راه اندازی ایستگاه دائمی بومی GPS در دانشگاه صنعتی خواجه نصیر

دكتر مسعود مشهدی حسینعلی در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا به تشریح ویژگی و كاربردهای ایستگاه های دائمی GPS از جمله ایستگاه GPS راه اندازی شده در دانشگاه خواجه نصیر پرداخت و اظهار داشت: این ایستگاه به طور كلی در دو حوزه تعیین موقعیت و ناوبری و مطالعات محیطی مانند مطالعه تغییر شكل پوسته زمین ناشی از عوامل طبیعی نظیر زمین لرزه و غیر طبیعی نظیر بارگذاری ناشی از ساخت سازه ها و یا حفر تونل، مطالعات هواشناسی در جو پایین (لایه تروپوسفر) و جو بالا (لایه یونوسفر) كاربرد دارد.

وی افزود: با استفاده از داده های این ایستگاه ها می توان میزان بخار آب موجود در تروپوسفر را تعیین كرد كه این ویژگی، اطلاعات ارزشمندی را در حوزه خشكسالی و مدیریت بحران در دوره های كم آبی در اختیار مسوولان و تصمیم سازان كشور قرار می دهد.

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی خواجه نصیر، بررسی لحظه به لحظه حركات پوسته زمین و مطالعات زمین لرزه ای را از دیگر كاربردهای ایستگاه های دائمی GPS برشمرد و گفت: در شهری مانند تهران كه بر روی گسل های متعددی قرار گرفته كه در شرایط قفل شدگی یا لرزش های خفیف هستند دریافت اطلاعات زمین لرزه ای از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

وی تصریح كرد: ایستگاه های GPS با اندازه گیری لحظه به لحظه حركات پوسته زمین، كوچك ترین حركات پوسته را ثبت كرده و امروزه از آنها به عنوان ابزاری برای ثبت زمین لرزه استفاده می شود.

به گفته مشهدی حسینعلی، دانشكده مهندسی نقشه برداری دانشگاه خواجه نصیر با همكاری سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، سامانه ای را به منظور دریافت و پردازش اتوماتیك داده های ایستگاه های GPS با هدف ثبت حركات لحظه به لحظه پوسته زمین و همچنین نمایش این اطلاعات به صورت آنلاین و تحت وب تولید كرده است.

وی با بیان اینكه امروزه در كشورهای لرزه خیز استفاده از چنین ایستگاه هایی برای پایش حركات پوسته زمین بسیار متداول است، خاطرنشان كرد: به عنوان مثال كشور ژاپن از حدود هزار ایستگاه GPS برای این منظور استفاده می كند و در كشور ما نیز 107 ایستگاه توسط سازمان نقشه برداری، شش ایستگاه توسط شهرداری تهران و اخیرا همین ایستگاه جدید در دانشگاه صنعتی خواجه نصیر به منظور انجام مطالعات مشابه راه اندازی شده و مورد استفاده قرار گرفته اند.

مشهدی حسینعلی یادآور شد: داده های این ایستگاه می تواند پاسخگوی بخشی از نیازهای دانشجویان و متخصصان علوم زمینی باشد كه در حوزه های مطالعات تغییر شكل و هواشناسی فعالیت دارند.

عضو هیات علمی دانشگاه خواجه نصیر در توضیح تفاوت های ایستگاه دائمی GPS ایجاد شده در این دانشگاه با دیگر ایستگاه های موجود گفت: مهم ترین تفاوت این ایستگاه این است كه گیرنده آن در یك شركت دانش بنیان داخلی ساخته شده و كیفیت آن در دانشگاه خواجه نصیر آزمایش شده و قابل رقابت بودن آن با نمونه های مشابه خارجی به تایید رسیده است.

وی تصریح كرد: این گیرنده و نمونه های مشابه، قابلیت پایش حركات پوسته زمین و پایش جو از نظر میزان رطوبت موجود را به صورت همزمان دارد و كمك مهمی به مدیریت بحران كشور در مواقع اضطراری خواهد كرد.

مشهدی حسینعلی با بیان اینكه ایستگاه های دائمی GPS علاوه بر جو پایین، امكان پایش جو بالا را نیز فراهم می كنند، توضیح داد: جو بالا به لایه ای از جو كه در ارتفاع بالای هزار كیلومتری از سطح زمین قرار دارد اطلاق می شود كه در اجرای ماموریت های فضایی نظیر توسعه سیستم های تعیین موقعیت و ناوبری بومی، ماهواره های مربوطه در این لایه از جو قرار می گیرند بنابراین آگاهی از چگونگی توزیع الكترون های آزاد در این لایه از جو از اهمیت ویژه ای در پروژه های فضایی برخوردار است.

رییس آزمایشگاه GPS دانشكده نقشه برداری دانشگاه خواجه نصیر درباره كاركرد این ایستگاه در حوزه زمین لرزه ای نیز گفت: زمین لرزه های بزرگ با تغییراتی در چگالی الكترونی در لایه یونوسفر همراهند و محققان تلاش می كنند با مطالعه این تغییرات و زمین لرزه های بزرگ به ابزاری برای تخمین زمان وقوع تقریبی و یا احتمال وقوع زمین لرزه های بزرگ دست یابند به این ترتیب با استفاده از ایستگاه های دائمی GPS می توان ضمن پایش چنین تغییراتی به بررسی زمین لرزه های القایی پرداخت.

به گفه وی نمونه چنین زمین لرزه هایی كه توسط تكنولوژی 'هارپ' توسعه یافته است در ایالات متحده آمریكا ایجاد می شوند.

مشهدی حسینعلی، ارائه خدمات ناوبری را از دیگر كاربردهای این ایستگاه GPS برشمرد و گفت: از این ویژگی ایستگاه های دائمی GPS می توان برای بهبود عملكرد سیستم حمل و نقل درون شهری و برون شهری استفاده كرد.

عضو هیات علمی دانشگاه خواجه نصیر با بیان اینكه ایستگاه دائمی GPS این دانشگاه قابل رقابت با گیرنده های به روز و پیشرفته دنیا است، یادآور شد: گیرنده این ایستگاه از قابلیت دریافت سیگنال های تمام سیستم های تعیین موقعیت و ناوبری موجود در دنیا شامل GLONASS روسیه، GPS آمریكا، GALILEO اروپا (در حال توسعه) و Beidou چین (در حال توسعه و بهره برداری) برخوردار است.

علمی**1055**1440