به گزارش خبرنگار ایرنا، روند واگرایی میان دو سوی اقیانوس اطلس ابعاد جدیدی به خود گرفته است. شکافی که به گفته بسیاری از کارشناسان شاید حتی با رفتن دولت ترامپ هم ممکن است ترمیم نشود.
دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا در دوران کارزار انتخاباتی‌اش نشان داد که با اتحادیه اروپا مشکل دارد و منافع و مصالح آمریکا را در مناسبات با تک تک کشورها می بیند. نگاه منفی او به نهادهای بین‌المللی که حاصل همگرایی دو سوی اقیانوس پس از جنگ جهانی دوم بوده است، مانند سازمان ملل، بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول، سازمان تجارت جهانی، ناتو و ... و خروج از پیمان های بین المللی در همین راستا قابل ارزیابی است.
یکی از مهمترین توافقاتی که شکاف میان آمریکا و اتحادیه اروپا را آشکار کرد برجام بود. تروئیکای اروپایی به همراه روسیه و چین که خواستار حفظ توافق هسته‌ای هستند، آمریکا را به دلیل خروج یکجانبه از برجام محکوم می‌کنند و جانب ایران را گرفته‌اند.
سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس با هدف تسهیل مبادلات تجاری با ایران در چارچوب برجام و با هدف کاهش تبعات تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران در بهمن ماه سال گذشته ساز و کار اینستکس پایه‌گذاری کردند. اگرچه تاکنون هیچ‌گونه تجارتی از طریق اینستکس میان دو طرف انجام نشده است، اما روز گذشته شش کشور اروپایی برای پیوستن به آن اعلام آمادگی کرده اند.
بلژیک، دانمارک، فنلاند، هلند، نروژ و سوئد روز جمعه ۸ آذر ماه با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کردند که در صورت پایبندی مجدد ایران به تعهدات جامع مندرج در برجام حاضرند با سه کشور فرانسه، بریتانیا و آلمان در ساز و کار حمایت از مبادلات تجاری با ایران، اینستکس همکاری کنند.
وزرای این ۶ کشور اروپایی در بیانیه خود ضمن تاکید بر لزوم حفظ و اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک، برجام یادآور شدند که این توافق‌نامه در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رسیده و ابزاری مهم برای منع گسترش سلاح‌های اتمی و حفظ ثبات در منطقه خاورمیانه است و با توجه به حمایت مستمر اروپا از برجام و تلاش مداوم آن برای اجرای تعهدات اقتصادی مندرج در برجام، کشورهای بلژیک، دانمارک، فنلاند، هلند، نروژ و سوئد در حال پیوستن به جمع سهامداران اینستکس هستند.
روز جمعه مرتضی مرادیان، سفیر جمهوری اسلامی در کپنهاگ هم در پیامی توئیتری نوشت: «امروز در گفت‌وگویی که با وزارت خارجه دانمارک داشتم اعلام شد در راستای حمایت اروپا ازبرجام، تلاش برای اجرای بخش اقتصادی آن و تسهیل تجارت بین اروپا و ایران، دانمارک همراه با فنلاند، نروژ، سوئد، هلند و بلژیک مراحل داخلی پیوستن به اینستکس را شروع کرده و بعد از طی آن اجرایی می‌شود.»
لارس نوردروم، سفیر نروژ در تهران نیز در صفحه توئیتری خود این خبر را تایید کرد و نوشت که شش کشور اروپایی برای تسهیل تجارت با ایران و کمک به حفظ برجام به اینستکس خواهند پیوست.
مقامات جمهوری اسلامی تاکنون بارها نسبت به کم‌کاری اروپائیان برای اجرای تعهدات برجامی اروپا انتقاد کرده‌اند. اما اکنون پیوستن تعداد بیشتری از کشورهای اروپایی به ساز و کار حمایت مالی از ایران اعتبار و قدرت اینستکس را افزایش می‌دهد.
