افسانه تیتانیوم در كف دریاچه ارومیه

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه روز دوشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار علمی ایرنا این ادعا را به صراحت رد كرد و گفت: تیتانیوم سنگ معدنی است و قاعدتاً نباید هم كف دریاچه پیدا شود اما عناصر دیگری مانند سدیم و لیتیوم در این دریاچه وجود دارد.
«مسعود تجریشی» درباره اینكه احداث میان‌گذر دریاچه ارومیه را به استخراج تیتانیوم نسبت می‌دهند، افزود: تاریخچه میان‌گذر دریاچه ارومیه مربوط به زمانی است كه اوایل انقلاب، ارتباط بین غرب و شرق دریاچه میسر نبود و برای اینكه نیروها بتوانند جابجا شوند به یك میان‌گذر نیاز بود.
وی اظهار داشت: احداث چنین میان‌گذری میان برخی دریاچه‌های دنیا دیده می‌شود مثلاً دریاچه‌هایی وجود دارد كه راه‌آهن از میان آن‌ها عبور كرده است، از سوی دیگر وقتی مطالعات نشان داده كه میان‌گذر نقشی در خشك شدن دریاچه ارومیه نداشته پس دلیلی برای احداث آن با این هدف وجود ندارد.
معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست تأكید كرد: اگر در دریاچه ارومیه تیتانیوم وجود داشت و هدف از خشك كردن آن استخراج این عنصر بود پس باید سدهای بیشتری در حوضه آبریز آن احداث می‌كردند.
وی اظهار داشت: البته گاه افرادی كه این حرف‌ها را می‌زنند به كاربرد كلمات توجه ندارند و ممكن است مثلاً منظورشان لیتیوم بوده است، اما این ادعا كه كف دریاچه تیتانیوم وجود دارد اشتباه است.
تجریشی تصریح كرد: البته دریاچه‌هایی در دنیا وجود دارد كه با هدف برداشت‌های اقتصادی، آبگیری نمی‌شوند، مثلاً دریاچه‌ای در بولیوی وجود دارد كه صاف صاف است و مسئولان آن كشور می‌گویند نگذاشتیم دیگر آبگیری شود چون لیتیوم دارد و از آن بهره‌برداری می‌كنند، همچنین در بخش جنوبی دریاچه آرال نفت پیدا شده ازاین‌رو به دنبال آبگیری آن بخش از دریاچه نیستند.
وی تأكید كرد: البته باید این موضوع را هم مدنظر قرار دهیم كه به‌طور كلی آبی هم وجود نداشته كه وارد این دریاچه‌ها شود ازاین‌رو درصدد بهره‌برداری صنعتی از آن‌ها هستند.
تجریشی گفت: معمولاً بسیاری از عناصری كه در طبیعت وجود دارد در پلایا نیز هستند، در واقع زمانی كه آب وارد این دریاچه‌ها می‌شود عناصر موجود در طبیعت را نیز با خود می‌آورد و وقتی تبخیر صورت می‌گیرد عناصر در بستر باقی می‌ماند.
پلایا یك سطح گودافتاده بسته‌ای است كه در اقلیم خشك تشكیل می‌شود، پلایاها اغلب توسط رسوبات دریاچه‌ای پر شده‌اند چرا كه در این حوضه‌های بسته در دوره‌های مرطوب آب جمع می‌شود و در فصول خشكی تبخیر شده و رسوبات بر جای می‌مانند، پلایاها می‌توانند دارای دریاچه باشند، چه دائمی (مثل دریاچه ارومیه) و چه موقت (مثل گاوخونی)، مهم‌ترین عامل تشكیل پلایاها، فرایندهای تكتونیكی است.
معاون سازمان حفاظت محیط زیست افزود: وقتی درباره دریاچه ارومیه و شوری آن صحبت می‌كنیم یعنی 350 گرم نمك در لیتر، بنابراین حتماً عناصر شیمیایی در بستر دریاچه وجود دارد كه می‌تواند شامل سدیم و كلراید كه همین نمك طعام است باشد كه از آن برداشت می‌كنیم زیرا ارزش اقتصادی دارد و در شیشه‌سازی، تولید گاز كلر و پتروشیمی‌ها استفاده می‌شود.
وی افزود: در رده‌های بالاتر عناصر كه بسیار ارزشمند هستند لیتیوم است كه اگر قصد برداشت آن وجود دارد باید غلظت به حدی باشد كه توجیه اقتصادی داشته باشد مثل ژاپنی‌ها كه از آب دریا لیتیویم استخراج می‌كنند، اما میزان لیتیوم موجود در دریاچه ارومیه برای استخراج، توجیه اقتصادی ندارد.
علمی 9014** 1055