تاوان تنفس

طرحي كه براساس آن هرگونه بهره‌برداري چوب از جنگل‌هاي شمال به مدت 10 سال ممنوع شده است. گرچه از ابتداي سال چهارم اجراي قانون برنامه ششم اين قانون اجرايي شده اما هنوز بعد از گذشت 3 سال از تصويب آن مخالفاني از سراسر ايران دارد.

«جنگل‌هاي ارسباران تاوان جنگل‌هاي شمال را مي‌دهند»؛ اين توئيت يكي از كاربران ايراني شبكه اجتماعي توئيتر در واكنش به تصويري است كه نشان مي‌دهند درختاني سوار بر ماشين‌هاي باربر منطقه ارسباران را به مقصدي كه هنوز دقيقا مشخص نيست، ترك مي‌كنند.

تصاوير گرچه حكايت از حمل الوار درختان چند صد ساله مثمره مثل گردو توسط ماشين حمل بار دارد اما داور نامدار، مديركل منابع طبيعي و آبخيزداري آذربايجان شرقي گفته كه «100 درصد درختان قطع شده در منطقه قره‌داغ از نوع درختان جنگلي نبوده و يك سري چوب‌آلات باغي مسن و پوسيده بوده و اجازه قطع درختان تنها به دليل پوسيده و مسن بودن درختان، آن هم در باغات درجه سه و پايين‌تر داده شده است، بخش عمده‌اي از اين درختان‌ صنوبر يا تبريزي بودند كه جزو درختان غيرمثمره هستند.»

اين تصاويري كه به سرعت در طول چند روز گذشته دست به دست مي‌شود و گروه‌هاي محيط‌زيستي را پر مي‌كند، سبب شده تا برخي از كاربران آذربايجاني و مسئولان انگشت اتهام را به سمت طرحي نشانه روند كه چند سالي مي‌شود درختان جنگلي شمال را از خطر مرگ نجات داده‌اند. منتقدان معتقدند كه طرح تنفس جنگل‌هاي شمال علت هجوم كارخانجات چوب‌بري به جنگل‌هاي ارسباران و قرباني شدن درختان اين منطقه است.

نامدار كه يكي از مدعيان اين موضوع است، گفته: «امسال، اجازه برداشت چوب‌آلات جنگلي به كسي داده نشده است، از اين رو صنايع و كارگاه‌ها مجبور به تامين چوب از باغات شخصي شده‌اند، استان ما و منطقه قره‌داغ نيز از قاعده مستثني نيست.»

خداآفرين و هوراند، نماينده مردم كليبر نيز مدعي شد كه «بيشتر از يك سال است كه كارخانجات چوب‌بري شمال به درختان باغات كليبر روي آورده‌اند و باغداران حتي اجازه بريدن درخت‌هايي مثل درخت‌هاي گردو كه بارور هستند را مي‌دهند و اگر اين روال ادامه داشته باشد، در آينده‌اي نه‌چندان دور كليبر به كويري بي‌آب و علف تبديل مي‌شود».

اما مخالفان طرح تنفس تنها آذربايجاني‌ها نيستند. فرزندان جنگل‌هاي شمال نيز معتقدند كه طرح 10 ساله تنفس جنگل‌هاي شمال به ضرر محيط‌زيست و مردمان اين خطه است.

شمس‌الله شريعت‌نژاد‌ در تذكر شفاهي در جلسه علني روز يكشنبه‌ مجلس شوراي اسلامي، خطاب به وزير جهاد كشاورزي متذكر شده كه طرح تنفس جنگل‌هاي شمال آينده‌اي غم‌‌انگيز براي جنگل‌هاي خزري رقم خواهد زد. او يكي از دلايل مخالفت خود با طرح تنفس جنگل‌هاي شمال را نداشتن صرفه اقتصادي دانسته و گفته: «اين تذكر را بارها گفته‌ام اما كو گوش شنوا. قيمت مركبات 10 سالي است كه تغييري نداشته در حالي كه نهاده‌هاي كشاورزي و دستمزدها افزايش يافته است.

