لیوان صنعت اصفهان خالی از آب

اصفهان امروز روز دوشنبه سی ام شهریور در صفحه اقتصاد نوشت: بحران كم‌آبی در چند سال اخیر در ایران جدالی را میان مصرف‌كنندگان اصلی آن یعنی بخش‌های شرب، كشاورزی و صنعت ایجاد كرده است.
اصفهان از جمله استان‌هایی است كه بخش صنعت و كشاورزی آن در كشور سرآمد محسوب می‌شود و رتبه‌های برتر در تولید محصولات مختلف كشاورزی و صنعتی را در اختیار دارد.
اصفهان همچنین به دلیل این مزیت‌ها در سنوات گذشته شاهد مهاجرت‌های گوناگون از استان‌های مختلف بوده بطوریكه جمعیت كنونی استان حدود شش میلیون نفر تخمین زده‌شده است.
وجود صنایع بزرگ مانند فولادسازی، پالایشگاه و مصالح ساختمانی در استان اصفهان بدون تردید مصرف آب در بخش صنعت را به دلیل نیاز فراوان این نوع صنایع به آب افزایش می‌دهد.
بررسی‌های اصفهان امروز نشان می‌دهد لیوان صنعت اصفهان خالی از آب است و سهم مصرف آب در صنایع در برابر بخش كشاورزی بسیار ناچیز است.

** موقعیت آبی استان اصفهان چگونه است؟
برای بررسی بهتر موضوع ابتدا باید وضعیت اقلیم استان را شناخت. اصفهان جزو استان‌هایی است كه اقلیم خشك و نیمه‌خشك دارد و متوسط بارش سالیانه در این استان حدود 120 میلی‌متر است.
طبق آمار سال 92، میانگین بارش سالیانه در ارتفاعات غربی استان 1300 میلی‌متر و در نواحی شرقی و شمال شرقی نیز 60 میلی‌متر بوده است.
این استان در حوضه آبریز زاینده‌رود قرار دارد. زاینده‌رود نیز بزرگ‌ترین رودخانه فلات مركزی ایران است كه از كوه‌های زاگرس مركزی به‌ویژه زرد كوه بختیاری سرچشمه گرفته و در كویر مركزی ایران به سمت شرق حدود 200 كیلومتر پیش می‌رود و درنهایت به تالاب گاوخونی می‌ریزد.
بحران كم‌آبی و خشك‌سالی در اصفهان هرچند از سال 80 تاكنون شدت یافته اما در دو سه سال گذشته این مسئله روند تولیدات بخش كشاورزی به‌ویژه منطقه شرق اصفهان را با مشكل دچار كرد.
هرچند مواردی مانند كاهش نزولات آسمانی، تضییع زیاد آب از طریق شبكه‌های پوسیده آب و فاضلاب، برداشت‌های بی‌رویه و همچنین مدیریت ناكارآمد در حوضه زاینده‌رود در افزایش این بحران مؤثر بوده اما گمانه‌زنی‌هایی نیز وجود دارد كه صنایع بزرگ اصفهان به‌ویژه فولاد مباركه و ذوب‌آهن نیز سهم عظیمی از آب زاینده‌رود را مصرف می‌كنند.
اما در واقعیت این صنایع و در كل بخش صنعت كشور چه میزان آب می‌خورند؟

** سهم صنعت در مصرف آب 5/2 درصد است
مدتی پیش روزنامه شهروند اعلام كرد كه بر اساس آمار رسمی ارائه‌شده از سوی مسئولان وزارت نیرو، در حال حاضر سالانه حدود 90‌میلیارد مترمكعب آب در كل كشور مصرف می‌شود كه در این میان بخش كشاورزی با بیش از 90‌درصد بالاترین سهم را دارد.
سایر بخش‌ها شامل بخش صنعت، خانگی، عمومی و تجاری روی‌هم كمتر از 10‌درصد از آب كشور را مصرف می‌كنند.
ایرنا نیز دو هفته گذشته به نقل از مجید رجبی معمار، مشاور وزیر و مدیركل روابط عمومی وزارت نیرو اعلام كرد: بر اساس آمارها 90 درصد آب كشور در حوزه كشاورزی مصرف می‌شود كه از این میزان نیز حدود 60 درصد به دلایل مختلف هدر می‌رود.
وزارت نیرو نیز اخیراً آماری اعلام كرده كه بر اساس آن در سال 90، بخش كشاورزی 91 درصد، بخش شرب و خانگی 9/6 درصد و بخش صنعت نیز 5/2 درصد آب مصرف كرده است.
از بین صنایع نیز، صنایع غذایی و تولید فلزات اساسی كه اصفهان دارای تعداد زیادی واحد تولیدی بزرگ و كوچك در این زمینه است، به ترتیب 18 درصد و 8/12 درصد مصرف آب در سال 90 را به خود اختصاص داده‌اند.
3/5 درصد آب كل صنعت نیز در صنایع تولید زغال كك، پالایشگاه‌های نفت و سوخت‌های هسته‌ای مصرف می‌شود.
تولید منسوجات نیز 2/1 درصد كل مصرف آب صنایع را به خود اختصاص داده است.
وزارت نیرو همچنین اعلام كرده است كه با در نظر گرفتن شروع قانون هدفمندسازی یارانه‌ها، در سال 1390 كاهش چشمگیر مصرف آب در صنعت مشهود است به‌طوری‌كه با كاهش 44 درصدی مقدار مصرف آب در صنعت مواجه شدیم.

