامش و صلح پایدار دست یازیدن به صلح توحیدی است. صلح توحیدی صرفا به معنای جنگ بین انسان ها نیست و از دیدگاه انسان محوری نشات نمی‌گیرد. صلح توحیدی نوعی معرفت و شناخت و تسلیم در برابر خداوند است. انسان به عنوان بخشی از جهان در مقابل خداوند، تسلیم محض است. اینگونه معرفت نه تنها جامعه بشری را به دو بخش خودی و غیر خودی تقسیم نمی‌کند، بلکه حتی جهان را به روح و غیر روح هم تقسیم نمی‌کند تا طبیعت را در دست مسخر بشر قرار دهد.
وی گفت: در نظام صلح توحیدی، تمام اجزای جهان مسلم است. نه فقط بشر مسلم است بلکه همه جهان تسلیم حق هستند و خداوند را تسبیح می‌گویند. کوه، دریا، صحرا همه مشغول عبادت خداوند هستند که یکی از موجودات کوچک جهان که انسان است، او هم در مقابل خدا ساجد است. جهان آیینه طبیعت است و آب یکی از مظاهر و تجلی گاه خداوند است.
محقق داماد ادامه داد: شعار سلام، دوستی، آرامش و صلح شعار یک مومن مسلمان است. در حالی که ما انسان‌ها چنگ بر طبیعت می‌زنیم و هر آنچه آیات و نشانه‌های خداوند است، را آلوده کرده‌ایم و باید در مقابل پروردگار شرمنده باشیم. اگر ما خداپرست هستیم باید با شیطان مقابله کنیم و شخص مصرف نباشیم. ما در یزد در سرزمینی زندگی می‌کنیم که سرزمین قنات، قنوت و قناعت است. آنها اهل قناعت در مصرف منابع بودند و تا آخرین لحظه زندگی مشغول تلاش بودند. ما امروز نباید اهل اصراف و تبذیر باشیم و اگر خداپرست هستیم باید ابتدا، طرفدار صلح باشیم. دوم باید به طبیعت احترام بگذاریم و سوم باید از اسراف و تبذیر اجتناب کنیم.
نظر شما