گرم شدن روابط ایران و پاكستان در اوج تنش های اسلام آباد-واشنگتن

به گزارش ایرنا، «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریكا روز دوشنبه یازدهم دی ماه در نخستین اظهارات توییتری خود در سال 2018، با متهم كردن پاكستان به پناه دادن به افراطیون خشونت طلب و دروغگو، تهدید كرد كه كمك های خارجی به اسلام آباد را قطع می كند.
وی در نخستین توییت خود در سال جدید میلادی نوشت: آمریكا از روی بی فكری، ظرف 15 سال گذشته بیش از 33 میلیارد دلار در قالب كمك در اختیار پاكستان قرار داده و آنها با احمق پنداشتن رهبران ایالات متحده، هیچ چیز جز دروغ و فریب تحویل نداده اند. آنها ( پاكستانی ها) با اندكی كمك، پناهگاه در اختیار تروریست هایی كه آمریكایی ها را در افغانستان شكار می كنند، قرار می دهند.
نماینده دائم آمریكا در سازمان ملل نیز روز چهارشنبه سیزدهم دی ماه اعلام كرد: كاخ سفید همه حمایت‌های مالی خود را به پاكستان متوقف می‌كند زیرا دولت اسلام‌آباد از گروه‌های تروریستی علیه افغانستان حمایت و میزبانی می‌كند.
به گزارش رسانه های پاكستان، «نیكی هیلی» نماینده دائم آمریكا در سازمان ملل در مقر این سازمان در نیویورك به خبرنگاران گفت: واشنگتن به دلیل حمایت پاكستان از گروه‌های تروریستی كمك‌های مالی به ارزش 255 میلیون دلار را به این كشور را پرداخت نمی كند.
'خواجه محمد آصف' وزیر امور خارجه پاكستان نیز كه پس از توییت ترامپ در سال جدید در پیام توئیتری اعلام كرد كه اسلام آباد بزودی پاسخ واشنگتن را می دهد و روزهای اخیر نیز واكنش‌های تندی علیه كاخ سفید داشت.
او همچنین در مصاحبه با روزنامه ' وال استریت ژورنال' گفت: ائتلاف ضد تروریستی پاكستان و آمریكا با ممانعت ترامپ از ارسال كمك‌های مالی و نظامی این كشور به پاكستان پایان می یابد.
وی ادامه داد: همراهی اسلام آباد با واشنگتن در جنگ افغانستان اشتباه بسیار بزرگی بود كه مرتكب آن شدیم و به همین دلیل كشورمان درگیر حملات تروریستی فراوان شد.
وی تاكید كرد: اینك هیچ ائتلاف و اتحادی با آمریكا نداریم، زیرا كاخ سفید علیه ما مواضعی اتخاذ كرد كه هیچ‌گاه دو كشور متحد نباید نسبت به‌هم داشته باشند.
خواجه آصف اضافه كرد: تصور می‌كنم با شرایط ایجاد شده دیگر هیچ اتحادی و همكاری بین پاكستان و آمریكا رخ نخواهد داد.
وزیر پیشین دفاع پاكستان اظهار داشت: با تلاش نیروهای نظامی و مردم پاكستان توانستیم امنیت را دوباره به كشورمان بازگردانیم و دیگر حاضر نمی‌شویم با دخالت در جنگ افغانستان كشورمان را نا‌امن كنیم.
عضو ارشد حزب نواز افزود: پاكستان هم اینك تنها نیست و متحدان خوبی در منطقه داشته و آنها به ما كمك می‌كنند تا از آمریكا فاصله بگیریم.
اظهارات ترامپ واكنش شدید مقامات پاكستانی را به همراه داشت و كمیته امنیت ملی این كشور نشست اضطراری را در واكنش به اظهارات رئیس جمهور آمریكا برگزار كرد.
در نشست كمیته امنیت ملی پاكستان اعلام شد كه این كشور نباید مسئول شكست جمعی در افغانستان دانسته شود و متهم كردن كشورهای متحد در رسیدن به هدف صلح پایدار در افغانستان و منطقه كمك نمی‌كند.