** صنعت اصفهان 75 میلیون مترمكعب آب مصرف كرد
همان‌طور كه از آمار وزارت نیرو مشخص شد سهم صنعت در مصرف آب چندان قابل‌توجه نیست و حتی در طول سال‌های گذشته نیز كاهش‌یافته است.
با این‌حال هنوز در اصفهان نوك پیكان‌ها به سمت بخش صنعت نشانه گرفته‌شده كه چرا بیش‌ازحد آب مصرف می‌كنند؟
فولاد اصفهان نیز كه صنعتی آب بر محسوب و بخش عظیمی از صنایع استان را شامل می‌شود، هدف اصلی این پیكان قرار گرفته است.
استاندار اصفهان اخیراً اعلام كرد: مصرف آب در بخش صنعت استان دو سال قبل 103 میلیون مترمكعب بود كه به 75 میلیون مترمكعب در سال 93 كاهش یافت و این میزان برای سال 94، 68 میلیون مترمكعب پیش‌بینی می‌شود.
رسول زرگر پور افزود: فولاد مباركه به ازای تولید یك‌تن فولاد میزان مصرف آب را 65 درصد كاهش داده است.
اردشیر سعدمحمدی مدیرعامل شركت ذوب‌آهن اصفهان نیز چندی پیش اعلام كرد كه كل صنایع اصفهان تنها 6 درصد آب این شهر را مصرف می‌كند و 94 درصد آن در بخش‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بنابراین همان‌طور كه اظهارات مدیران استانی و صاحبان صنعت نشان می‌دهد صنعت فولاد نقشی چشمگیری در مصرف آب استان اصفهان ندارد.
اما میزان مصرف آب به گفته مسئولان دو شركت بزرگ فولاد مباركه و ذوب‌آهن اصفهان چقدر است؟

**مصرف آب فولاد مباركه كمتر از 30 میلیون مترمكعب
مدیر ارشد خدمات فنی و پشتیبانی، فولاد مباركه اصفهان چندی پیش در گفتگو با ایسنا بابیان اینكه خط لوله دوم فولاد مباركه قابلیت اطمینان استفاده از آب را افزایش می‌دهد، گفت: امسال مصرف آب در فولاد مباركه نه‌تنها بیشتر از سال قبل نشده بلكه كاهش‌یافته است.
جواد نیلی احمدآباد اظهار كرد: فولاد مباركه سالانه حدود 23 تا 29 میلیون مترمكعب آب از رودخانه زاینده‌رود برداشت می‌كند.
وی در پاسخ به گفته‌هایی مبنی بر اینكه فولاد مباركه از طریق خط لوله جدیدی از رودخانه زاینده‌رود آب برداشت می‌كند، گفت: در زمان احداث شركت فولاد مباركه برای انتقال آب از تصفیه‌خانه به این شركت دو خط پیش‌بینی‌شده بود كه خط لوله نخست در سال‌های اول بهره‌برداری فولاد مباركه راه‌اندازی شد و خط لوله دوم نه برای برداشت بیشتر آب بلكه به‌منظور خط پشتیبان برای خط اول احداث‌شده كه در حال حاضر، آبی در آن نیست و دوستان مدعی نیز می‌توانند از آن بازدید كنند.
نیلی احمدآباد بابیان اینكه تا زمانی كه خط اول دچار مشكل نشود، از خط دوم استفاده نخواهد شد، خاطرنشان كرد: نمی‌توان حیات فولاد مباركه را به یك خط لوله وابسته كرد، چراكه این خط لوله ممكن است دچار مشكل شود.

