شور زندگي در بازار تاريخي كرمان

به گزارش ایرنا، میدان ارگ به عنوان نقطه آغاز ورود به بازار كرمان شناخته می شود و موج جمعیتی كه در حال خرید و فروش كالا هستند توجه هر رهگذری را در این مكان به خود جلب می كند.

سراسر بازار از مغازه ها و البته دست فروشانی كه هر كدام به نوعی كالاهایی را برای فروش به مردم عرضه كرده اند، سرشار است؛ این راسته به میدان مشتاقیه شهر كرمان ختم می‌ شود.

گوشه گوشه بازار كرمان، تاریخی كهن را برای بیننده تداعی می كند؛ وقتی به سقف، آب انبار و ساختمان های قدیمی طول بازار كه حالا به نوعی از آنها استفاده می شود می نگری.

هر بخش از بازار كرمان در زمان یكی از فرمانروایان این شهر ساخته شده است، بازار سرپوشیده كرمان یكی از منحصر بفرد ترین بازرهای ایران به شمار می رود و به دلایل مختلف از جمله طولانی بودن و ساخت بنا شهرت جهانی دارد.

محل اصلی خرید و فروش مردم كرمان به چندین بخش تقسیم می شود كه می توان از بازار ارگ به عنوان نخستین بخش بازار سرپوشیده كرمان نام برد.

این بخش از میدان ارگ آغاز و تا چهار سوق گنجعلی خان كشیده شده و در اصل به دو بخش فرعی تر بازار نقارخانه و بازار سراجی، تقسیم می ‌شود.

طول بازار را كه به پیش می روی بعد از بازار ارگ به چهار سوق گنجعلی خان می رسی اینجا درست محل تقاطع دو راسته بازار است كه به این نام معروف شده است.

پرجمعیت ترین مكان بازار با گچبری هایی هنرمندانه و نقاشی های زیبا آذین بسته شده است و گذشت 400 سال از این هنرنمایی نتوانسته از زیبایی چهارسوق بكاهد.

گنبدهای بازار قبل از معماری جدید و معماری غربی، به هم پیوسته بودند و بازار از مرتفع ‌ترین بناهای شهر بعد از مسجد جامع به شمار می آمد ولی بعد از آن گنبدها بصورت جداگانه بنا شدند.

خنكای هوا حتی در گرمای سوزنده تابستان به دلیل نوع معماری این بنا آدمی را به ماندن در زیر این سقف گنبدی راغب تر می كند.

ساخت گنبدی شكل سقف ها در مناطقی كویری مانند كرمان نوعی معماری سازگار با محیط است.

همان طور كه طول بازار را پیش می روی در بخش جنوبی میدان گنجعلی خان به قطعه بعدی بازار كه همان بازار گنجعلی خان است می رسی، این قطعه كه تا بازار اختیاری ادامه دارد از سبك معماری عصر صفوی بهره می برد.

این قطعه از بازار، گردشگران زیادی را به خود فرا می خواند زیرا در سمت راست این قطعه حمام تاریخی گنجعلی خان خودنمایی می كند، 18 مغازه در این بازار وجود دارد و سمت چپ بازار طاق نماها جلوه ای خاص به این مكان بخشیده است.

حمام گنجعلیخان یكی از بناهای مجموعه گنجعلیخان در شهر كرمان است كه در سال 1020 ه.ق (1611 میلادی) ساخته شده‌ است.

گنجعلی بیك، ملقب به گنجعلیخان از حاكمان كرمان در زمان شاه عباس بود كه كارهای عمرانی مهمی در كرمان انجام داد.

سر در حمام، كه بخشی با نقاشی های عهد صفوی زینت شده و كتیبه شعری به خط نستعلیق بر سنگ مرمر حك شده و مصرع آخر آن، سال اتمام بنا را با تبدیل به حروف ابجد نشان می ‌دهد، 'كسی نداده نشان در جهان چنین حمام'، كه سال (1020 ه.ق) را نشان می دهد.

بعد از این قسمت بازار به بازار اختیاری به عنوان چهارمین قسمت بازار كرمان می رسیم این قطعه از انتهای بازار جنوبی گنجعلی خان آغاز می شود و تا اول بازار وكیل ادامه دارد.

