بازگشت برجام به وين

در گزيده اي از اين گزارش آمده است: رئيس‌جمهوري ايالات متحده آمريكا 18 ارديبهشت اعلام كرد كه ايالات متحده از برجام خارج مي‌شود و همين آغاز دور جديدي از ديپلماسي براي اعضاي باقي‌مانده در برجام شده است. اين‌ بار هر پنج‌ كشور كانون رايزني يا مبدأ رايزني هستند. روز گذشته بار ديگر پرونده برجام به وين و هتل كوبورگ برگشت؛ همان هتل تاريخي و قديمي كه 23 تير 94، خبر دستيابي به «Deal يا توافق» از بالكن‌هايش به گوش جهان رسيد و حالا بار ديگر در همان اتاق‌هاي كوچك، نمايندگان پنج كشور نشسته‌اند تا شكايت ايران از آمريكا در خروج از برجام را بررسي كنند.

در ديگر سو، ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهوري روسيه، كه تاكنون موضعي مشابه ايران درباره برجام اتخاذ كرده، ميزبان همتاي فرانسوي‌اش شده. امانوئل مكرون كه اين روزها چندمين تجربه سفر اول خارجي‌اش را با هدف رايزني برجام اختصاص داده، در كاخ كرملين كنار پوتين نشسته و از نگراني‌هايش درباره ايران بعد از برجام سخن گفته ‌است. چند روز پيش‌تر هم آنگلا مركل به ملاقات پوتين رفته بود.

آنگلا مركل، صدراعظم آلمان، روز پنجشنبه ميهمان همتاي چيني‌اش بود و آنجا مذاكرات برجامي‌اش را ادامه داد. وزير خارجه آلمان هم روز چهارشنبه در واشنگتن با مايك پمپئو، وزير خارجه آمريكا و جان بولتون مشاور، امنيت ملي دونالد ترامپ رئيس‌جمهور آمريكا ديدار كرد اما او بعد از اين ملاقات‌ها گفته كه «اختلافات عميق دو كشور درباره مسير آينده پس از خروج آمريكا از برجام ادامه دارد». هايكو ماس گفت: «در ديدار با آقاي پمپئو دو طرف بر مواضع قبلي خود تأكيد كرده‌اند، اما اطلاعات تازه‌اي ظاهر نشده است. فكر مي‌كنم هنوز فاصله زيادي با سازش داريم. ما دو مسير كاملا متفاوت را دنبال مي‌كنيم».

**پايان نشست سه‌ساعته كميسيون مشترك برجام
اولين نشست كميسيون مشترك برجام بعد از خروج آمريكا از توافق، سه ساعت به طول انجاميد؛ نشستي در سطح معاونان پنج كشور باقي‌مانده به همراه هلگا اشميد، معاون موگريني. اما اين نشست يك ميهمان ديگر هم داشت؛ ميهماني كه گفتند افتخاري است «يوكيا آمانو، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي» از محل كار او تا هتل كوبورگ فاصله كمي است كه خيلي اين افتخاري‌بودن را پرزحمت نمي‌كرد، اما مي‌تواند حضور او را به مثابه موضوعاتي ديگر هم دانست؛ موضوعاتي از قبيل ورود به بحث‌هاي فني در توافق. اگرچه هنوز هيچ جزئياتي از دلايل حضور او مطرح نشده است.

هيئت مذاكره‌كننده ايران بعد از كميسيون مشترك برجام با رؤساي هيئت‌هاي ديگر جداگانه و چندجانبه ديدار كردند. عراقچي به اين نشست نام نشست اضطراري داده است. پيش از اين نشست، عراقچي با اشميد و معاونان وزيران خارجه چين و آلمان به طور جداگانه رايزني كرده بود. مذاكرات كارشناسي ميان هيئت‌هاي ايران و سه كشور اروپايي نيز در ادامه مذاكرات كارشناسي هفته گذشته در بروكسل طي هفته در جريان بود و روز جمعه بعد از نشست كميسيون مشترك نيز دنبال شد. جلسات كارشناسي درباره حوزه‌هاي مختلف تحريم‌ها ازجمله انرژي شامل نفت و گاز، بخش صنعت، خودرو، حمل‌ونقل، مسائل مربوط به هواپيما،مسائل بانكي و بيمه‌اي است.

**بسته اقتصادي اروپا تا اواخر ماه جاري
در همين راستا خبرگزاري رويترز به نقل از يك مقام ايراني، اعلام كرده كه ايران انتظار دارد كه اروپايي‌ها تا اواخر ماه مي ‌بسته اقتصادي پيشنهادي خود را به ايران ارائه دهند.

او در گفت‌وگو با رويترز همچنين افزود كه تهران در چند هفته آتي تصميم خود را درباره ماندن در برجام اتخاذ خواهد كرد. عراقچي دراين‌باره با بيان اينكه قطعا اين بررسي‌ها در تصميم‌گيري نهايي جمهوري اسلامي ايران در ارتباط با موضوع برجام مؤثر خواهد بود، گفت: ما هنوز به اين تصميم نرسيده‌ايم كه در برجام خواهيم ماند يا نه و اين امر بستگي به اين موضوع دارد كه چگونه ديگر اعضاي برجام مي‌توانند آثار و تبعات خروج يك عضو برجام را جبران كنند، به‌ويژه‌ كشورهاي اروپايي بايد به ما بگويند كه چگونه در نبود آمريكا و بازگشت تحريم‌هاي اين كشور، مي‌توانند منافع ايران را در برجام تضمين كنند.

