عروسك «دُختُلوك» قشم در فهرست آثار میراث ناملموس كشور ثبت شد

حمیدرضا محسن پور روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: این عروسك نمادی از هنر مادران، باورها و قصه های مردم قشم است و می تواند به عنوان سوغاتی مهم در سبد خرید گردشگران جزیره قرار بگیرد.
وی با بیان اینكه دختلوك به شكل عروس و داماد با ابزارهای اولیه ساخته می شود و سرگرم كننده كودكان قشم در روزهای مختلف سال است، اضافه كرد: این عروسك ریشه در باورهای مردمی دارد كه به دور از فناوری های مدرن، با تكه پارچه ها و ابزارهای محلی، فرهنگ غنی قشم را به كودكان خود آموزش می دهند.
محسن پور با بیان اینكه كار مطالعاتی پیرامون ثبت دختلوك از چهار سال پیش آغاز شد، افزود: در همین زمینه با تشكیل و توسعه تعاونی های منطقه ای، افزایش تولید این عروسك محلی در دستور كار قرار گرفت و این رویكرد با استقبال زنان هنرمند صنایع دستی قشم و مردم روبرو شد.
وی با بیان اینكه دختلوك پس از عروسك های دارا و سارا دومین عروسك ثبت شده ایرانی است، افزود: با رونمایی از این عروسك در موزه عروسك های ملل در تهران، می توان نسبت به ثبت دیگر آثار فرهنگی ناملموس قشم گام برداشت.
محسن پور ارزش میراث ناملموس را بر پایه باورها و داستان های منتصب به هر عروسك دانست و اضافه كرد: فرایند مكتوب سازی و پژوهش در این حوزه آغاز شده است و پیشرفت های خوبی دارد و می توان از قبل آن ظرفیت های موجود در قشم را به جهانیان معرفی كرد.
وی با بیان اینكه عمده هنرمندان صنایع دستی كه این عروسك را تولید می كنند در روستاهای «بُركه خَلَف»، «نَخل گُل»، «دِیرستان» و «شیب دراز» جزیره قشم فعالیت می كنند، افزود: آموزش صنایع دستی و توسعه اقتصاد محلی روستاهای همجوار ژئوسایت های قشم از دیگر برنامه های این مدیریت است تا بتوان به وسیله آن اقتصاد محلی و فرهنگ فولكلور را تقویت كرد.
سرپرست ژئوپارك قشم گفت: دُختُلوك های تولید شده در روستاهای شرق و غرب جزیره قشم متفاوت هستند و همانگونه كه برقع و لباس های محلی هر بخش دارای ویژگی های منحصر به همان روستاست، این عروسك نیز در رنگ ها، بافت ها و اندازه های مختلف ساخته می شود.
وی ادامه داد: طرح ثبت جهانی عروسك مشترك آسیای میانه، ایران و قفقاز همچون طرح «نوروز» در جریان است و با همكاری دیگر كشورهای همسایه می توان به ثبت این اثر فاخر و جلوگیری از فراموشی فرهنگ و ریشه های این اثر اقدام كرد.
محسن پور با بیان اینكه اینگونه عروسك های دست ساز در كشورهای تاجیكستان، افغانستان، قرقیزستان، ایران و منطقه قفقاز نیز ساخته می شود، اضافه كرد: ساخت هر یك از این عروسك ها با توجه به آداب و رسوم همان خطه صورت می گیرد كه بیانگر نوع نگاه به زندگی، پوشش، باورها و آداب و رسوم همان ناحیه است.
سرپرست مدیریت ژئوپارك قشم با تاكید بر توانمندسازی جامعه محلی به عنوان بخشی از رسالت ژئوپارك با هدف توانمندسازی مردم این مناطق و تقویت اقتصاد نواحی مختلف جزیره، گفت: اگر فرهنگ اصیل مردم قشم احیا شود، می توان سهم بیشتری از آثار صنایع دستی كشور را به دست آورد.
وی اظهار كرد: برگزاری كارگاه «سفری به فرهنگ ها با عروسك ها» در موزه عروسك های ملل از اقداماتی است كه می تواند در رشد و گسترش فرهنگ بومی و معرفی این آثار فاخر به جهانیان كمك شایانی كند.
محسن پور اضافه كرد: این كارگاه با حضور بانوان هنرمند قشمی برگزار و در آن مجموعه ای از لباس ها و زیورآلات محلی، در معرض دید علاقمندان گذاشته شد.
وی با بیان اینكه تاكنون پژوهش روشنی در خصوص قدمت ساخت دُختُلوك در قشم انجام نشده است، افزود: با انجام پژوهش های بیشتر و جمع آوری قصه های مختلف درباره دُختُلوك، می توان در احیای هر چه بیشتر این فرهنگ و انتقال آن به نسل های آتی گام برداشت.
عروسك دُختُلوك قشم به شماره 1101 در فهرست میراث فرهنگی ناملموس كشور به ثبت رسید.
2090/