دولت ترامپ در ميانه انزوا و انزجار

به گزارش گروه پژوهش و تحليل خبري ايرنا، اظهارات ستيزه جويانه و ضد برجامي «دونالد ترامپ» رييس جمهوري آمريكا كه بيست ويكم مهرماه اعلام شد به نگراني هايي در سطح بين المللي دامن زده است.
وي از امضاي مجدد تاييد پايبندي ايران به برجام خودداري و رسيدگي به اين موضوع را بر عهده كنگره گذاشت تا نمايندگان ظرف مدت حداكثر دو ماه در اين باره تصميم گيري كنند.
ترامپ با اين كار راهي ميانه را برگزيد به طوري كه خروج كشور خود را از توافق هسته اي اعلام نكرد و از طرف ديگر، واشنگتن را نيز پايبند به برجام نشان نداد. هر چند از قبل نيز مواضع ترامپ در خصوص ايران و برجام مشخص بود اما سخنان وي با واكنش تند متحدان ديرينه آمريكا همچون اعضاي اروپايي گروه 1+5 مواجه شد.

** اروپاي متحد در برابر يكجانبه گرايي آمريكايي
دقايقي از اعلان راهبرد آمريكا در قبال برجام نگذشته بود كه رهبران اتحاديه به اين سخنان واكنش نشان دادند. در صدر اين افراد «فدريكا موگريني» مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا قرار داشت كه در دو سال عمر مذاكرات منتهي به برجام، وي به عنوان هماهنگ كننده گفت وگوها بيشترين تلاش را در اين مسير انجام داد.
موگريني درجريان كنفرانسي مطبوعاتي در بروكسل با بيان اين كه آژانس هشت بار پس از بازرسي ‌هاي قوي به تاييد انجام تعهدات برجامي از سوي ايران پرداخته، افزود: لغو برجام جزو اختيارات رييس جمهوري ايالات متحده نيست. برجام يك توافق دو جانبه نيست بلكه يك متمم طولاني بر قطعنامه شوراي امنيت است وهيچ كشوري نمي‌تواند مصوبه شوراي امنيت را به تنهايي زير پا بگذارد.
سخنان موگريني و حمايت قاطعنامه وي از برجام، پايه هاي محكم توافق هسته اي ايران و 1+5 را اثبات مي كند كه در آن زمان، روي كار آمدن جمهوريخواهان در آمريكا و كارشكني هاي آنها نيز از جانب دو طرف مذاكره پيش بيني شده بود.
بنابراين، طرف هاي گفت وگو به اين امر واقف بودند كه در صورت ورود نماينده اي جمهوريخواه به كاخ سفيد و سيطره اين حزب بردولت و كنگره، پيشبرد برجام با دشواري هايي مواجه خواهد شد.
در ادامه اعتراض ها به ترامپ، شاهد انتشار بيانيه مشتركي از جانب سران سه كشور اروپايي بوديم. در اين بيانيه كه از طرف «آنگلا مركل» صدر اعظم آلمان، «امانوئل مكرون» رييس جمهوري فرانسه و «ترزا مي» نخست وزير بريتانيا نگارش و انتشار يافته بود، پايبندي راسخ آنها به برجام و نگراني از پيامدهاي تصميم ترامپ مشهود بود؛ تصميمي كه به قيمت بي نتيجه گذاشتن 13 سال تلاش هاي ديپلماتيك ايران و غرب اتخاذ شده است.
مواضع مستقلانه رهبران اروپايي از آمريكا در قبال برجام، رويدادي بي سابقه اي است كه سركردگي واشنگتن در موضوعات بين المللي را به چالش مي كشد. با روي كار آمدن ترامپ، بروكسل به اين نتيجه رسيده كه راه خود را از آمريكا جدا كند و ايالات متحده نيز به جاي توسعه همكاري ها با اروپا به دنبال متحداني در شرق دور و خاورميانه مي گردد.

** راه دشوار لغو برجام
در فضايي كه گروه 1+5 عليه كاخ سفيد قد علم كرده اند، ترامپ قادر به بازگردادن تحريم هاي گذشته عليه ايران و ايجاد اجماع جهاني عليه تهران نيست. بنابراين، دوره پيشاهنگي آمريكا براي مقابله با ايران به سر آمده و اروپاييان به عنوان متحدان ديرينه اين كشور به حاميان توافق با ايران تبديل شده اند، هر چند هنوز اختلافاتي بين ايران و اروپا در برخي زمينه ها وجود دارد.
حال كه بيش از دو سال از عمر برجام مي گذرد، كارشكني عليه اين توافق و تلاش براي ناكام گذشتن آن كار آساني نيست. به موازات فاصله گرفتن از 23 تير 94 و امضاي اين توافق تاريخي، روابط ايران و جهان تعميق بيشتري يافته كه برگرداندن شرايط به فضاي پيشابرجام دور از انتظار به نظر مي رسد.
ايران در دوره پسابرجام بيش از 14 ميليارد دلار سرمايه خارجي جذب كرده و با انعقاد قراردادهاي مختلفي از حوزه مبادلات تجاري گرفته تا فاينانس با ارزشي بالغ بر 86 ميليارد دلار، گام هاي بلندي در توسعه همكاري هاي ايران و جهان برداشته است.
در اين ميان، بازيگران اروپايي چه از طريق اتحاديه و چه خارج از اتحاديه و از راه توافق هاي دوجانبه به گسترش روابط با تهران همت گماشته اند كه توافقات صورت گرفته در زمينه هواپيمايي، خودروسازي و انرژي چند نمونه از آنها به شمارمي رود.
علاوه بر روسيه و چين، اعضاي اروپايي گروه 1+5 بيش از ديگر كشورهاي عرصه بين المللي به رونق يابي مناسبات خود با تهران در پسابرجام اميدوارند. به عنوان نمونه، آمارهاي انتشاريافته از رشد 224 درصدي ورود كالاهاي ايراني به اتحاديه اروپا و رشد 37 درصدي صادرات كالاهاي اروپايي به ايران در نيمه نخست سال 2017 (نسبت به زمان مشابه در سال قبل ميلادي) گزارش مي دهند؛ موضوعي كه بهره مندي حداكثري دو طرف از برجام و دليلي بر ممانعت آنها در برابر هر گونه توطئه عليه توافق است.
در مجموع، مسائل حقوقي و پايه هاي محكم برجام مانند پشتوانه قطعنامه 2231 شوراي امنيت، گزارشات مثبت آژانس از فعاليت هاي هسته اي صلح آميز ايران، چند جانبه و الزام آور بودن توافق هسته اي يك طرف قضيه است و تعميق روابط سياسي و اقتصادي ايران و با جهان بُعد ديگر قضيه كه به رغم كارشكني هاي ترامپ اين توافق را خدشه ناپذير ساخته است.

پژوهشم**1969**1601**خبرنگار: حسن شكوهي نسب **انتشار: شهناز حسني
ايرنا پژوهش، كانالي براي انعكاس تازه ترين تحليل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشي ايران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شويد.