شیوع ویروس کرونا موسوم به کووید ۱۹ برای نخستین بار اواسط ماه دسامبر (۲۴ آذر) در شهر «ووهان» واقع چین گزارش شد و بتدریج به سایر کشور های دنیا سرایت کرد. در ایران نیز در تاریخ ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ بود که نتایج آزمایش اولیه ۲ مورد مشکوک ابتلا به کرونا در قم مثبت گزارش شد و از آن زمان به بعد شاهد افزایش آمار مبتلایان به ویروس کووید ۱۹ در سایر استان های کشور بوده و هستیم. بر اساس آخرین گزارش های وزارت بهداشت تا ۱۷ خرداد، آمار کل مبتلایان به دو میلیون و ۹۶۶ هزار و ۳۶۳ نفر و کل فوت شدگان هشتاد و یک هزار و ۶۳نفر رسیده است. این در حالی است که عده‌ای از مردم دستورالعمل های بهداشتی را جدی نمی انگارند و برخی بدون رعایت پروتکل های بهداشتی در سطح عمومی جامعه حاضر می‌شوند. نظر به اهمیت این موضوع یعنی تبیین نقش مردم در کنترل بیماری کووید-۱۹، پژوهشگر ایرنا گفت وگویی با "یعقوب موسوی" عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه الزهرا انجام داده است که مشروح آن را در ذیل می‌خوانید:
مردم در برابر این بیماری بی‌تفاوت نباشند
موسوی پیرامون نقش آحاد جامعه در مبارزه با ویروس کرونا اظهار کرد: ویروس کووید- ۱۹ از زمان شیوع آن در ایران تاکنون قربانیان زیادی داشته؛ چه کسانی که بر اثر این بیماری فوت شده‌اند و چه کسانی که برای مدت زمانی با این بیماری درگیر بوده اند. با این اوصاف، پیوسته این سوال مطرح بوده و هست که در کنترل و مقابله با این بیماری جدا از مسوولیت های نظارتی و کنترلی مسوولان و برخی نهادها، نقش آحاد جامعه در این زمینه چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت آن چنان که از شواهد بر می‌آید، این بیماری در همه جوامع زمین گیر شده و تا مدت‌ها و سال‌ها هم ممکن است مهمان همه جوامع باشد. گرچه برخی جوامع ادعا می‌کنند که نشانه های این بیماری را به صفر رسانده‌اند اما هنوز قراین قطعی در این مورد وجود ندارد؛ زیرا بیماری کرونا یک بیماری مسری است و نمی‌شود تمام راه های مربوط به آن به دلیل دینامیسم ارتباطی که در اجتماعات وجود دارد، مسدود شود. از این رو رسیدن به وضع ایده‌ال اگر ناممکن نباشد، اما گفتنی است که بسیار بسیار دشوار است. بنابر این جامعه ما نیز مانند بسیاری از جوامع دیگر با این ویروس همزیست شده و آن را با خود خواهد داشت.
وی افزود: مردم تا کنون متحمل صدمات و خسارات بسیار شده‌اند. بخش هایی از طبقات جامعه سختی ها و مرارت هایی در ابعاد اقتصادی متحمل شده‌اند و توده های اجتماعی نظیر جوانان، نوجوانان و حتی کودکان در ابعاد اجتماعی تحت مشقت‌هایی قرار گرفته اند. همچنین آموزش و کانون‌های هنری، دینی، مذهبی و مراکز جهانگردی و توریستی متحمل صدماتی شده‌اند، با این حال از همه کسانیکه در اجتماع فعالیت می‌کنند، خواسته می‌شود به عنوان کنشگر در جامعه در قبال این بیماری بی‌تفاوت نباشند. البته مسوولیتی که بدون تردید متوجه مردم است، جوانب مختلفی را در بر می گیرد. حساس بودن، اهمیت دادن، جدی بودن و باور داشتن به این بیماری و عوارض آن در زمینه سلامتی و درک و احساس مستقیم مخاطرات زیستی کوتاه مدت و بلند مدت از جمله آنهاست.
