انعكاس تكانه ارز در تورم

بر اين اساس نرخ تورم متوسط در اين ماه به 2/17 درصد رسيده و هدفگذاري تورمي پايان سال محقق شده است، اما نرخ تورم ماهانه در اين ماه 9/1 درصد گزارش شده كه بيشترين مقدار در يك سال و نيم گذشته بوده است. همچنين مقدار تورم نقطه‌به‌نقطه معادل 7/16 درصد بوده و در پاييز ماه 3/2 درصد به اين مقدار افزوده شده است. بررسي‌ها «دنياي‌اقتصاد» نشان مي‌دهد كه افزايش نرخ تورم تحت تاثير نرخ ارز در آخرين ماه پاييز بوده است.

بر اساس آمار بهاي آزاد دلار در ماه آذر 3/8 درصد افزايش يافته كه اين رشد باعث شده تورم نقطه‌به‌نقطه گروه «مواد خوراكي» به 8/13 درصد در اين ماه برسد. اين در حالي است كه از ابتداي ارديبهشت سال جاري تورم گروه خوراكي تك رقمي بوده، اما در ماه آذر بار ديگر تورم خوراكي‌ها افزايش يافت. «دنياي‌اقتصاد» در ماه‌هاي گذشته و در گزارش‌هاي با عنوان «ورود به تورم هسته سخت» در تاريخ 6 آبان و «تورم تك‌رقمي با شرايط فعلي حاصل نمي‌شود» در تاريخ 22 آبان نسبت به انحراف از مسير تورمي و چالش‌هاي تورم زير 20 درصد هشدار داده بود.

ركوردشكني تورم ماهانه

جديدترين آمار شاخص بهاي مصرف‌كننده بانك مركزي در ماه آذر منتشر شد. بر اساس اين آمار، مقدار عددي شاخص بهاي مصرف‌كننده در آخرين ماه پاييز به 7/211 واحد رسيده است. با ثبت اين عدد، مقدار تورم ماهانه (رشد شاخص بهاي مصرف‌كننده در يك ماه) به 9/1 درصد رسيده كه اين آمار براي آبان ماه 5/1 درصد بوده است. بررسي‌ها حاكي از آن است كه نرخ تورم ماهانه آذر سال جاري طي يك سال و نيم گذشته بالاترين سطح بوده و آخرين بار در خرداد 92 سطح تورم ماهانه با ثبت رشد 4/3 درصدي بيش از اين مقدار بوده است. همچنين در ماه‌هاي سال جاري نيز تورم ماهانه به‌طور متوسط در سطح 4/1 درصد قرار داشت كه مي‌توان مشاهده كرد تورم ماهانه آذر از سطح ميانگين تورم ماهانه سال جاري، 5/0 واحد درصد بالاتر بوده است.

با مقايسه روند سه ماه گذشته تورم نقطه‌به‌نقطه مي‌توان پي برد كه در نيمه اول سال تورم ماهانه تقريبا در سطح 4/1 تغيير داشت و فقط در خرداد ماه سطح تورم معادل 7/1 درصد گزارش شد كه اين روند در دو ماه انتهايي پاييز تغيير كرد و سطح تورم ماهانه از مقدار ميانگي گذر كرد.

بررسي‌هاي «دنياي‌اقتصاد» نشان مي‌دهد كه تورم سالانه متناظر با مقدار 9/1 درصد، معادل 25 درصد خواهد شد. به بيان ديگر اگر در 12 ماه سال تورم ماهانه به ميزان آذرماه سال جاري رشد كند مقدار تورم نقطه‌به‌نقطه به 25 درصد خواهد رسيد كه اين رقم با اهداف تورمي دولت سازگار نيست. بر اساس آخرين هدفگذاري بانك مركزي نرخ تورم تا پايان سال جاري 17 درصد هدفگذاري شده و همچنين در پايان سال 94 نرخ تورم هدفگذاري شده حدود 15 درصد تعيين شده است، همچنين مسوولان اقتصادي كشور اميدوارند با طي اين مسير در سال 95، شاهد «حصول تورم تك رقمي» باشند، هدفي كه به‌نظر مي‌رسد با چالش‌هاي متعددي روبه‌رو خواهد بود.

