جامعه در میان چرخ دنده های خشونت

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، خشونت امری عادی و در نوع بشر، ذاتی است. خشونت اغلب پادزهری برای شرم و تحقیر است و استفاده از آن گاه نشانه غرور و دفاع از خود است.

آنچه خشونت را ایجاد و به آن شدت می بخشد می تواند در چند دسته محیطی، روان شناختی و اجتماعی جای گیرد. بطوریکه از جمله عوامل اجتماعی می توان به فقر، شرایط اجتماعی - اقتصادی نابسامان، وضعیت آشفته زندگی افراد، نا امیدی و یأس در میان مردم، استعمال مشروبات الکلی و مواد مخدر و یا عوامل روان شناختی نظیر ناکامی، وجود رفتارهای تکانه ای، شخصیت احساسی، عاطفی و تاب آوری کم اشاره کرد.

برای پرداختن بیشتر به بحث حاضر، پژوهشگر ایرنا با حمید فرزادی، روان شناس بالینی به گفت و گو نشست. 

**خشونت چیست

فرزادی در خصوص خشونت و ابعاد آن گفت: خشونت یکی از احساس های بنیادی در فطرت و نهاد انسان است.  و به عبارتی خشم و یا اصطلاح انگلیسی آن anger یکی از هیجانات پایه ای است که در یک مفهوم کلی در تمام رده های جانوری و انسان وجود دارد و می تواند در مواقعی باعث حفظ و صیانت از جان فرد شود.

وی افزود: امری که مهم است این است که بین خشم و واقعه پرخاشگری تفاوت وجود دارد. یعنی به اصطلاح، خشم یک هیجان پذیرفته شده و قابل پذیرش است ولی پرخاشگری نمود رفتاری و کنش بیرونی احساس خشم است.

فرزادی در خصوص ناکامی و تاثیرش بر بروز خشونت گفت: عوامل بسیار زیادی می توانند تهدید کننده و برانگیزنده پرخاشگری باشند. عموما خشم ناشی از فرایند ناکامی است. یعنی در فرایند رشد و در فرایند تحول زمانی که کودک و نوجوان دچار ناکامی می شود، واکنش اولی که فیزیولوژی نشان می دهد، واکنش خشم است. که ممکن است در کودکی خیلی سریع به پرخاشگری منجر شود و در بزرگسالی ما معتقدیم که این خشم با روش های جامعه مدار مدیریت شود تا تبدیل به پرخاشگری نشود. بنابراین ناکامی یکی از عوامل بسیار اساسی است که در تبیین خشم و پرخاشگری موثر است.

فرزادی در خصوص تاب آوری پایین و تاثیرش بر بروز خشونت گفت: موضوع دومی که وجود دارد موضوع تحمل و یا tolerance هست. عموما افرادی که از توانایی های کمتری برای تحمل و یا صبوری برخوردار هستند خیلی خیلی بیشتر مستعد هستند تا هیجان خشمشان را تبدیل به رفتار پرخاشگرانه کنند. بنابراین عموما در جوامعی که بردباری و صبوری بالاتر است، احتمال اینکه خشم تبدیل به پرخاشگری شود کمتر است.

تکانه های رفتاری و تاثیرش بر بروز خشونت

فرزادی در خصوص تکانه های رفتاری و تاثیرش بر بروز خشونت گفت: مولفه دیگری که در خشم و پرخاشگری بسیار مهم است، وضعیت روحی و روانی آن فردی است که قرار است کنترل خشم را داشته باشد. ما می دانیم در انسان هایی که رفتارهای تکانه ای دارند و یا افرادی هستند که به اصطلاح هیجان محور هستند و کمتر مولفه های عقلانی و شناختی در مورد خودشان نشان می دهند، بیشتر مستعد هستند که به اصطلاح هیجان خشم را تبدیل به پرخاشگری کنند. یعنی کسانی که کمتر قانون مند هستند و بیشتر تابع احساسات و هیجانات درونی شان هستند که ما از این افراد با عنوان انسان های احساسی و یا هیجانی نام می بریم، میزان خشونت بیشتر است.

فرزادی در خصوص یاس و نا امیدی و تاثیرش بر بروز خشونت گفت: در بحث اجتماعی میزان نا امیدی، یاس و افسردگی می تواند تاثیر بسیار زیادی در رفتارهای تکانه ای پرخاشگرانه داشته باشد. یعنی ما می دانیم عموما افراد زمانی که در جامعه بی قرار هستند یعنی جامعه دچار بحران است و وضعیت جامعه چندان رضایت بخش نیست، بنابراین این نا امیدی و یاس می تواند زمینه خشم و پرخاشگری را به وجود بیاورد. مسلما به نظر من یکی از راهبردهای بسیار اساسی این است که ضمن اینکه ما باید عوامل ایجاد کننده خشم  و نهایتا پرخاشگری را شناسایی و یک نگاه کلی به آنها در بستر جامعه کنیم مثل ثبات و پایداری اجتماعی و روانی و عاطفی در خانواده ها، ولی آموزش مدیریت خشم در جامعه خیلی وقت ها می تواند کمک کند. صدا و سیما و رادیو به مساله مدیریت خشم و راهبردهای آن می توانند کمک کنند و تا حدودی نقش پیشگیری کننده و جلوگیری کننده خشم و پرخاشگری داشته باشد.

راهکارهای مدیریت خشم در جامعه

فرزادی در خصوص راهکارهای مدیریت خشم در جامعه گفت: مهمترین راهکار، مدیریت خشم است. مدیریت خشم بسته ای است که به اصطلاح از مراحل مختلف تشکیل شده که در صورت لزوم بایستی به آنها توجه کرد. هر چه ما بتوانم سطح شادی را در جامعه ارتقا دهیم، میزان خشونت می تواند کاهش یابد

یادگیری اجتماعی بحث بسیار مهمی است و خشم عموما هیجانی است که می تواند یاد گرفته شود. یعنی ما می دانیم در خانواده هایی که بچه ها مشاهده گر خشم پدر و یا مادر هستند  و بیشتر ناظر پرخاشگری پدر و مادر هستند به احتمال خیلی بیشتری احتمال رفتار پرخاشگرانه را دارند. یا در مورد کودکان و نوجوانان بازی های کامپیوتری از جمله عوامل بازتولید خشم است و روابط عاطفی پایدار در خانواده باز می تواند نقش کاهنده در موضوع خشم و پرخاشگری داشته باد.  از سوی دیگر اگر که ما با یک مورد بحرانی و حاد پرخاشگری رو به رو باشیم، دارو درمانی بسیار بسیار توصیه می شود.

پژوهشم**م-ا**1552