درآمدهايي در دل بيابان و كوير

به گزارش ايرنا، كشور ايران با مساحتي حدود 164 ميليون هكتار ضمن برخورداري از تنوع اقليمي و جغرافيايي بر روي كمربند خشك جهان واقع شده است.
بيابان مفاهيم وسيعي را شامل مي شود كه در اغلب زبان هاي اروپايي واژه Desert براي بيابان بكار مي رود.
از نظر پيكر شناسي زمين، به دليل ضعف پوشش گياهي، خاك هاي فقير كم عمق اين نواحي در معرض عوامل تخريب قرار مي گيرند و از بين مي روند و اين در حالي است كه بيابان به سرزميني گفته مي شود كه در مناطق خشك، نيمه خشك و خشك نيمه مرطوب واقع شده و فاقد پوشش گياهي پايا بوده است.
واژه اي كه در سال هاي اخير به ويژه پس از شدت گرفتن تغيير اقليم شنيده مي شود، بيابانزايي است كه به تخريب سرزميني در مناطق خشك، نيمه خشك و خشك نيمه مرطوب كه در اثر عوامل مختلف از جمله تغييرات آب و هوايي و فعاليت هاي انساني حادث مي شود، گفته مي شود.
بيابان ها درسراسر ايران پراكنده شده اند بطوريكه حدود 3/2 وسعت ايران را بيابان ها تشكيل مي دهند.
اين مناطق به علت دارا بودن شرايط ويژه ژئومورفولوژيكي آب و هواي خاص و مناظر طبيعي و كم نظير كه گوياي عناصر و اجزاي كوير است جز مناطق اكوتوريسمي مهم كشور مي باشد.
شناخت نواحي با ارزش زيست محيطي و مناظر جذاب طبيعي دراين مناطق به لحاظ نقش و كاربردي كه اين مناطق براي انسان ها دارند از اهميت ويژه اي برخوردار هستند كه از جمله اين جاذبه هاي طبيعي را مي توان در بيابان هاي اشتهارد ديد.
تپه هاي رنگين كمان اشتهارد جلوه اي زيبا را خلق كرده كه ظرفيتي منحصر به فرد در استان براي جذب گردشگر دارد ولي تخريب گنبدهاي نمكي اطراف اين تپه ها به دست انسان ها، كه زماني چهره ي زيبايي به اين كوير مي داد، اين زيبايي را كاهش داده است.
نزديكي اين كوير به تهران پتانسيل بالقوه اي را براي تبديل شدن منطقه به هدف گردشگري بيابان ايجاد كرده است. پوشش گياهي منطقه در حاشيه ارتفاعات درمنه دشتي و در هسته كوير فاقد پوشش گياهي است. در جنوب كوير روخانه شور (ابهر رود) يا به گفته بوميان شوركات از غرب به شرق جريان دارد كه حاشيه اين رود به شدت باتلاقي است و در صورت تردد با خودرو بايد مورد توجه قرار گيرد.
ولي تغيير اقليم سال هاي اخير به گسترش اين بيابان ها بدون زيبايي انجاميده است كه منابع طبيعي و آبخيزداري هر ساله براي جلوگيري از اين روند و يا مقابله با آن برنامه هايي را در دست اقدام دارد.
از مجموعه اقداماتي كه در چارچوب طرح هاي جامع توسعه در مناطق خشك ، نيمه خشك تا خشك نيمه مرطوب صورت مي گيرد، مبتني بر اصول توسعه پايدار مي باشد .
كنوانسيون مقابله با بيابانزائي ملل متحد سازمان ملل متحد براي مبارزه با بيابانزائي در كشورهاي مبتلا، مخصوصاً در آفريقا كه بطور جدي با خشكسالي، بيابانزائي و كاهش اثرات خشكسالي را در ژوئن 1994 مصوب كرد و كشور جمهوري اسلامي ايران سومين كشور امضاء كننده آن است . جلوگيري و يا كاهش تخريب سرزمين، احياء زمين هاي كم تخريب شده، احياء زمين هاي در حال بياباني شدن سيماي بيابان استان البرز از جمله اهداف مقابله با بيابانزايي مي باشد.
رئيس اداره امور بيابان منابع طبيعي و آبخيزداري استان البرز در گفت وگو با خبرنگار ايرنا گفت: براساس آخرين اطلاعات و آمار تهيه شده و به وسيله دفتر امور بيابان سازمان جنگل ها و براساس تصاوير ماهواره اي مساحت كل بيابان هاي قابل احياء استان البرز 45 هزار و 198 هكتار مي باشد كه از اين مقدار24 هزار و 698 هكتار در محدوده سياسي شهرستان اشتهارد و 20 هزار و 500 هكتار در محدوده سياسي شهرستان نظرآباد است.
علي طاهري افزود: طرح هاي بيابان زدائي كه تاكنون براي عرصه هاي بياباني اين استان تهيه شده و در دست اجرا بوده در مجموع به مساحت 54 هزار و 177 هكتار است.
وي اظهار داشت: موقعيت و مساحت مناطق بياباني استان البرز مناطق بياباني استان در دو شهرستان نظرآباد و اشتهارد قرار داشته كه بسياري از اين اراضي توسط اين اداره كل در طي اين ساليان نهال كاري شده است.