وي ادامه داد: بيش از 50 درصدِ توليدِ مازادِ مصرفِ داخلي امكان صادرات دارد ولي محتاج حمايت دولت و تسهيل امر صادرات است اما متاسفانه در عمل اتفاقي نمي‌افتد و مركبات روي دست كشاورزان مانده است و مشتري ندارد‌ در حالي كه كشاورزان باغدار مجبور به توليد هستند، جناب وزير مردم تا كي بايد مجبور به انجام كار غيراقتصادي شوند و حق تبديل اراضي كشاورزي خود به غيركشاورزي را هم نداشته باشند؟»

شريعت‌نژاد طرح توقف تنفس جنگل‌هاي شمال كشور را غيركارشناسي دانسته و افزوده: «اين طرح در نوع خود در جهان بي‌نظير است. اين طرح به پيشنهاد دولت در مجلس تصويب شد. اين طرح آينده غم‌انگيزي را براي شمال كشور رقم خواهد زد. مردم ايران بدانند كه علاوه بر درختان جنگل‌هاي شمال بايد از اين به بعد نگران اراضي و زمين‌هاي اين جنگل‌ها هم باشند چرا‌‌كه نتيجه كار غيركارشناسي آثاري بدتر به دنبال خواهد داشت. نشانه‌هاي اين موضوع از هم اكنون قابل ديده شدن است».

نماينده مردم تنكابن گريزي هم به طرح انتقال آب خزر به استان مركزي زده و آن را دستمايه تذكر به رئيس جمهوري قرار داد تا نشان دهد كه طرح تنفس نيز غيركارشناسي است. او از رئيس جمهوري پرسيده: «كدام مرجع علمي، زيست‌محيطي، اقتصادي و قانوني اجازه انتقال آب از درياي بسته خزر را داده است؟ با وجود مخالفت صريح برنامه ششم توسعه چگونه وعده انتقال آب را به هم‌استاني‌هاي خود داده‌ايد؟ يعني‌ از 40 سال اقدامات غيرعلمي، غيركارشناسي و سوءاستفاده از قدرت سياسي و اجرايي و بهره‌كشي از منابع طبيعي و نتايج منفي حاصل از آن در اكوسيستم‌هاي كشور درس نگرفته‌ايم؟»

تصاوير جديد از الوارهاي درختان در مناطق آذربايجان اما همچنان در شبكه‌هاي اجتماعي ادامه دارد. روز گذشته تصاوير ديگري از قطع درختان باغي در منطقه 29 ‌بهمن تبريز منتشر شده كه باز هم خبرساز شده است. فعالان اين تصاوير را نيز بي‌ارتباط به هجوم كارخانه‌هاي چوب به جنگل‌ها و درختان باغي آذربايجان ندانسته‌اند.

ادعايي كه علي مدبر، مديرعامل سازمان سيما، منظر و فضاي سبز شهرداري تبريز آن را رد كرده و در نشست علني شوراي شهر تبريز گفته: «اين باغ از سه سال پيش توسط مالك خريداري شده بود و بررسي‌هايي انجام داديم كه مشخص شد برخي از درختان اين باغ خشك شده بود و برخي ديگر نيز آفت داشتند.» مدبر همچنين ادامه داده: «از 191 اصله درخت 53 اصله قطع شد كه اگر چنين نمي‌شد آفات آنها در ماه‌هاي آينده به ديگر درختان منتقل مي‌شد.» او‌ انجام اين اقدام را با نظارت و مجوز كميسيون حفظ گسترش و توسعه فضاي سبز دانسته است.

با اين حال چه درختان تبريز هم قرباني طمع كارخانه‌هاي چوب بري شمال شده باشند و چه نشده باشند، طرح تنفس جنگل‌هاي شمال بعد از اجراي چند ساله، مخالفان سرسختي پيدا كرده است. طرحي كه به واسطه آن قرار بود مانع كاهش بيشتر آن شود.

جنگل‌هايي كه به گواه آمارهاي ارائه شده از سوي سازمان محيط زيست و مراجع دانشگاهي و مشاهدات چشمي در حال كاهش است اما سازمان جنگل‌ها و مراتع به گواه نقشه‌برداري اخيرش مدعي است اين جنگل‌ها نه تنها در چند دهه اخير كاهش سطح نداشته بلكه رو به افزايش هم بوده است!

با اين حال سازمان محيط زيست و بسياري از موسسات تحقيقاتي و دانشگاه‌هاي كشور معتقدند كه روند بهره‌برداري‌هاي تجاري و غير‌تجاري از جنگل‌هاي شمال كشور به گونه‌اي بوده كه اگر به همين شكل ادامه يابد شايد تا 50 سال ديگر چيزي از جنگل باقي نماند. اما در نقطه مقابل سازمان محيط زيست، معاون جنگل سازمان جنگل‌ها و مراتع كشور معتقد است طرح‌هاي جنگلداري كه با بهره‌برداري همراه است يك فرصت بوده و اگر متوقف شود تهديدات زيادي متوجه جنگل‌ها خواهد شد!

منبع: روزنامه ابتكار؛ 1397.10.10
گروه اطلاع رساني**9370**2002