** مصرف 6 تن آب به ازای تولید یك‌تن فولاد در ذوب‌آهن
همچنین مهرداد اسماعیلی، مدیر بخش آب‌رسانی ذوب‌آهن اصفهان نیز در گفتگو با پایگاه اطلاع‌رسانی این شركت، دراین‌باره گفت: پروژه تصفیه‌خانه پساب صنعتی كارخانه كه عملیات اجرایی آن از اوایل اردیبهشت‌ماه سال جاری آغاز شد با اجرای بازچرخانی پساب صنعتی، كاهش برداشت 25درصدی آب از رودخانه را در پی داشته است.
وی با اشاره به پروژه‌های آب‌رسانی شركت گفت: پروژه بهینه‌سازی برج‌های خنك‌كننده كارخانه كه در حال اجراست و پیشرفت 10 درصدی دارد و همچنین پروژه تحقیقاتی تصفیه پساب‌های صنعتی در بخش‌های مختلف كارخانه، پروژه مولتی پمپ در پمپ خانه آب صنعتی برای بهینه‌سازی مصرف آب صنعتی كه در حال اجراست و با اتمام آن و بررسی نتایج برای پمپ خانه آب آشامیدنی نیز اجرا خواهد شد .
وی افزود: الگوها و استانداردهای تعریف‌شده در مصرف آب در مناطق مختلف و برای روش‌های گوناگون تولید فولاد استانداردهای متفاوتی دارند. به‌عنوان نمونه استاندارد كشورهای اروپائی در سال 2012 حدود 10 تن آب به ازای تولید یك‌تن فولاد تعیین‌شده است.
وی تاكید كرد: در كارخانه ذوب‌آهن در طراحی اولیه به ازای یك‌تن فولاد حدود 15 تن آب در نظر گرفته‌شده اما با توجه به محدودیت‌های منابع آبی و صرفه‌جوئی‌های صورت گرفته در سال گذشته این عدد به حدود 6 تن آب به ازای تولید یك‌تن فولاد كاهش‌یافته است. اسماعیلی ادامه داد: روند كاهشی آن از حدود 12 سال پیش آغازشده و سال گذشته به عدد زیر 6 تن رسیده است .
مدیر آب‌رسانی رسانی شركت در پاسخ به این سؤال كه كمیته صرفه‌جوئی در راستای مصرف بهینه چه اقداماتی انجام داده است، تصریح كرد: كمیته صرفه‌جویی آب در طول یك دهه گذشته با برگزاری جلسات متعدد با كلیه بخش‌های كارخانه در راستای كاهش مصرف و ارائه راهكارهای لازم در خصوص صرفه‌جوئی حداكثری منابع آب فعالیت داشته و خواهد داشت .

** مصرف آب صنایع توجیه‌پذیر است
عیسی كلانتری، وزیر اسبق كشاورزی معتقد است كه مصرف آب صنایع توجیه‌ اقتصادی دارد چراكه توسعه، ثروت و رفاه ملت در به رشد صنایع وابسته است.
وی در گفتگو با اصفهان امروز اظهار كرد: سالانه 96 میلیارد مترمكعب آب در كشور استحصال می‌شود كه سهم صنعت از مصرف این مقدار 2 درصد است.
وی اضافه كرد: یك مترمكعب آب در بخش صنعت 30 دلار تولید می‌كند این در حالی است كه سهم بخش كشاورزی تنها یك دلار است.
وی البته متذكر شد: صنایع آب بر مانند فولاد بهتر بود در كم آب‌ترین منطقه كشور یعنی استان اصفهان احداث نشود.

** عدم همكاری دستگاه‌ها در اعلام مصرف آب صنایع اصفهان
باوجوداینكه در این گزارش رقمی از مصرف آب صنایع به نقل از استاندار اصفهان ارائه شد اما متأسفانه اصفهان امروز در تماس با سازمان‌ها و دستگاه‌های مرتبط همچون آب منطقه‌ای، سازمان صنعت، معدن و تجارت و همچنین شركت شهرك‌های صنعتی اصفهان موفق به دریافت جزئیات و آمار دقیق در این رابطه نشد.
جا دارد كه برای شفاف‌سازی بهتر و همچنین اعتمادسازی در جامعه و با توجه به شرایط كنونی، آمار و جزییات مصرف آب توسط دستگاه‌های استان ارائه شود تا علاوه بر برنامه‌ریزی برای مدیریت بهینه‌سازی مصرف آب، از این شرایط بحرانی به بهترین شكل ممكن عبور كنیم.
7135/ 6508