«شاهد خاقان عباسی» نخست وزیر پاكستان در آن نشست تصریح كرد: پاكستان با وجود این اتهامات غیرقابل توجیه، به روند صلح به رهبری افغان‌ها متعهد باقی خواهد ماند.
دفتر نخست وزیر پاكستان نیز اعلام كرد: زورآزمایی‌های سیاسی، فساد گسترده اداری، افزایش كشت و تولید مواد مخدر و عدم حاكمیت دولت افغانستان بر بخش‌های وسیعی از این كشور، چالش‌های اساسی در افغانستان محسوب می‌شوند.
عباسی گفت: گروه‌های مختلف تروریستی بین‌المللی در افغانستان پناه گرفته‌اند كه امنیت منطقه و كشورهای همسایه افغانستان را تهدید می‌كنند.
در پی افزایش تنش میان آمریكا و پاكستان، دولت پاكستان نیز به تازگی تشكیل جلسه داد و موضع خود را درباره تهدیدهای ترامپ اعلام كرد.
در آن جلسه كه با حضور نخست وزیر پاكستان برگزار شد وزیران دولت تصریح كردند كه بی‌توجهی ترامپ به قربانیان فراوان پاكستان در مبارزه با تروریسم باعث تاسف است و باید هرچه سریع‌تر به فكر واكنشی جدی به آمریكا بود.
«خواجه آصف» در آن نشست با ارائه گزارشی از عملكرد وزارت خارجه پاكستان علیه آمریكا بیان كرد: قطع كمك‌های مالی كاخ سفید به اسلام آباد هیچ اهمیتی ندارد زیرا مدت‌ها است در مورد آن چاره جویی كرده و اینك گزینه‌های جایگزین مختلفی داریم.
وی «پرویز مشرف» را عامل مشكلات كنونی پاكستان دانست و گفت: تصمیم اشتباهی كه در زمان او گرفته شد باعث بروز مشكلات مختلفی برای پاكستان شده است.
وزیر امورخارجه پاكستان تاكیدكرد: برای برقراری امنیت در افغانستان كاملا جدی هستیم و عملیات‌های ضد تروریستی در خاك كشورمان را نیز ادامه خواهیم داد.

*** پیشینه روابط آمریكا و پاكستان
روابط آمریكا و پاكستان تقریباً به درازای زمانی است كه پاكستان در سال 1326 از هند جدا شده و این جدایی در آغاز زمان جنگ سرد روی داد و براساس سنت سیاسی این دوران یكی به سمت بلوك شرق و دیگری به سمت بلوك غرب آمد تا از مواهب توأم با مخاطره حضور در یك بلوك بهره‌مند شود
در این میان با توجه به روابط پیشین هند با اتحاد جماهیر شوروی، پاكستان به سمت آمریكا رفت و از همان آغاز مورد حمایت این كشور قرار گرفت و اگرچه آمریكا با یك نگاه دراز مدت كه به جذب هند و جداسازی آن از شوروی داشت، به طور دائم روی بی طرفی خود در جنگ‌ها و تنش‌های نظامی میان هند و پاكستان تأكید می‌كرد ولی روابط رو به توسعه آمریكا با پاكستان در بخش نظامی این ادعا را كمرنگ و فریبكارانه می كرد.
از آن دوران تا این اواخر، پاكستان سالانه بین 3.5 تا پنج میلیارد دلار كمك‌های مالی و تسلیحاتی از آمریكا دریافت می‌كرد و این جدای از همكاری‌های واشنگتن با اسلام‌آباد در دریافت وام‌های با بهره كم از بانك جهانی و اعطای كمك‌های اروپایی‌ها و عربستان سعودی با اشاره آمریكا بود كه با احتساب این موارد كمك‌های دریافتی پاكستان از آمریكا و متحدین آن رقمی بین هفت تا 10 میلیارد دلار را شامل می‌شد.