تداوم رشد تورم نقطه‌به‌نقطه

علاوه‌بر رشد تورم ماهانه در آذر، تورم نقطه‌به‌نقطه نيز در مدار صعودي حركت كرده است. تورم نقطه‌به‌نقطه تغيير شاخص بهاي مصرف‌كننده نسبت به ماه مشابه سال قبل را در نظر مي‌گيرد. بر اساس آمارهاي منتشر شده مقدار تورم نقطه‌به‌نقطه در آذرماه معادل 7/16 درصد گزارش شده است. طبق آمار اين سومين ماه است كه تورم نقطه‌به‌نقطه نسبت به ماه قبل بالاتر بوده است. براساس آمار بانك مركزي تورم نقطه‌به‌نقطه در مهر ماه معادل 6/14 درصد، در آبان ماه معادل 1/15 درصد و حال با ثبت تورم 7/16 درصدي در آذر، به‌طور كلي طي سه ماه پاييز 3/2 واحد درصد به مقدار تورم نقطه‌به‌نقطه افزوده شده است.

بررسي آمارها حاكي از آن است كه نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه پس از فتح قله 45 درصدي در خرداد سال گذشته به دليل «تغييرات انتظارات تورمي»، «تغيير در سياست‌هاي پولي» و «كنترل نوسانات بازار ارز» روند نزولي در پيش گرفت و تا خرداد ماه سال جاري به سطح 14 درصد رسيد، اما پس از افت قابل توجه، در بازه زماني خرداد تا مهر در سطح 14 درصد توقف كرد، در اين خصوص برخي از كارشناسان معتقد بودند كه روند كاهشي تورم نقطه‌به‌نقطه در اين سطح متوقف خواهد شد و اين امكان وجود دارد كه در ماه‌هاي آينده، شاهد افزايش تورم نقطه‌به‌نقطه باشيم. حال اين آمارها مي‌گويد كه پيش‌بيني رشد تورم نقطه‌به‌نقطه در سه ماه گذشته محقق شده و با باقي ماندن تورم ماهانه در سطح 5/1 درصد و بيش از آن، روند صعودي تورم نقطه‌به‌نقطه نيز در ماه‌هاي آتي تداوم خواهد داشت.

جدال تورم با هسته سخت

در آمارهاي تورمي، متداول‌ترين آمار شاخص تورم متوسط است كه با استفاده از داده‌هاي قيمتي 24 ماه منتهي به هر مقطع زماني، محاسبه مي‌شود. اين آمار به دليل حافظه دو ساله تصوير تورم، در بازه زماني بزرگتري نسبت به تورم نقطه‌به‌نقطه و ماهانه قرار مي‌گيرد. آمار جديد بانك مركزي نشان مي‌دهد كه تورم متوسط در ادامه روند كاهشي كه از آبان‌ماه گذشته آغاز شد، در آذرماه سال جاري نيز تداوم داشته است. بر اساس آمار بانك مركزي نرخ تورم متوسط در مهر ماه سال گذشته معادل 4/40 درصد بوده كه يكي از بالاترين سطوح تورمي كشور بوده است؛ اما پس از آن در مسير نزولي قرار گرفت و گام به گام از سطح آن كاسته شد. آمارهاي جديد بيانگر اين موضوع است كه در مهر ماه سطح تورم به 4/19 درصد رسيد و در آبان نيز سطح اين شاخص به 1/18 درصد رسيد.

«دنياي‌اقتصاد» در گزارش‌هاي قبلي خود نيز از ثبت تورم 18 تا 19 درصدي در آبان ماه سال جاري خبر داده بود. همچنين در تاريخ 6 آبان در مطلبي با عنوان «ورود به تورم سخت» به دشوار بودن تداوم مسير كاهش تورم با ورود به اين شاخص خبر داده بود. آخرين نرخ تورم متوسط اعلام شده سطح 2/17 درصدي بوده كه در آذرماه منتشر شده است. اين موضوع گوياي اين مطلب است كه تورم هدف در پايان سال، در آذرماه و سه ماه زودتر از موعد مقرر تحقق يافته است.

بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه حتي با روند فعلي نيز ( تورم 9/1 درصدي ماهانه) نرخ تورم متوسط در پايان سال در سطح 17 درصد باقي خواهد ماند، اما در صورت تداوم وضعيت فعلي، مقدار تورم متوسط در سال آينده مسير نزولي در پيش نخواهد گرفت و دستاورد تورمي دولت يازدهم با چالش مواجه خواهد شد.

