یكی از شاخصه های ارزیابی رشد، توسعه و پیشرفت فرهنگی هر كشوری در عصر حاضر میزان مطالعه و كتاب خوانی مردم آن جامعه است. كشور تاریخی ایران اسلامی با داشتن تمدنی چندهزارساله و مراكز متعدد علمی، فرهنگی و كتابخانه های معتبر و علما و دانشمندان بزرگ با آثار ارزشمند تاریخی سرآمد ملل دیگر بوده و در عرصه فرهنگ و تمدن جهانی بسان خورشیدی تابناك همچنان می درخشد و با فرزندان نیك نهاد خویش هنرنمایی می كند.
وضعیت كتاب و كتابخوانی در ایران یكی از دغدغه های مهم مقام معظم رهبری در چند سال گذشته بوده است، ایشان همواره توجه جدی به كتاب داشته اند و در مناسبت های مختلف بیاناتی را در زمینه فرهنگ كتابخوانی و مطالعه ایراد فرموده اند.
- گزیده ای از سخنان مقام معظم رهبری درباره اهمیت فرهنگ كتاب و كتابخوانی در نوشتار حاضر انعكاس یافته است.
**سلامت فكری با كتابخوانی
-سلامت فكری را با كتابخوانی تامین كنید؛ از كتاب های خوب، راه‌گشا، راهنما -كه از سوی متفكّران و نویسندگان خوب ما تهیّه شده و در اختیار ما گذاشته شده- استفاده كنید و بخوانید. (دیدار جمعی از دانش‌آموزان به مناسبت مراسم جشن تكلیف، 24 آذر 95)
-كتاب، محصول فكر و مغز و تجربه و هنر و ذوق یك كسي است یا كساني است كه این كتاب را تهیه و تولید كرده‌اند. لزوماً هر كتابي مفید نیست و هر كتابي غیرمضر نیست. بعضي كتاب‌ها مضر است. این یك خوراك معنوي است؛ اگر فاسد بود، اگر مسموم بود، اگر مضر بود، ما به عنوان ناشر، به عنوان كتابدار، به عنوان كتابخانه‌دار، به عنوان متصدي پخش - به هر عنواني كه با كتاب ارتباط دارد - حق نداریم این را در اختیار افرادي قرار بدهیم كه آگاه نیستند، ملتفت نیستند. (دیدار مسوولان كتابخانه‌ها و كتابداران، 29 تیر 90)
- ما مي‌بینیم در مجموعه كتاب و بازار كتاب، گاهي اوقات هدایت‌هاي همراه با انحراف را دنبال می‌كنند؛ به خصوص سراغ مسایلي می‌روند كه براي ذهنیت جامعه، براي ذهنیت كشور، چه از لحاظ جنبه‌هاي اخلاقي، چه از لحاظ جنبه‌هاي دیني و اعتقادي، چه از لحاظ جنبه‌هاي سیاسي، زیانبخش است. (دیدار مسوولان كتابخانه‌ها و كتابداران، 29 تیر 90)
** توجه و اهمیت به محتوای كتاب
- تولید كتاب مهم است یا تولید فیلم و تولید هنری مهم است؛ منتهی در كنار این، پیدا كردن مخاطب یا به یك معنا تولید مخاطب هم مهم است. سعی كنید كتاب را بتوانید به ذهن مخاطبین برسانید. امروز جوان های ما احتیاج دارند به خوراك های فكری. مشكل‌تر از كتاب نوشتن، رساندن كتاب به چشم و ذهن مخاطب است؛ این خیلی مهم است. این هنر لازم دارد، دقّت لازم دارد، ظرافت هایی دارد كه بایستی بتوانید اینها را وارد ذهن اینها بكنید.(دیدار اعضای ستاد بزرگداشت چهار هزار شهید استان گلستان، 15 آذر 95)
