تعطيلات وارونه

در اين يادداشت به قلم 'حميد مقدس فرد ' آمده است: اتاق بازرگاني تهران كه مركز پارلمان بخش خصوصي است پيشنهادكرده تعطيلي پايان هفته از پنجشنبه و جمعه به جمعه و شنبه جابه جا شود تا روزهاي گسستگي ارتباط بازار ايران از بازار جهان به خاطر تعطيلي يكشنبه از چهار روز به دو روز كاهش يابد.
در بخش خصوصي براين باورند كه اين جابجايي به رونق اقتصاد ايران كمك مي كند. ارتباط اقتصاد ايران با بازارهاي جهاني از دوشنبه تا پنجشنبه به خاطر تعطيل بودن برخي اداره هاي بخش دولتي و خصوصي و نيمه تعطيل بودن برخي از آنها، سه تا سه روز و نيم در هفته است كه نزديك به 40 درصد كمتر از زمان استاندارد تعامل در بازارجهاني اقتصاد است.
اين كاهش ارتباط، كاهش بهره وري و افزايش ريسك را به دنبال داشته و گرچه تحقيق علمي كافي دراين باره نشده ولي اين فرض نافذ است كه نيمه ارتباط اقتصاد ايران با جهان هزينه هاي پنهان و برآوردنشده اي دارد كه درتحليل نهايي سود – فايده بايد محاسبه شود.
اين كار نياز به تحليل هاي مقداري و آماري گسترده دارد كه در ايران رواج ندارد. چون نگاه علمي به اقتصاد ندارند و براي تحقيق هزينه نمي كنند (سهم تحقيقات درايران از بودجه عمومي به يك سوم استاندارد جهاني هم نمي رسد و دربخش خصوصي ناچيزتر از آن است كه درجدول هاي هزينه بيايد.)
معلوم نيست سه تا چهارروز قطع ارتباط اقتصاد ايران با بازار جهان چند رقم زيان را به حسابداري ملي وارد مي كند. مجهول هاي ديگري هم هستند كه بايد در نامعادله هاي ارتباطي اقتصاد ايران محاسبه شوند تا نقش تعطيلات و روزهاي تعطيل پايان هفته درصورت حساب ها و ترازهاي مالي معلوم شود.
دامنه و شدت ارتباط اقتصاد ايران با اقتصادهاي خارجي يكي از اين مجهول هاست. نه فقط به خاطر تحريم ها كه بيشتر به دليل ساختارهاي خاص اقتصاد داخلي است كه بر واردات كالا و خدمات متمركز است و در بخش تكنولوژي و واردات دانش و گردش اطلاعات ارتباط هاي بسيار محدود و بسته با بازارجهاني داريم.
در اقتصادهاي پيشرفته تعطيلات يك بخش مهم اقتصاد است كه در آن مكانيسم ها و سازوكارهاي خودكار امكان سنجي و سنجش ريسك و پيش بيني و تحليل بازارفعال مي مانند.
اقتصاد ايران اين سازوكارها را ندارد و در روزهاي تعطيل به خواب زمستاني مي رود. در نتيجه حتي در روزهاي كاري هم هيچ فعاليتي درجهت آن سه مكانيسم صورت نمي گيرد و تحليل بازار و پيش بيني هم از اساس ناممكن است.
در ايران تعطيلات يك هرم وارونه است و اقتصاد به جاي نفس تازه كردن و تمدد اعصاب به كما مي رود. چون نهادهاي اصلي بازار دراقتصاد ايران ناتوان سازي شده اند و براي افزايش كارآمدي و ارتباط و نو آوري درآن نهاد سازي نمي شود.
به دليل اين نارسايي هاي راهبردي عوض شدن تعطيلات و سازگار ساختن روزهاي تعطيل پايان هفته با بازار جهاني تضميني براي افزايش ارتباط و كارآمدي دراقتصاد ايران به دنبال ندارد.
پيش از هر كاري بايد اين نارسايي ها برطرف شوند و مكانيسم هاي اصلي بازار دراقتصاد ايران فعال و براي آنها نهاد سازي شود.
نهادسازي در اقتصاد ايران جايي ندارد چون همه پيكره اين اقتصاد را سوداگري و خام فروشي و واردات كالا و خدمات گرفته و براي افزايش كارآمدي و فرصت هاي توليد و تكنولوژي و گردش آزاد اطلاعات، ابزارها و امكان هاي كمي دارد چون اقتصاد سوداگري به خريد دانش و اطلاعات نيازي ندارد و چون سوداگري است نمي تواند شفاف باشد.
در چنين اقتصادي، حتي ترجيح مي دهند روزهاي قطع ارتباط با اقتصاد جهان بيشتر هم بشود. چنانكه در تعطيلات طولاني نوروز و تعطيلات چند روزه كه درسال بارها تكرارمي شود اين روزهاي قطع ارتباط هيچ خللي در اقتصاد سوداگري وارد نمي كند.
تعطيلات پايان هفته در اين اقتصاد جايگاه و نقش اقتصادي ندارد و تفاوتي نمي كند در چه روزهايي باشد.
پيش از هرجابجايي بايد اين تعطيلات از وارونگي بيرون بيايد و اقتصادي شود. اين به دگرگوني هاي ساختاري و اصلاحات زيربنايي در اقتصاد ايران ونهادسازي براي توليد و اطلاعات وشفاف سازي وابسته است. بدون اينها حتي اگر روزهاي تعطيل پايان هفته براي هماهنگي كامل با اقتصادهاي پيشرفته جهان به شنبه و يكشنبه هم جابه جا شوند ارتباط بازارايران با آن اقتصاد ها بيشتر نمي شود . افزايش ارتباط درگرو عوض شدن نگرش هايي است كه راه را بر تحول و دگرگوني اقتصاد ايران بسته اند و تحول اين اقتصاد در گرو تعطيل شدن بازار آنها است.
2027/ 5054