همچنين كاهش تورم متوسط در آذرماه را نمي‌توان به معني تداوم روند كنترلي تورم متوسط دانست، زيرا تورم متوسط براساس تغييرات 24 ماهه محاسبه مي‌شود و به همين دليل، تغييرات با يك وقفه زماني در اين شاخص منعكس مي‌شود. كارشناسان معتقدند كه براي رصد كردن تحولات تورم و پيش‌بيني روند آتي، استفاده از آمارهاي ديگر مانند تورم ماهانه و نقطه‌به‌نقطه مفيدتر خواهد بود؛ بنابراين مي‌توان انتظار داشت كه با تداوم روند «افزايشي تورم نقطه‌به‌نقطه» به سطح تورم متوسط در سال آينده افزوده شود.

تغيير روند تورم خوراكي‌ها

گزارش شاخص بهاي مصرف‌كننده از 12 گروه اصلي و سه گروه اختصاصي تشكيل شده است. بر اساس آمار بانك مركزي، در ميان 12 گروه اصلي، «خوراكي‌ها و آشاميدني‌ها» بيش از 27 درصد از وزن كل گروه‌ها را شامل مي‌شود و تغييرات اين گروه اثر قابل توجهي بر نرخ تورم خواهد داشت. آمارها نشان مي‌دهد كه مقدار تورم ماهانه گروه خوراكي‌ها در آذرماه به 3/3 درصد رسيده است كه يكي از بيشترين تورم‌هاي ماهانه بوده و اين رشد ماهانه در يك سال و نيم گذشته بي‌سابقه بوده است. بر اساس آمار تورم ماهانه گروه خوراكي در نيمه نخست سال جاري كمتر از سطح 6/1 درصد بوده، حتي در ارديبهشت ماه تورم ماهانه اين گروه معادل منفي 4/3 درصد بوده و از سطح قيمتي خوراكي‌ها كاسته شده است.

علاوه‌بر رشد بالاي تورم ماهانه، تورم نقطه‌به‌نقطه نيز در آذرماه افزايش يافته است. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه تورم نقطه‌به‌نقطه خوراكي‌ها در فروردين 92 با ثبت مقدار 58 درصد به يكي از محرك‌هاي اصلي افزايش تورم تبديل شده بود كه با تغيير فضاي سياسي كشور در خرداد سال گذشته و كنترل نوسانات بازار ارز از تورم نقطه‌به‌نقطه تا حدود قابل توجهي كاسته شد به نحوي كه مقدار اين تورم در فروردين سال جاري به سطح 9/10 درصد رسيد؛ اين روند در ماه‌هاي بعد نيز تداوم داشت و تورم خوراكي‌ها با ثبت رقم 7/6 درصد به يكي از نخستين گروه‌هاي شاخص بهاي مصرف‌كننده تبديل شد كه تورم تك رقمي در آن مشاهده مي‌شد، در خردادماه نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه خوراكي‌ها به 2/4 درصد رسيد؛ اما اين نقطه كمينه مقدار تورم در سال جاري بود و پس از آن تورم نقطه‌به‌نقطه در مسير افزايشي قرار گرفت. بر اساس آمار بانك مركزي نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه گروه خوراكي‌ها در آبان ماه معادل 2/9 درصد گزارش شد و در مرز دو رقمي شدن قرار گرفت، اما اين نرخ در آذرماه جهش 6/4 واحد درصدي داشته و اين مقدار در آخرين ماه پاييز به 8/13 درصد رسيده است.

اثر ارز در بازار مواد خوراكي

يكي از موثرترين علل افزايش تورم خوراكي‌ها در ماه آذر رشد بهاي نرخ ارز در بازار آزاد بوده است. بر اساس آمار، نرخ بهاي دلار در ابتداي آذر ماه حدود 3250 تومان بود، اما نرخ دلار در اين ماه رشد كم‌سابقه‌اي را پشت‌سر گذاشت و در انتها با افزايش 3/8 درصدي به حدود 3520 تومان رسيد. بررسي آمار نشان مي‌دهد كه در ماه‌هاي گذشته يكي از دلايل كاهش نوسان در بازار مواد خوراكي، كنترل نوسانات نرخ ارز بوده، حال اثرات شوك 8 درصدي قيمت دلار، به بازار خوراكي‌ها نيز رسيده است؛ زيرا كه بخش عمده اي از مواد خوراكي و آشاميدني كشور به صورت واردات تهيه شده و به تبع با رشد قيمت ارز، به بهاي مواد خوراكي نيز افزوده شده است؛ بنابراين مي‌توان پيش‌بيني كرد كه با افزايش نوسانات بازار ارز، تورم بالا در گروه خوراكي‌ها نيز تداوم داشته باشد كه اين روند مي‌تواند انتظارات تورمي را نيز خدشه‌دار كند.

انعكاس تكانه ارز در تورم

منبع: دنياي اقتصاد

اول **