نخستین واکنش به پیوستن۶ کشور اروپایی به اینستکس را « سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزارت امور خارجه داشت. عراقچی که به دعوت همتای چینی و برای ادامه مشورت‌های سیاسی دو کشور درباره برجام به این کشور سفر کرده است، در این خصوص گفت: اینکه کشورهای اروپایی کماکان جدیت دارند که اینستکس را به عنوان یک ساز و کار تجاری برای حفظ روابط اقتصادی با ایران داشته باشند و در حقیقت روشی را ادعا کنند که ایران بتواند به رغم تحریم‌های آمریکا با کشورهای اروپایی تبادل تجاری داشته باشد فی نفسه ارزشمند است و این اراده نیز کماکان باقی است.
وی اظهار داشت: هر چند کشورهای جدیدی از اتحادیه اروپا به ساز و کار اینستکس به عنوان سهامدار می پیوندد ارزشمند است اما کارایی این مکانیزم و ساز و کار آن بحث دیگری است.
عراقچی همچنین گفت: کشورهای اروپایی بدون اینکه وارد یک تجارت معقول با ایران شوند و در حوزه‌های مختلف خودشان را درگیر کنند تا تجارت راه بیافتد طبیعتا کاری برای اینستکس نخواهند کرد ما امیدواریم پیوستن کشورهای جدید به این ساز و کار، یک انرژی جدید به اینستکس بدهد و منجر به عملیاتی شد هرچه بیشتری آن شود.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در ادامه افزود: اینستکس مراحل آخر عملیاتی شدن را می گذراند و با پیوستن کشورهای جدید، تعداد سهامداران اینستکس به ۸ کشور افزایش یافته است و امیدواریم این ساز و کار بتواند وضعیت عملیاتی جدی‌تری به خود بگیرد.
عراقچی اظهار کرد: معتقد هستم حتی در شرایط تحریم، اینستکس می‌تواند نزدیک به ۲۰ درصد روابط اقتصادی ایران را پوشش دهد و در محله بعدی به وضعیت بهتری هم برسیم.
این در حالی است که رابرت اوبراین، مشاور امنیت ملی جدید دونالد ترامپ از سیاست‌های اقتصادی آلمان در قبال ایران انتقاد کرده و گفته بود آلمان نیز می‌بایست راهکار دولت دونالد ترامپ در قبال ایران را به عنوان الگوی خود برگزیند و اقدام به اعمال تحریم‌های اقتصادی شدیدی علیه ایران بکند.
این سخنان واکنش رینز برول، سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان را به دنبال داشت، برول اعلام کرد که این کشور برخلاف آمریکا رویکرد فشار حداکثری آمریکا علیه ایران را دنبال نمی‌کند. سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان که در یک کنفرانس خبری هفتگی سخنرانی می‌کرد، در این باره گفت: من فکر می‌کنم که بدانید ما دیدگاهی متفاوت با دیدگاه دولت آمریکا درباره ایران داریم. ما رویکرد سیاسی فشار حداکثری را دنبال نمی‌کنیم و به طور مثال در زمینه چیزهایی همچون حفظ توافق هسته‌ای و ترغیب ایران به بازگشتن به تعهداتش فعالیت می‌کنیم. این رویکرد ما است و در این چند روز اخیر نیز تغییر پیدا نکرده است.
چندماه قبل پیش محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان که برای شرکت در پنجاه و پنجمین کنفرانس امنیتی مونیخ به این شهر سفر کرده بود، پیش از ترک مونیخ در اظهاراتی درباره شکاف بین آمریکا و اروپا گفت: طبیعتا شکافی که بین اروپا و آمریکا و بین آمریکا و بقیه دنیا پیدا شده، یک شکاف واقعی است. به خاطر اینکه دولتی در آمریکا روی کار آمده که می‌خواهد با زور و ارعاب سیاست‌های غیر موجهش را، حالا اگر سیاست عاقلانه بود یک بحثی بود، سیاست‌هایی که خیلی از مردم آمریکا، همه مردم اروپا و بقیه مردم دنیا معتقدند که عاقلانه نیست و حتی در جهت منافع آمریکا نیست را می‌خواهد به همه دنیا تحمیل کند.
به نظر می رسد که می‌توان با استفاده از یک دیپلماسی فعال از موقعیت ایجاد شده و شکاف میان اروپا و آمریکا در جهت کاهش فشار تحریم ها استفاده کرد.
نظر شما