- من با كتاب زیاد انس دارم، كتاب زیاد می خوانم، در بازار نشر و مانند اینها از تازه‌های كتاب زیاد اطلاع دارم - كارها دارد می شود؛ سرمایه‌دار می رود پول عالی می دهد به مترجم كه فلان كتاب را ترجمه كن. من پرسیدم از یكی از همین حضرات كه مترجم به شما مراجعه می كند یا شما به مترجم مراجعه می كنید؟ گفت نه، ما به مترجم مراجعه می كنیم؛ راست می گوید، مترجم پیدا می كنند برای اینكه ترجمه كند. خب این‌كار را شما هم باید بكنید؛ كتاب ترجمه كنید، كتاب تولید كنید.(دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، 19آذر92)
- یكی از كارهای ضروری در چرخه تولید و عرضه كتاب، ساماندهی توزیع و ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای كتاب است. (بازدید از نمایشگاه كتاب تهران،17 اردیبهشت91)
- در تولید كتاب - چه تولید به معناي ایجاد كتاب، چه تولید به معناي ترجمه كتاب، چه تولید به معناي نشر كتاب و در اختیار این و آن قرار دادن - به نیازها و خلاهاي جامعه نگاه كنند؛ خلاهاي فكري را، نیازهاي فكري را بشناسند، انتخاب كنند، سراغ آنها بروند.(دیدار مسوولان كتابخانه‌ها و كتابداران، 29 تیر 90)
- تیراژهاي هزار و دو هزار و سه هزار و اینها شایسته كشورِ هفتاد و پنج میلیوني ما با این همه جوان، با این همه انگیزه نیست؛ باید تیراژها خیلي بالاتر باشد. حالا در بعضي از موارد خوشبختانه انسان مي‌بیند دفعات چاپ كتاب‌ها خیلي بالاست؛ لیكن در عین حال در مجموع كه نگاه می‌كنیم، نه، راضي كننده نیست، قانع كننده نیست؛ باید یك حركتي آغاز شود.(دیدار مسوولان كتابخانه‌ها و كتابداران، 29 تیر 90)
- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دستگاه‌های دولتی، و صاحبان انگیزه، به مقوله كتاب اهمیت بدهند و تولید كتاب را با جدیت دنبال كنند.(بازدید از نمایشگاه بین المللی كتاب تهران، 21 اردیبهشت 90)
** ترغیب جوانان به كتابخوانی
-باید مردم و جوان‌ها را تشویق به كتابخوانی و نخبگان را تشویق به تولید كتاب كرد و شاید بتوان در محل‌های نمازجمعه در هر شهر، مركز ارایه و نمایش كتاب‌های خوب و به‌روز و مطلوب ایجاد كرد.(دیدار ائمه جمعه سراسر كشور، 14 دی94)
- تشكلّ های دانشجویی، روی معارف اسلامی كار كنند. كتاب هم كم نداریم؛ كتاب خیلی داریم. یك روزی ما ناچار بودیم فقط به كتاب های شهید مطهّری ارجاع بدهیم - البتّه آن كتاب ها باز هم همچنان در قلّه است و خیلی باارزش است- امّا امروز غیر از آنها هم كتاب های زیادی داریم.(دیدار جمعي از دانشجویان، 20تیر 94)
- بنده از چیزهایی كه برای صاحبان فكر و كسانی كه می‌خواهند افكار اسلامی را برای مردم بیان كنند - مبلّغان دینی، اهل منبر، سخنگویان دینی - واقعاً لازم می‌دانم، این است كه یك دوره كتاب‌های مرحوم مطهری را بخوانند. شیوه‌ای پیدا كنید كه این كتاب‌ها خوانده شود؛ هم در كتاب‌های درسی بیاید، هم در دانشگاه‌ها بیاید.(در باب اهمیت كتابخوانی، 12 اردیبهشت94)
- آموختن رفتار و اخلاق از قبیل آموختن دانش نیست كه فقط انسان از روي كتاب بخواند؛ درس اخلاق را با كتاب نمی شود منتقل كرد، بیش از كتاب و بیش از زبان، رفتار مؤثّر است.(دیدار معلمان و فرهنگیان، 17 اردیبهشت93)