*** فرصت تاریخی گسترش روابط ایران و پاكستان در زمان كنونی
سال 2017 میلادی با توجه به سفر مقامات عالی رتبه سیاسی و اقتصادی دو كشور ایران و پاكستان به عنوان نقطه عطفی در گسترش روابط دو كشور همسایه خوانده می شود.
تاریخ 70 ساله‌ پاكستان نشانگر تلاش مردم و دولت این كشور برای حفظ استقلال، آزادی و اجرای قوانین اسلامی و روابط دوستانه و برادرانه با جمهوری اسلامی ایران بوده است و تاكنون هیچ جنگی بین دو كشور صورت نگرفته و دو طرف در بسیاری از بحران‌ها به یكدیگر كمك كرده‌اند.
با وجود همه فراز و فرودهای این روابط 70 ساله، روند روابط سیاسی، اقتصادی و نظامی دو كشور ایران و پاكستان رو به گسترش بوده و اگر روابط دو طرف در مسیر صحیحی كه اكنون در آن قرار گرفته است، پیش برود، در آینده‌ای نه چندان دور حجم روابط اقتصادی، تجاری و سیاسی این دو كشور همسایه افزایش می یابد.
كارشناسان و تحلیلگران سیاسی معتقدند كه سفر ژنرال 'قمر جاوید باجوا' فرمانده ارتش پاكستان به تهران در آبانماه سال جاری و دیدارهای وی با رییس جمهوری كشورمان، وزیر امور خارجه و جمعی ازمقامات عالی رتبه نظامی در بهبود روابط دو كشور تاثیر زیادی داشت.
همچنین پس از افزایش تنش های بین آمریكا و پاكستان، امیر حاتمی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح كشورمان در تماس تلفنی با خرم دستگیر خان وزیر دفاع پاكستان، روابط دو جانبه را مورد بررسی قرار دادند.
خرم دستگیرخان، وزیر دفاع پاكستان در اوج تنش‌های كشور با امریكا در تماس تلفنی با امیر سرتیپ حاتمی، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران، توسعه مناسبات و همكاری‌های دوجانبه دفاعی و تداوم تعلاملات دوجانبه در خصوص موضوعات منطقه‌ای را خواستار شد.
در رویداد قابل توجه و مبارك دیگری در هفته جاری در خصوص مناسبات ایران و پاكستان، سپهبد ناصرخان جنجوعه مشاور امنیت ملی نخست وزیر پاكستان به تهران سفر كرده و باعلی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی كشورمان گفت و گو كرد.
علی شمخانی دبیر شورای ظهر یكشنبه هفته جاری در دیدار سپهبد ناصر خان جنجوعه مشاور امنیت ملی نخست وزیر پاكستان با یادآوری روابط تاریخی و تمدنی و همچنین اشتراكات فراوان فرهنگی و مذهبی میان دو كشور بر اهمیت گسترش مناسبات و همكاری ها دو جانبه در زمینه های مختلف و به ویژه مقابله با تهدیدات مشترك تاكید كرد.
وی افزود: فعال كردن ساختارهای همكاری دوجانبه و طراحی ساز وكارهای مشترك، متناسب با تغییر مولفه های تهدید از جمله اقدامات فوری است كه باید از سوی دستگاه های ذیربط در دو كشور مورد اهتمام جدی قرار گیرد.
دبیر شورای عالی امنیت ملی با انتقاد از راهبرد جدید امنیت ملی آمریكا كه موجب افزایش ناامنی و بی ثباتی در جهان می شود، خاطرنشان كرد: سیاست مزورانه، دوگانه و اختلاف افكنانه آمریكا در قبال كشورهای اسلامی از جمله ایران و پاكستان ایجاب می كند تا ضمن هوشیاری و تمهید اقدامات بازدارنده، همكاری میان كشورهای اسلامی علیه آمریكا گسترش یابد.