در قسمت چپ بازار اختیاری و در غرب مدرسه گنجعلیخان واقع شده و در قرن یازدهم هجری قمری از درآمد موقوفه گنجعلیخان به سعی عبدالباقی تاجر كشانی به اتمام رسیده است.

مدرسه شیخیه، سه بازارچه سرداری و در انتهای آن حمام یا چایخانه سنتی وكیل از جمله آثار موجود در این قطعه است.

بعد از آن در انتهای بازار اختیاری و مجموعه وكیل واقع شده‌ است این مجموعه تاریخی به دستور محمداسماعیل خان وكیل المك حاكم كرمان در سال 1282 ه.ق (1856 میلادی) و پسرش مرتضی قلی خان وكیل ثانی و اولادش مجموعه بزرگی شامل كاروانسرا، بازار، حمام، مسجد را ساخته كه هنوز هم به نام وكیل خوانده می‌ شود.

چند بازارچه متقاطع نیز بعد از بازار سردار را تشكیل می دهند؛ این بازارچه ها با سه راسته اصلی كه در حاشیه بازار قرار دارند به بازار اختیاری متصل می‌ شود كه بیشتر در این قسمت مغازه های پارچه فروشی به چشم می خورد.

بازار مظفری نیز از انتهای بازار وكیل آغاز و به خیابان میرزا رضای كرمانی ختم می ‌شود، بازار مظفری جزء مجموعه امیر محمد مظفر است و از پدیده ‌های این بخش از بازار می ‌توان از تكیه (صفه) عزاخانه، بازار قدمگاه و مسجد جامع كرمان نام برد.

مسجد جامع كرمان كه به نام مسجد جامع مظفری نیز شهرت دارد در همسایگی مشتاقیه یا شهداست، این مسجد توسط بازار مظفری، بازار قدمگاه، خیابان شریعتی و میدان مشتاق محصور شده است.

مسجد جامع كرمان از مساجد چهار ایوانی است كه دارای سردر رفیع، صحن، ایوان و شبستان است، این مسجد در دوران حكومت امیر مبارزالدین محمد مظفر سر سلسله آل مظفر بنا شده است.

بعد از آن به بازار قلعه محمود به عنوان نخستین بخش بازار شمالی - جنوبی می رسیم، این بازار در جنوبی ‌ترین بخش واقع شده كه به نخستین بخش از آن بازار دروازه ریگ آباد می‌ گویند.

بازار میدان قلعه، نیز از خیابان امام خمینی (ره) رو به روی بازار قلعه محمود آغاز و به چهار سوق گنجعلی خان ختم می‌ شود.

مجموعه بازار كرمان شامل بازارهای دیگری همچون بازار قدمگاه، بازار عطاری، بازار مسگری، بازار زرگری، بازار سردار، بازار كفاش ها و غیره است كه هنوز از رونق تجاری و اقتصادی خاصی برخوردار است.

در این مجموعه بازار نیز آثار تاریخی همچون آب انبار علیمردان خان پسر كوچك گنجعلیخان در ضلع غربی میدان، داخل بازار مسگری غربی و روبروی مدرسه گنجعلیخان واقع شده كه از معماری جالبی برخوردار است.

بازار مسگری نیز خود به دو بخش شمالی و غربی تقسیم می شود، این بازار در شمال میدان گنجعلیخان قرار دارد و در غرب آن چهار سوق مسگری واقع شده است و شرق آن به بازار كلاه مالی متصل می‌ شود كه طول این بازار 88 متر و عرض آن شش متر است.

در جنوب بازار مسگری غربی نیز چهار سوق گنجعلیخان قرار دارد و شمال آن چهار سوق مسگری واقع شده و 43 متر در پنج و نیم متر است.

وجود كاروانسرای هنود یا هندوها در بازار بیانگر رونق گذشته این مكان همچون حال است این اثر تاریخی در نیمه دوم قرن نوزدهم توسط انگلیسی‌ها احداث شده است.

این مجموعه بعدها به منظور تجارت در اختیار هندوها قرار گرفت.

مجموعه ابراهیم خان نیز جزئی از تاریخ بازار كرمان است، این مجموعه توسط ابراهیم خان ظهیرالدوله كه از سال 1218تا 1340 ه.ق در دوره فتحعلی شاه قاجار حاكم كرمان بوده، ساخته شده و شامل بازار قیصریه، حمام، آب‌ انبار و مدرسه است.ك/4

7433/8154/2624