ترافیک تهران - منوریل - ضرورت ها - ابهامات
#
تهران بزرک ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 01/06/84
داخلی.اجتماعی.منوریل.
قطارهای تک ریل شهری (منوریل ) از سال های نخست قرن بیستم وارد عرصه حمل
و نقل شهری شد که حاصل فن آوری و بهره گیری از سیستم های مختلف است.
اولین خط ریلی مجهز به لوکوموتیوهای بخار به طور آزمایشی در سال 1908
در کشور ایرلند شروع به کار کرد و پس از آن لوکوموتیوهای الکتریکی بتدریج
وارد چرخه حمل و نقل کشورها شد.
در سال های گذشته، برنامه ریزان حمل ونقل در بسیاری از کشورها احداث
خطوط تک ریل را مورد بررسی قرار داده و در این میان تعدادی از این کشورها
فراتر از مراحل برنامه ریزی اولیه، اقداماتی نیز انجام دادند.
پس از تشکیل دومین دوره شورای اسلامی شهر تهران، موضوع احداث قطار تک
ریل شهری ازسوی مدیریت جدید شهرداری تهران مطرح شد و درحالی که بسیاری از
کارشناسان این طرح را درحد شعار و غیرعملی ارزیابی کردند، کلنک شروع کار
در زمستان 82 به زمین خورد.
در طرح اولیه که به تصویب شورای شهر نیز رسید، قرار بود 11 کیلومتر
قطار شهری حدفاصل میدان صادقیه تا فرودگاه مهرآباد احداث شود که بعدا به
دلایل مختلف همچون "گذر قطار ازمیدان آزادی و آسیب دیدن بافت فرهنگی میدان"
با تقلیل احداث قطار به شش کیلومتر، مسیر نخستین قطار شهری تهران صادقیه
تا اکباتان تعینن شد.
از آغاز بحث احداث منوریل در تهران تاکنون که تنها بخشی از پایه های
مسیر قطار توسط بخش خصوصی نصب شده است، کش و قوس های فراوان میان بخش های
مختلف دولتی و غیردولتی با مدیریت شهری تهران پدید آمد که در نهایت منجر
به شکایت وزارت کشور از رییس شورای اسلامی شهر تهران شد و وی دستور توقف
اجرای این پروژه در هفته آخر مرداد ماه 84 را صادر کرد.
با توجه به مشکلات ترافیکی تهران، بسیاری ازکارشناسان معتقدند که احداث
منوریل، عاملی مهم درکاهش ترافیک درون شهری است اما مشخص نیست چرا با گذشت
دو سال از مطرح شدن بحث احداث منوریل، هنوز اجرای طرح در بلاتکلیفی قرار
دارد.
دست اندرکاران احداث قطار سبک شهری معتقدند که راه اندازی این قطار، 18
درصد از آلودگی هوا، 7 درصد از میزان مصرف بنزین تهران و 9 درصد از کل
زمان سفر در شبکه را کاهش خواهد داد.
نتیجه بررسی های شرکت مطالعات جامع حمل ونقل و ترافیک تهران نشان می دهد
که احداث شبکه قطار سبک شهری، متوسط سرعت حرکت وسائل نقلیه درشبکه شریانی
درجه یک، شبکه بزرگراهی و کل شبکه را به ترتیب 3/1، 9/2 و 2/1 کیلومتر در
ساعت افزایش می دهد.
در سال های اخیر برای کاهش بار ترافیک تهران اقدامات تسهیلاتی ترافیکی
چندی از قبیل افزایش معابر و بزرگراه های شهری، اصلاحات هندسی و رفع گره های
کور ترافیکی ازسوی مسوولان شهری صورت گرفته، اما به دلیل نیاز به هزینه های
بالا و مشکلات زیربنایی، هیچ کدام از این راه حل ها تاکنون چندان موثر واقع
نشده، که افزایش روزافزون بار ترافیک پایتخت گویای این مدعا است.
از سوی دیگر با درنظر گرفتن آلودگی هوای تهران اهمیت استفاده از حمل و
نقل ریلی که ازنیروی برق به جای سوخت های فسیلی استفاده می کند،بیشتر می شود.
براساس آمار و ارقام موجود در شرکت مطالعات جامع حمل و نقل و ترافیک
تهران 28 درصد ازسفرهای درون شهری تهران با وسایل نقلیه شخصی انجام می شود
که به نظر می رسد این امر حاکی از ناکارآمدی سیستم حمل و نقل عمومی تهران
باشد.
مطالعات نشان می دهد حدود 60 درصد از جابه جایی مسافران شهر تهران به
وسیله حمل ونقل عمومی صورت می پذیرد که سهم اتوبوسرانی حدود 23 درصد است
که اگر سهم مینی بوسرانی را به آن اضافه کنیم، به 36 درصد می رسد.
نتیجه یک تحقیق بیانگر این است که هزینه احداث هر کیلومتر مسیر برای
یک بزرگراه شش خطه 30 میلیون پوند، برای مترو 28 میلیون پوند و برای قطار
سبک شهری 5/4 میلیون پوند است.
