سناریوی نخ نمای ایجاد شكاف طبقاتی، آفت زا و غیر قابل ترمیم

به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، بهره برداری سیاسی از مسایل اجتماعی برای كسب رای بیشتر، امری مرسوم میان نامزدهای انتخاباتی است و تا زمانی مقبول واقع می شود كه ضربه ای به نظام سیاسی جامعه وارد نكند. اما تقسیم بندی جامعه به اقلیت بالا و اكثریت پایین در نظام جمهوری اسلامی كه در میان شعارهای یكی از نامزدها برجسته شد، نه تنها با استقبال روبه رو نشد بلكه از سوی كارشناسان اقتصادی و اجتماعی مورد انتقاد شدید قرار گرفت تا آن جا كه نسبت به تبعات این شعار، هشدار دادند.
در همین راستا، گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا در گفت و گو با «سیدجواد میری» عضو هیات‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و «حسین حجت پناه» جامعه شناس، به كند و كاو پیامدهای اجتماعی این تقسیم بندی پرداخت.
به باوركارشناسان، ساختار اجتماعی كشور، در یك دهه گذشته دچار آسیب شده و فاصله طبقاتی افزایش پیدا كرده است. اما تقسیم‌بندی جامعه به دو قسمت 96درصدی و 4درصدی كه با هدف جلب توجه اقشار متوسط و ضعیف ادعاشده است، در كوتاه مدت، بی اعتمادی نسبت به نظام جمهوری كه با شعار رفع فقر بر مسند قدرت نشست، ایجاد خواهد كرد و در بلند مدت، شكاف عمیقی در جامعه می آورد كه دامان كارآفرینان و دلسوزان به نظام را می گیرد.

**سم پاشی با تقسیم بندی جامعه به اقلیت بالا و اكثریت پایین
تقسیم بندی جامعه به فقیر و غنی، اگر چه یك شعار تبلیغاتی به شمار می رود اما خواسته یا ناخواسته مردم را رو در روی هم قرار داده و فضای جامعه را برای واكنش هایی مهیا می كند كه تبعات آن فراتر از شعارهای انتخاباتی خواهد بود.
حسین حجت پناه در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا، با اشاره به آفت زا بودن دستمایه قرار دادن قشربندی اجتماعی برای كسب رای، اظهار داشت: متاسفانه در جامعه ایران به دلیل تغییرات اجتماعی، این اختلاف طبقاتی روندی افزایشی به خود گرفته است كه آفت زا است اما مطرح كردن این اختلاف به عنوان ابزاری سیاسی برای كسب آرا،آفت بزرگی است كه موضوع را از مسیر اصلی آن منحرف می كند.
به بیان وی، تقسیم بندی افراد جامعه به دو گروه 96 درصدی و 4 درصدی، نگرش های متنوع و متعدد زیر مجموعه های این دو گروه را دربرنمی گیرد در نتیجه نمی تواند حلّال مشكلات باشد. همچنین این تقسیم بندی ها تنها بر مبنای اقتصادی مطرح می شود در حالی كه اگر توسعه انسانی به معنای پرورش استعدادها است باید علاوه بر همه جانبه نگری، بسترهای لازم برای بروز و شكوفایی استعدادهای تمامی افراد جامعه فراهم شود. بنابراین، نباید با تكیه بر بحث اقتصادو معیشت، از دیگر ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه غافل ماند و با در نظر گرفتن تمامی این موارد، می توان به تصمیم گیری درست رسید.
این جامعه شناس، با انتقاد از شعارزدگی برخی نامزدها افزود: این نوع نگاه به شكاف طبقانی بر اساس تحقیقات تجربی و علمی نیست بلكه صرفا بر مبنای شعارزدگی است. در حالی كه زمانی می توان نسبت به این قضایا طرح مناسبی ارایه داد كه كار علمی انجام شود.
حجت پناه در پاسخ به این پرسش كه آیا این تقسیم بندی اعتماد عمومی افراد جامعه نسبت به همنوعان را دستخوش تغییر نمی كند؟ گفت: نگاه پوپولیستی مطرح شده در این شعار بر همگان واضح و روشن است و این شعار به تنهایی بی اعتمادی اجتماعی را افزایش نمی دهد چرا كه كنشگران اجتماعی از واقعیت ها آگاه هستند. اما طرح این شعار به این شكل نامناسب، فضایی علیه افراد كارآفرین و دلسوز ایجاد می كند و باعث می شود كه در مصادیق دچار اشتباه شویم. در واقع این تقسیم بندی به سمت افراد دلسوز و خلاق كه می خواهند كاری انجام دهند، شیفت كند؛ ضمن این كه در جامعه ای كه گسست طبقاتی وجود دارد، كارآفرینی به معنای بهبود فضای كسب و كار دیده نمی شود.
وی، بی اعتمادی نسبت به مدیریت كشور، سرخوردگی، انزواطلبی و ركود را از آثار بلند مدت این تقسیم بندی عنوان كرد و افزود: این تقسیم بندی ها، شعارها و وعده های نجومی كه در این برهه از انتخابات داده می شود، زمانی كه جامه عمل نپوشد، بی اعتمادی، سرخوردگی و ركود و افسردگی و در پاره ای موارد هم عصیان و شورش به همراه خواهد داشت. چرا كه هم اهداف و هم وسایل رسیدن به هدف از مردم گرفته می شود و ایجاد این شرایط بسیار خطرناك خواهد بود. بنابراین می توان گفت ارایه وعده ها، نیاز به تخصص گرایی، برنامه ریزی و سیاستگذاری های مناسب دارد نه این كه یك شبه و صرفا برای كسب رای مطرح شوند.

