به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، زمانی كه بانك مركزی نرخ رشد اقتصادی كشور در 9 ماهه پارسال را 11.6 درصد اعلام كرد اما مركز آمار ایران این رقم را 7.2 درصد برآورد كرد، دولت از این 2 نهاد خواست مشكل را رفع كنند.
راه حل اختلاف های آماری در یكسان كردن محاسبه سال پایه است.
بر اساس قانون، مركز آمار ایران مرجع تولید آمارهای رسمی كشور به حساب می آید اما طبق قانون احكام دائمی برنامه های توسعه كشور، بانك مركزی مكلف شده است در حدود وظایف قانونی و در چارچوب ضوابط و استانداردهای شورای عالی آمار ایران، آمارهای تخصصی بخش های مربوط به خود را تولید و اعلام كند.
در این پیوند، براساس گفته معاون اقتصادی بانك مركزی، این بانك برای تغییر سال پایه به سال 90 اقدام های لازم را انجام داده و مركز آمار نیز در این زمینه اقدام كرده است؛ زیرا این كار از اختلاف آماری جلوگیری می كند.
بدین ترتیب بانك مركزی قصد دارد همه آمارهای مربوط به حساب های ملی خود را تا مردادماه امسال بر پایه سال 90 تنظیم و به روز رسانی كند. بنابراین سال پایه برای محاسبه نرخ تورم به 95 تغییر می كند.
البته بانك مركزی در زمان اعلام آمار مربوط به رشد اقتصادی 9 ماهه پارسال، سال پایه محاسبه نرخ رشد اقتصادی را از سال 1383 به سال 1390 تغییر داده بود.
معاون اقتصادی مركز آمار ایران نیز اواخر پارسال اعلام كرد تا خردادماه، سال پایه حساب های ملی این مركز به سال 1390 تغییر می كند.
«جواد حسین زاده» گفت: اكنون سال پایه مركز آمار ایران برای محاسبه حساب های ملی، 1376 است و قصد داریم سال پایه برای محاسبه شاخص های قیمت (نرخ تورم) را در سال 1397 تغییر داده و سال پایه آن را 1395 تعیین كنیم.
تغییر سال پایه را برخی منتقدان دولت امری سیاسی قلمداد می كنند و در این زمینه مدیركل آمارهای اقتصادی بانك مركزی با رد این حاشیه سازی ها به ایرنا گفت: تغییر رفتارهای اقتصادی مردم و تركیب سبد خانوار علت های اصلی اقدام نهادهای آماری مانند بانك مركزی در تغییر سال پایه برای محاسبه شاخص های كلان اقتصادی است.
«علیرضا مقتدایی» اضافه كرد: بانك مركزی عضو موسسه «ایروینگ فیشر» است. كمیته «جی.دی.دی.اس» (GDDS) گروه ماده4 صندوق بین المللی پول نیز بر محاسبات بانك مركزی نظارت مستقیمی دارد.
ایروینگ فیشر از قدیمی ترین موسسه های مالی بین المللی در جهان به شمار می رود كه با هدف ارایه خدمات به بانك های مركزی برای ثبات پولی و مالی و تقویت بین المللی تاسیس شده است.
همچنین بر اساس ماده4 توافقنامه صندوق بین‌المللی پول، این صندوق باید به طور معمول، همه ساله با اعضای خود مذاكرات دوجانبه‌ای داشته باشد و تحولات شاخص های كلان اقتصادی كشورهای عضو را رصد كند.
كمیته اس.دی.دی.آر (SDDR) صندوق بین المللی پول نیز برای رعایت استانداردها و ارایه اطلاعات خاص به صندوق در مورد شیوه های انتشار اطلاعات اقتصادی و مالی از سوی اعضا تشكیل شده است.
مدیركل آمارهای اقتصادی بانك مركزی یادآوری كرد: ناظر بیرونی منفعت سیاسی در محاسبات اقتصادی ایران ندارد و تارنمای كمیته جی.دی.دی.اس صندوق بین المللی پول بر اساس مطالعات سال 2012 میلادی در ایران، محاسبات بانك مركزی را تایید كرده است.