این درحالی است که ظرفیت ساعتی در هر خط مسیر 5600 "سفرـ نفر" برای
بزرگراه 6 خطه، برای مترو 30 هزار و برای راه آهن سبک شهری 8هزار"سفرـ نفر"
است.
براساس مطالعات طرح منوریل تهران، برای احداث قطار سبک شهری، 11 خط
پیش بینی شده که این طرح از اماکنی همچون میدان های قدس، تجریش، پونک، شهرـ
زیبا، شهرری، مشیریه،محله یافت آباد و تقاطع محلاتی بیمارستان مدرس می گذرد.
در صورت احداث این خطوط سرعت متوسط سیستم های اتوبوسرانی، اتوبوس برقی،
قطار سبک شهری و مترو به ترتیب 8/19، 5/17، 4/39 و 2/40 کیلومتر بر ساعت
خواهد شد.
با وجود تمام محسنات گفته شده، احداث منوریل در تهران بلاتکلیف مانده و
این در شرایطی است که وضعیت ترافیک تهران هر روز بدتر از روز قبل است.
یکی از مباحثی که ابهاماتی دراجرای طرح منوریل ایجاد کرده، مسائل مالی
طرح است، هزینه اجرای این طرح در هر کیلومتر رقمی حدود 11 میلیون دلار
خواهد بود که در این صورت شهرداری باید برای احداث شش کیلومتر اولیه، 66
میلیون دلار و تمام 11 خط پیش بینی شده حدود دو میلیارد و 800 میلیون دلار
هزینه کند.
چگونگی تامین این هزینه سنگین باتوجه به اینکه دولت هیچ کمکی در اجرای
این طرح نخواهد کرد، بحثی است که تاکنون نتیجه ای نداشته است، گرچه "مهدی
چمران" رییس شورای اسلامی شهر تهران اعلام کرد که نیمی از هزینه احداث شش
خط اولیه منوریل از صادقیه تا اکباتان، از طریق فروش آپارتمان های در حال
احداث این مسیر تامین می شود، اما عملا مصوبه شورای شهر درخصوص اینکه برای
پیش فروش ساختمان های درحال احداث باید 30 درصد از مراحل احداث گذشته باشد،
اجرای این تصمیم را غیرعملی می کند.
یکی دیگر از مباحث معطل کننده اجرای منوریل، طول مسیر اجرای طرح و غیر
کارشناسی بودن آن است، براساس آمارهای جامع منوریل شهری از آمریکا، از
سال 1901 تا سال 2000 فقط 152 کیلومتر قطار شهری در جهان احداث شده است که
مالزی، آلمان، آمریکا، ژاپن و استرالیا از مهم ترین اجراکنندگان منوریل
در اواخر قرن بیستم هستند.
در حالی که در تهران قرار است در مجموع بیش از 250 کیلومتر قطار شهری
احداث شود، مخالفت هایی را از سوی برخی کارشناسان ترافیکی و مسوولان دولتی
به همراه داشته است.
از سویی محدودیت سطح شبکه معابر در بافت سنتی مرکز تهران و محدودیت
منابع مالی واعتباری و رشدفزاینده تولیدات اتومبیل وموتورسیکلت و استفاده
نامتعارف از وسائل نقلیه شخصی نیاز به جابجایی شهروندان با استفاده از
سیستم های حمل و نقل عمومی را ضروری ساخته است.
همچنین رشد جمعیت تهران و افزایش سطح خدمات متناسب با جمعیت و نهایتا
گسترش شهر به حومه و شماره گذاری روزانه هزار و 400 دستگاه خودرو، هزار و
600 دستگاه موتورسیکلت و وجود تعداد قابل توجهی خودرو مازاد بر ظرفیت
زیست محیطی شبکه تهران، مستلزم گسترش تسهیلات حمل و نقل است.
با آنکه ابهامات بسیاری در اجرای طرح منوریل تهران وجود دارد و رییس
شورای اسلامی شهر تهران دستور توقف اجرای طرح را داده است، اما یکی دیگر
از اعضای شورای اسلامی شهر تهران در گفت وگو با خبرنگار ایرنا از اجرایی
شدن این طرح در آینده خبر داده بود.
رییس کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران گفت: پروژه قطار
هوایی شهری شش کیلومتری صادقیه تا مهرآباد در نهایت اجرا می شود.
نادر شریعتمداری در عین حال تایید کرد که این پروژه برای "بررسی بیشتر
و رفع ابهامات، موقتا متوقف شده است".
وی اظهار داشت: توقف موقت پروژه منوریل براساس رای هیات حل اختلاف،برای
رفع ابهامات بوده است.
شریعتمداری تصریح کرد: همکاران ما درشهرداری تهران درحال بررسی بیشتر
طرح و رفع ابهامات این پروژه می باشند.
به هر حال امیدواریم با مشخص شدن بحث انتخاب شهردار تهران که بیش از
60 روزبه طول انجامیده و همچنین آغاز فعالیت دولت جدید، توجه به مسائل
حمل و نقل تهران از جمله اجرایی شدن پروژه احداث منوریل بیشتر شده و شهر
از بلاتکلیفی در اجرای طرحهای مهم ترافیکی و عمرانی خارج شود.
تهرام/ک/2807/684