**گسترش بی اعتمادی به نظام، تبعات قشربندی تبلیغاتی
سیدجواد میری نیز در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا ، ضمن اشاره به تقلید نامناسب نامزد ریاست جمهوری در تقسیم بندی جامعه به 4 درصد و 96 درصد از دیگر كشورها گفت: این نامزد مورد نظر، ضمن مطرح كردن این تقسیم بندی نامناسب، حركت انتحاری بزرگی انجام داد كه نه تنها خود بلكه كلیت نظام را زیر سوال برد. چرا كه یكی از اهداف بزرگ نظام جمهوری اسلامی، هدایت جامعه به سمت جامعه ای بی طبقه و همراه با عدل، عدالت و انصاف است و با این تقسیم بندی، ذهنیتی مبنی بر عدم تغییر ساختار طبقات اجتماعی پس از 4 دهه به وجود می آورد.
وی افزود: این واقعیت كه شكاف طبقاتی در دوران هشت ساله دولت پیشین، به شدت افزایش یافت و بنیه ملی ایران در سطح جهانی بسیار ضعیف شد، بر همگان روشن است. زمانی كه واحد پولی كشور، به یكباره با كاهش ارزش 4 برابری مواجه شد یا ایران هراسی به اوج خود رسید. اما برای رای آوردن، باید استراتژی هایی به كار برد كه فضای امنیت اجتماعی كشور را بر هم نزند.
به بیان میری، در نظامی كه جامعه تضعیف شود، خطرات پوپولیستی، فاشیستی و از هم پاشیدگی بسیار شدیدتر خواهد بود. اما در دوران دولت یازدهم ما متوجه این امر شدیم كه نگاه كارشناسی چقدر می تواند هم در داخل و هم در خارج موثر واقع شود، در نتیجه خطرات از هم پاشیدگی از بین رفت. بهترین نیروهای كارشناسی نظام جمهوری اسلامی، در دولت یازدهم شكل گرفت و اگر بنا بر ادعای منتقدان دولت، كه معتقدند این نگاه كارشناسی نتوانست ایران را در سطح بین المللی ارتقا دهد، با اطمینان می توان گفت كه از دل نگاه سایر نامزدها هیچ چیزی بیرون نخواهد آمد.
عضو هیات‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در پایان این گفت و گو، بهره برداری انتخاباتی به وسیله تحریك احساسات مردمی را پیامد كوتاه مدت این شعار عوام فریبانه عنوان كرد و تاكید كرد: احساس نفرت طبقاتی و نوعی حس انتقام گیری، پیامد بلند مدت این شعار است كه اگر نهادینه شود، انسجام اجتماعی را به خطر می اندازد و پیام خوشایندی برای ادامه نظام نیست.
پژوهشم**9294** 1601**خبرنگار: فاطمه دهقان نیری**انتشار دهنده: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما همراه شوید.
https://t.me/Irnaresearch