به گزارش روز سه شنبه گروه علمي ايرنا از ستاد ويژه توسعه فناوري نانو رياست جمهوري، روان كاري علم تسهيل حركت نسبي سطوح در تماس با يكديگر است. تمام وسايل و تجهيزاتي كه شامل دو يا چند قسمت منطبق بر يكديگر باشند، مانند چرخ‌دنده‌ها، براي كاركرد بهينه به روان‌ساز نياز دارند.
روان‌سازها به موادي گفته مي‌شود كه با قرار گرفتن بين دو سطح، موجب پايين آمدن مقدار نيروي مقاوم در برابر حركت مي‌شوند. روان‌سازها در مقايسه با ساير محصولات شيميايي آلودگي كمتري ايجاد مي‌كنند. با اين حال بخش بزرگي از روان‌سازها حين مصرف يا پس از آن موجب آلودگي زيست‌محيطي مي‌شوند.
با توجه به كاربرد روزافزون روغن‌هاي روان‌ساز بر پايه مواد معدني، نگراني‌ها نسبت به زيان هاي زيستي اين روغن‌ها افزايش يافته است. به همين دليل استفاده از روغن‌هاي جايگزين دوست دار طبيعت افزايش يافته است.
به گفته‌ي دكتر محمد حجار، پژوهشگران دانشگاه صنعتي اميركبير جهت توليد روان‌ساز از روغن كرچك يك رآكتور زيستي طراحي كرده و ساخته‌اند. در رآكتور مذكور، آنزيم ليپاز تثبيت‌شده روي نانوذرات مغناطيسي اكسيد آهن نقش كاتاليست را بازي مي‌كند.
وي افزود: استفاده از اين رآكتور زيستي كه بر پايه فناوري نانو ساخته شده است، موجب افزايش بيش از پيش سرعت فرايند توليد روان‌ساز شده و هزينه نهايي توليد آن را به نحو مطلوبي كاهش داده است. به‌علاوه روان‌ساز توليدشده در اين رآكتور زيستي از خلوص بالايي برخوردار است.
در پژوهش حاضر، نانوذرات اكسيد آهن مغناطيسي به‌عنوان پايه‌اي براي تثبيت آنزيم ليپاز در نظر گرفته شده است. به دليل ابعاد نانويي اين ذرات مغناطيسي، سطح مؤثر بالايي براي اتصال مولكول‌هاي پروتئين فراهم مي‌شود و اين موضوع موجب افزايش ميزان بارگذاري آنزيم ليپاز در واحد جرم شده است. از آنجا كه اين نانوذرات داراي خاصيت مغناطيسي هستند، مي‌توان آن‌ها را به كمك يك ميدان مغناطيسي خارجي در ستون رآكتور كنترل كرد.
نتايج حاكي از آن است كه استفاده از ابعاد نانويي ذرات موجب تثبيت 95 درصدي پروتئين روي نانوذرات شده است. همچنين پس از استفاده از اين آنزيم در 8 دوره متوالي، مقدار 87 درصد از فعاليت ليپاز تثبيت شده حفظ شده و بازده فرايند توليد روان‌ساز 8/81 بوده است.
اين تحقيقات حاصل تلاش‌هاي دكتر محمد حجار- دانش‌آموخته‌ي مقطع دكتراي دانشگاه صنعتي اميركبير- و دكتر فرزانه وهاب‌زاده- عضو هيأت علمي اين دانشگاه- است. نتايج اين كار در مجله Industrial Crops and Products ايمپكت 3/45 (جلد 94، سال 2016، صفحات 544 تا 556) به چاپ رسيده است.
علمي**1023**
دريافت كننده:ابوالقاسم تيموري**انتشار: زهره محتشمي پور
تهران- ايرنا- پژوهشگران دانشگاه صنعتي اميركبير رآكتور زيستي طراحي كرده‌اند كه مي‌توان به كمك آن از روغن كرچك يك روان‌ساز دوست دار محيط زيست توليد كرد. اين رآكتور زيستي آزمايشگاهي را مي‌توان جهت توليد سوخت‌هاي سبز نيز به كار گرفت.