- من از این اجتماعی كه امروز هست، می خواهم این استفاده را بكنم كه یك تجدید مطلعی بشود در مساله كتاب و كتابخوانی و كتاب خوب و كتاب مفید و كتاب سالم؛ یك حركتی را همه مسوولان در كشور آغاز كنند؛ از آنهایی كه برنامه‌ریزی می كنند تا آنهایی كه تولید می كنند تا آنهایی كه تبلیغ می كنند تا مخاطبان كتاب، جوان ها و غیر جوان ها كه كتاب را می خوانند، یك نگاه جدیدی داشته باشیم. (توصیه درباره ۶ اولویت كاری دولت یازدهم در حوزه فرهنگ، 7 شهریور 92)
-مساله مطالعه و كتابخوانی مهم است. در جامعه ما بی‌اعتنایی به كتاب وجود دارد. گاهی آدم می‌بیند در تلویزیون از این و آن سؤال می كنند: آقا شما چند ساعت در شبانه‌روز مطالعه می كنید، یا چقدر وقت كتابخوانی دارید؟ یكی می گوید پنج دقیقه، یكی می گوید نیم ساعت! انسان تعجب می كند. ما باید جوانان را به كتابخوانی عادت دهیم، كودكان را به كتابخوانی عادت دهیم؛ كه این تا آخر عمر همراهشان خواهد بود. كتابخوانی در سنین بنده - كه البته بنده چندین برابر جوان ها كتاب می خوانم - غالباً تأثیرش بمراتب كمتر است از كتابخوانی در سنین جوان ها و شما عزیزانی كه اینجا حضور دارید. آنچه كه همیشه برای انسان می ماند، كتابخوانی در سنین پایین است. جوانان شما، كودكان شما هرچه می توانند، كتاب بخوانند.( بیانات درباره فرهنگ كتابخوانی در جوانی،20 مهر91)
-به كتاب اهتمام بورزیم! ترویج كتابخوانی توسط دستگاه‌های مسوول، كتاب در سبد كالای مصرفی خانواده‌ها، تولید كنندگان كتاب به خلاءها و نیازهای جامعه توجه كنند. این هدیه كتاب به ماست. لذا كتاب یك پدیده و یك موجود ذی‌قیمت است؛ همیشه اینجور بوده است، در آینده هم همین جور خواهد بود. لذاست كه به كتاب بایستی اهتمام ورزید. (مطالبات رهبر انقلاب از عرصه فرهنگ نشر، 28تیر91)
-باید جوري بشود كه در سبد كالاي مصرفي خانواده‌ها، كتاب یك سهم قابل قبولي پیدا كند و كتاب را بخرند براي خواندن، نه براي تزئین اتاق كتابخانه و نشان دادن به این و آن. این هم یك نكته است، كه مساله كتابخواني در جامعه است.(دیدار مسوولان كتابخانه‌ها و كتابداران، 29 تیر 90)
-در جامعه باید سنت كتابخواني رواج پیدا كند. كتابخواني باید در جامعه ترویج شود و این كار بر عهده همه دستگاه‌هایي است كه در این زمینه مسوولند.(بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مسوولان كتابخانه‌ها و كتابداران؛ 29 تیر 90)
*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مریم همتی** انتشاردهنده: شهربانو جمعه
**پژوهشم**9117**1699**9131
تهران- ایرنا- راهبرد مهم در برنامه ریزی فرهنگی، رواج كتابخوانی و مطالعه در جامعه است كه برای رسیدن به این هدف و بسترسازی برای آن، طرح های صحیح و منطقی باید ارایه شود و راهكارهای توجه به این مقوله در دستور كار قرار گیرد.