مقتدایی بر لزوم پاسخگویی درباره آمارهای اعلام شده تاكید كرد و گفت: این بانك در دوره های مختلف آمار خود را فارغ از مسائل سیاسی منتشر كرده است و اگر در دوره ای یك نقص فنی و آماری بروز كند، به طور حتم خود را نشان خواهد داد.
وی گفت: سبد خانوار و اینكه مردم چگونه هزینه كنند تا به مطلوبیت مورد پسند خود برسند، همواره در حال تغییر است و از این رو هر چند سال یك بار باید سال پایه را به روز كرد.
وی یادآور شد: در محاسبه شاخص بهای كالا و خدمات مصرفی (نرخ تورم) تغییر قیمت كالا یك عنصر اصلی است و از سوی دیگر ضریب اهمیت و وزن كالاهایی كه در سبد هزینه خانوار وجود دارد نیز اهمیت دارد.
به گفته وی، همانطور كه وقتی سال نو می شود، مردم بر اساس اندازه های جدید لباس نو می خرند، برای سبد هزینه های مردم نیز چنین اتفاقی می افتد و بر اساس انتخاب مردم سبد محاسبه نرخ تورم نیز تغییر می كند.
مقتدایی ادامه داد: بانك مركزی بررسی های آماری متفاوتی دارد كه یكی از آنها بررسی بودجه خانوار است؛ در این شیوه آمارگیران در قالب های زمانی، جغرافیایی و جمعیتی متناسب به خانوارها مراجعه می كنند.
«آمارگیران بانك مركزی از هفته دوم هر سال تا هفته آخر آن سال به خانوارها در شهرهای مختلف مراجعه می كنند و با مطالعه آن، به این نتیجه می رسیم كه الگوی سبد خانوار چگونه است.»
مدیر كل آمارهای اقتصادی بانك مركزی یادآوری كرد خانوارهای ایرانی به طور متوسط 1200 قلم كالا و خدمت مصرف می كنند و بر اساس الگوی مصرفی مردم، سبد خانوار طراحی می شود و وقتی محاسبات ما به این نتیجه می رسد كه شكل و شمایل سبد در حال تغییر است، به تغییر سال پایه دست می زنیم.
مقتدایی درباره شیوه دوم پی بردن به آغاز تغییر سبد هزینه های مردم توضیح داد: در این شیوه شاخص قیمت را برای سبدهایی كه در هر سال محاسبه شده است یك بار دیگر بررسی می كنیم. اگر جایی شاخص های مورد نظر از هم دور شوند، باید سال پایه را تغییر دهیم.
وی افزود: البته سال پایه مشخصه های دیگری نیز برای تغییر دارد كه مطالعات گسترده ای درباره آن می شود و هر چند سال یك بار تغییر می كند.
به گفته وی، قرار است تا مردادماه امسال همه شاخص ها به قیمت سال پایه 95 تغییر كند و همه آمارها بر مبنای آن به روز رسانی شود.
مقتدایی گفت: از این رو مردادماه نخستین دستاورد با سال پایه جدید برای اعلام شاخص قیمت كالا و خدمات مصرفی (نرخ تورم) منتشر می شود و رفته رفته بقیه شاخص ها اعم از بهای تولید كننده، شاخص كالاهای صادراتی، شاخص صنعت و شاخص بخش خدمات به روز رسانی می شود.
به گفته وی، آخرین تغییر در محاسبه شاخص ها بر مبنای سال پایه 95 برای محاسبه حساب های اقتصادی، نرخ رشد و حساب های ملی است.
برای آگاهی از آخرین اخبار اقتصادی ایران و جهان با كانال اقتصادی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
IRNAeco@
https://t.me/irnaeco
اقتصام**2025*1961* گزارش: لیلا جودی* انتشار: مریم مسعود
تهران- ایرنا- تفاوت در محاسبه سال پایه شاخص های كلان اقتصادی در بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران و مركز آمار ایران سبب شده است آمارهای منتشر شده از سوی آنها با یكدیگر اندكی متفاوت باشد.