وي از جمله مهم ترين اقدامات انجام شده در مناطق بياباني استان تا پايان سال گذشته را تهيه طرح هاي مطالعاتي و اجرايي بيابانزدايي به مساحت 54 هزار و 177هكتار، كاشت نهال در اراضي بياباني به مساحت 10 هزار هكتار، آبياري و مراقبت عرصه هاي كاشت شده به مساحت 10 هزار هكتار، قرق و حفاظت از عرصه هاي نهال كاري شده و عرصه هاي بياباني برشمرد.
طاهري به اقدامات در سال 96- 97 به منظورمقابله با بيابان زائي كه انجام و يا در حال اجرا مي باشد را كاشت نهال در اراضي بياباني به مساحت 2650هكتار، آبياري و مراقبت عرصه هاي كاشت شده به مساحت925 هكتار، حفاظت و قرق مناطق نهال كاري شده و جنگل هاي بيابان در 7000 هكتار از عرصه هاي بياباني عنوان كرد.
مديركل منابع طبيعي وآبخيزداري استان البرز نيز گفت: به منظور مقابله با پديده گرد و غبار از محل اعتبارات سفر رياست جمهوري در سال 96، بودجـه اي بـالغ بـر 150 ميليـارد ريال مصوب شده است كه بيش از 40درصد آن تا كنون تخصيص داده شده است.
حامد فرضي به نتايج حاصل اقدامات انجام شده در اراضي بياباني اشاره كرد و افزود: جلوگيري از فرسايش خاك (آبي و بادي)، افزايش توليد علوفه در اراضي بياباني و مراتع تخريب شده قشلاقي، جلوگيري از مهاجرت روستائيان به شهرها، تلطيف هوا در اراضي بياباني، افزايش سطح آب هاي زيرزميني و ترسيب كربن و تاثير مثبت بر كنترل گرمايش جهاني از جمله اين اقدامات است.
وي، تقويت دامداري در منطقه، جلوگيري از هدررفتن آب هاي سطحي در اثر افزايش پوشش گياهي، كاهش گرد و غبار و اثرات زيست محيطي پروژه بين المللي ترسيب كربن را از ديگر اين اقدامات برشمرد.
فرضي به پروژه تعميم ترسيب كربن اشاره كرد و اظهار داشت: اين پروژه به منظور كاهش اثرات گرمايشي زمين و ارائه مدلي براي اكوسيستم هاي خشك از طريق رهيافت هاي مشاركتي در مديريت بهينه منابع طبيعي اجرا شده است .
وي ادامه داد: اين پروژه در استان البرز در شهرستان اشتهارد به اجرا درآمده است زيرا اين شهرستان به عنوان يكي از مناطق بياباني وكانون هاي ريزگرد استان جهت اجراي پروژه ترسيب كربن انتخاب شد .
وي گفت: سطح اجراي اين پروژه 37 هزار و 827 هكتار است كه روستاهاي پايلوت شامل فردآباد، مختارآباد، جعفرآباد و پلنگ آباد مي باشند.
مدير كل منابع طبيعي و آبخيزداري استان البرز تعداد روستاهاي محدوده اين طرح را شامل 14 پارچه آبادي دانست و افزود: جمعيت روستاهاي پايلوت 3683 نفر است كه حدود 18 درصد آن تا كنون جذب اين پروژه شدند .
وي به اقدامات انجام شده در اجراي اين پروژه اشاره و تصريح كرد: تعامل با نهادها و اركان هاي دولتي، برگزاري كارگاه هاي آموزشي مشاغل، شركت در نمايشگاه ها، فعاليت هاي احيايي از جمله نهالكاري و پرداخت وام هاي اشتغالزا به اعضاي گروه هاي توسعه روستايي از محل سرمايه هاي صندوق هاي خرد اعتباري از جمله اين اقدامات است.
فرضي، ثبت شركت تعاوني احياگران دشت اشتهارد با 79 خانوار عضو، تجهيز خانه گردشگر به منظور پذيرائي محلي از گردشگران، تهيه و تدوين طرح احداث نيروگاه خورشيدي در 4 روستاي هدف طرح را از ديگر اقدامات در اجراي پروژه ترسيب كربن برشمرد.
وي به اطلاعات جمعيتي صندوق هاي خرد اعتباري اشاره كرد و گفت: تا اين مرحله از پروژه 16 گروه توسعه روستايي، 4 صندوق خرد اعتباري با تعداد اعضاي 69 نفرزن و 62 نفر مرد عضو تشكيل شده است .
مديركل منابع طبيعي و آبخيزداري استان البرز اضافه كرد: اين صندوق ها بيش از 80 وام اشتغال زا به روستائيان پرداخت كرده اند كه باعث رونق اقتصادي و ايجاد شغل در منطقه شده است
وي به نوع و تعداد مشاغل ايجاد شده اشاره كرد و افزود: تا كنون 77 شغل پسته كاري، قالي بافي، خياطي، پرواربندي، سوپرماركت، دامداري، تابلوفرش، پرورش طيورو تهيه محصولات لبني ايجاد شده است.
فرضي با اشاره به اقدامات باقي مانده، اظهار داشت: دريافت وام جهت احداث نيروگاه خورشيدي 100 كيلوواتي براي 4 روستا، توسعه كاروانسراها و جذابيت هاي گردشگري منطقه به منظور گسترش فعاليت گردشگري و معرفي شركت تعاوني به ادارات- سازمان ها و شهرك هاي صنعتي منطقه جهت واگذاري پروژه هاي پيمانكاري از جمله اين اقدامات است.
6156/1535