**نگراني‌هاي پوتين
بر اساس اخبار منتشرشده از كرملين، در ملاقات رهبران روسيه و فرانسه، هر دو درباره برجام، اوكراين و سوريه مذاكره كرده‌اند. آنها بر حفظ برجام تأكيد كرده‌‌اند و پوتين با قدرداني از اروپا براي حفظ توافق هسته‌اي، از طرح رئيس‌جمهوري فرانسه درباره مذاكره براي دستيابي به توافقي گسترده‌تر با ايران بر سر برنامه موشكي و فعاليت‌هاي منطقه‌اي اين كشور، حمايت كرده است.

به گزارش رويترز، ولاديمير پوتين در كنفرانسي خبري گفته: قطعا ما مي‌توانيم درباره موشك‌هاي بالستيك ايران مذاكره و بر سر سياست‌هاي ايران در خاورميانه و همچنين فعاليت‌هاي هسته‌اي اين كشور پس از 2025 گفت‌وگو كنيم؛ اما نمي‌توانيم حفظ توافق هسته‌اي با ايران را به اين سه موضوع گره بزنيم؛ چراكه اگر چنين كاري بكنيم، به اين معني خواهد بود كه ما هم مي‌خواهيم از اين توافق خارج شويم. پوتين در ‌حالي كه درباره شكست تلاش‌ها براي نجات برجام هشدار مي‌داد، گفته: «شكست برجام پيامدهاي تأسف‌باري در پي خواهد داشت».

او با اشاره به تحريم‌هاي تازه آمريكا عليه ايران، گفته است: ما هرگز اقدام يك‌جانبه را تأييد نمي‌كنيم. هر اقدامي عليه يك كشور ديگر، بايد از طريق سازمان ملل و شوراي امنيت صورت گيرد. همه اقدامات ديگر فاقد مشروعيت هستند. در همين زمينه، امانوئل مكرون نيز گفته بايد توافق هسته‌اي با ايران حفظ شود و ايران نيز بايد به تعهدات خود در چارچوب اين توافق پايبند باشد. توافق‌هايي عملي لازم است تا شركت‌هاي فرانسوي با وجود تحريم‌هاي ايالات متحده بتوانند فعاليت‌هاي اقتصادي خود را در ايران حفظ كرده و در ايران حضور داشته باشند.

**نگراني‌هاي مركل در پكن
ساعاتي پيش از اين ملاقات، در پكن نيز صدراعظم آلمان در ديدار با نخست‌وزير چين بر پايبندي كشورش و چين به توافق اتمي با ايران تأكيد كرد. مركل در ديدار با نخست‌وزير چين بر حفظ برجام تأكيد كرد. صدراعظم آلمان خواستار نزديكي بيشتر و همكاري مشترك آلمان و چين در تمام زمينه‌هاست. آنگلا مركل كه براي سفري دوروزه راهي چين شده بود، در گفت‌وگو با لي‌ كه چيانگ، نخست‌وزير چين، خواستار آن شد كه آلمان و چين براي تدوين يك «سيستم جهاني چندجانبه» تلاش كنند.

صدراعظم آلمان در يك نشست خبري مشترك تأكيد كرد: با وجود خروج يك‌جانبه آمريكا از توافق اتمي با ايران، آلمان نيز مانند چين خود را به قراردادي كه امضا كرده است، متعهد مي‌داند. او بار ديگر تأكيد كرد: اين توافق با يك توافق ايده‌آل فاصله دارد؛ اما گزينه‌هاي جايگزين پايداري نيز براي آن وجود ندارد. مركل با اشاره به تحريم‌هاي آمريكا عليه جمهوري اسلامي گفت: اين تحريم‌ها مي‌توانند منجر به آن شوند كه بخشي از شركت‌هاي اروپايي ايران را ترك كنند. صدراعظم آلمان در ادامه تأكيد كرد اين شرايط نبايد موجب آن شود ديگر كشورها تلاش كنند جاي شركت‌هاي اروپايي را در ايران پر كنند.

**به حفظ برجام مطمئن‌تر شديم
سيدعباس عراقچي، بعد از اولين نشست كميسيون در برجام، ماجرا را خوش‌بينانه‌تر روايت كرد. او با اشاره به تعهد كشورهاي اروپايي به تأمين خواسته ايران، گفت براي حفظ برجام اطمينان بيشتري حاصل شده است.

قبل از اين نشست، گروه كاري تحريم‌ها را تشكيل داديم. فكر مي‌كنم در مجموع جلسه خوبي بود از اين جهت كه تمامي اعضاي باقي‌مانده در برجام موضع كاملا متحد خودشان را براي ادامه تعهداتشان در برجام اعلام كردند. آنها بر تعهد خودشان به مذاكرات فشرده با ايران تأكيد كردند و مي‌كوشند در زمينه‌هاي مختلفي از جمله نفتي و بانكي، بحث‌هاي مربوط به سرمايه‌گذاري و تجارت، بيمه، مالي و بانكي بتوانند به راهكارهاي عملي براي تأمين خواسته‌هاي ايران برسند. نشست امروز ابراز اراده بسيار خوبي بود و موضع كشورهاي باقي‌مانده در برجام كاملا متحد بود و تأكيد كردند خواهان ادامه برجام و تأمين نظرات ايران در برجام هستند.

در چند هفته آينده مذاكرات ما در همه سطوح ادامه پيدا خواهد كرد كه البته اولويت با سطح كارشناسي است كه بتوانيم به يك جمع‌بندي برسيم و يك تصوير كاملا روشن پيدا كنيم كه ادامه مسير چگونه خواهد بود و بعد جمهوري اسلامي ايران تصميم خواهد گرفت كه آيا در برجام باقي خواهد ماند يا خير.

*منبع: روزنامه شرق؛ 1397،3،5
**گروه اطلاع رساني**2059**2002