شمخانی یادآور شد: پرداختن به مسئله فلسطین به عنوان اولویت اصلی جهان اسلام یك ضرورت است و ائتلاف هایی كه با هزینه كشورهای اسلامی ایجاد شده بایستی معطوف به تحقق آرمان آزادی قدس شریف باشد.
ایران و پاكستان نیز در تلاش برای تقویت روابط تجاری دوجانبه هستند و رهبران دو كشور توافق كردند تا تا سال 2021 حجم تجارت دوجانبه تا 5 میلیارد دلار افزایش یابد.

*** نزدیكی پاكستان به چین و تركیه
همزمان با تشدید تنش ها میان اسلام آباد و واشنگتن به دنبال متهم كردن پاكستان به حمایت از تروریسم و قطع كمك های مالی این كشور از سوی دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریكا، روز شنبه هفته جاری - شانزدهم دی ماه - برخی رسانه‌ها از تصمیم چین در ساختن پایگاه نظامی در نزدیكی بندر چابهارِ ایران خبر دادند.
بنا بر این گزارش، اقدام پكن واكنشی به مواضع رئیس جمهوری آمریكا علیه پاكستان در راستای استفاده از واحد پولی چین در تجارت دوجانبه و تأمین اعتبار معاملات پس از افزایش سرمایه گذاری های چین در پاكستان به ارزش 50 میلیارد دلار بوده است.
این در حالی است كه «واشنگتن تایمز» نیز به تازگی اعلام كرد كه چین در رایزنی با پاكستان برای ساختن دومین پایگاه دریایی خارجی این كشور به عنوان گامی در راستای ارائه قابلیت های دریایی بزرگتر در مسیرهای راهبردی آبی است.
این پایگاه در بندر «جیوانی» (Jiwani) در نزدیكی مرز با ایران و دریای عمان بنا می‌ شود و چین بدین طریق قادر خواهد بود به آب‌ های گرم منطقه دست یابد.
همچنین در شرایطی كه دونالد ترامپ رییس جمهور آمریكا سیاست های سرسختانه ای در قبال پاكستان اتخاذ كرده و از قطع كمك های این كشور به اسلام آباد خبر داده است، پاكستان استفاده از یوان واحد پول چین برای مبادلات ارزی را رسما مورد تایید قرار داد.
بانك مركزی پاكستان به دنبال تهدیدهای آمریكا اعلام كرد كه از این پس یوان مانند ارزهای دیگر مانند دلار، یورو و ین ژاپن می تواند در مبادلات تجاری مورد استفاده قرار گیرد.
این اقدام یكی از مهمترین گام های یك كشور برای كمك به چین برای بین المللی كردن ارز یوان محسوب می شود و انتظار می رود كشورهای دیگری هم بتدریج از زیر سایه فشارهای آمریكا گریخته و ارز یوان را در كنار دلار آمریكا برای تجارت مورد مبادله قرار دهند.
همزمان اقدام اسلام‌آباد از سوی بسیاری از تحلیلگران دهن كجی به دولت ترامپ محسوب می شود كه در ماه های گذشته بارها سیاست پاكستان را در مبارزه با تروریسم مورد انتقاد قرار داده و افزوده است كه واشنگتن دیگر حاضر به كمك به اسلام آباد نیست.
بر اساس بیانیه بانك مركزی پاكستان از این پس مردم و موسسات تجاری و سرمایه گذاران می توانند برای واردات، صادرات و مبادلات مالی از یوان ( واحد پول ملی چین ) استفاده كنند.
'رجب‌طیب اردوغان' رئیس‌جمهور تركیه نیز پس از این تنش ها در گفت‌وگوی تلفنی با «ممنون حسین» رئیس‌جمهویر پاكستان با انتقاد از سخنان ضد پاكستانی دونالد ترامپ گفت: «آنكارا» در كنار «اسلام‌آباد» ایستاده و از آن حمایت خواهد كرد.
آساق**6125*1144*سیدبهادر حسینی
* انتشار دهنده: علیرضا جباری