از دانش، عقل و تجربه خود استفاده کنیم و این ویروس را جدی بگیریم
موسوی درباره شکل‌گیری خرده فرهنگ تقدیرگرایانه در مواجهه با بیماری کرونا، گفت: ما در جامعه متاسفانه با یک خرده فرهنگ تقدیرگرایانه و شاید یک خرده فرهنگ خودخواهانه ایرانی مواجه هستیم که تصور می کنیم تمام راه ها را طی کرده‌ایم و اصولا اگر توکل به خدا هم پیدا کنیم همه مشکلات حل خواهد شد. این در حالی است که این نوع تقدیرگرایی لطمات بسیاری به دنبال خواهد داشت. باید بدانیم که خداوند هم امر فرموده که از دانش، بینش، عقل و تجربه خود استفاده کنیم و آن را جدی بگیریم. بنابر این رعایت نکردن و واگذار کردن همه امور به خداوند به گونه تقدیرگرایانه شر و ضرر بلایای طبیعی و مشکلات بهداشتی زیستی را از ما ساقط نخواهد کرد.
این استاد دانشگاه افزود: به انصاف، وزارت بهداشت و درمان با همه انتقادهای وارده به آن در ابعاد آگاهی رسانی، آمار و ضوابط و شرایط رعایت پروتکل‌های بهداشتی خوب پیش رفته؛ اما مهم این است که از سوی مردم هم جدی انگاشته شود و آن زمانی است که مردم باور داشته باشند که می‌توانند از طریق رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، فاصله فیزیکی و اجتماعی و مراقبت‌های بهداشتی جلوی انتشار و گسترش بیماری را بگیرند.
وی ادامه داد: آمدن مردم به صحنه مراقبت و کنترل خود و همینطور ایجاد یک نوع عادت ثانویه یا خرده فرهنگ ثانویه از هر نوع سرمایه گذاری اقتصادی کلان برای مقابله با این بیماری موثر است. بنابر این قبل از واکسیناسیون، واکسیناسیون اجتماعی هست یعنی نوعی رعایت دستورالعمل‌ها مبنی بر گروهی زیست نکردن و اتصال فیزیکی نداشتن با گروه‌ها و آحاد است.
کرونا سبک‌های زندگی را تغییر داده است
موسوی در خصوص تغییر سبک‌های زندگی در دوران کرونا گفت: گاهی شرایطی پیش می‌آید که سبک و روال زندگی مردم دگرگون می‌شود. این شرایط تنها ناشی از بیماری‌ها نیست بلکه در شرایطی دیگر مثل ۸ سال دفاع مقدس هم پیش آمد که سبک زندگی مردم هم تغییر کرد. مردم در آن دوران ناچار بودند ریاضت‌های اقتصادی بکشند و بسیار از مشقت‌ها را تحمل کنند. جلوی بسیاری از عیش و نوش‌ها گرفته شد و بسیاری از اخلاقیات متعارف جامعه تغییر کرد. با این حال توده‌های مردم قابلیت انطباق با شرایط جدید را هم پیدا کردند. در وضعیت کرونا هم به این صورت است؛ گرچه مشقت‌ها و سختی‌های بسیاری دامنگیر مردم شده، با این حال مردم توانسته اند خود را با شرایط جدید منطبق ساخته و راه‌های دیگری برای کسب معاش و گذران زندگی و همینطور اوقات فراغت خود پیدا کنند. دو عید نوروز که از بزرگترین اعیاد ایرانیان بود، تعطیل و شیوه‌های دیگر ارتباطی خصوصا ارتباطات مجازی از طریق شبکه‌های اجتماعی جایگزین شد. بنابر این باید اذعان کرد که کرونا پایان تاریخ نیست و جهان به پایان نرسیده بلکه ظهور و انشاالله افول آن، خود یک مرحله جدید و گونه‌ای دیگر از حیات اجتماعی است و ما را وادار کرده تا بیندیشیم، تعامل کنیم و تحت یک وفاق اجتماعی شیوه زندگی خود را تغییر دهیم. همانطور که پدران و اجداد ما سابق بر این در مواجهه با بیماری‌هایی نظیر طاعون و وبا انجام می‌دادند. همانطور که این بیماری‌ها روزی به حاشیه کشیده شد، روزی هم فرا خواهد رسید که بیماری کرونا به حاشیه رود.
در امر کنترل کرونا همه مسوولیت دارند
موسوی درباره اهمیت نقش مردم و دولت در کنترل اپیدمی کرونا، گفت: مدیریت اجتماعی مردم کمتر از مدیریت اجتماعی بخش‌های رسمی و دولتی نیست. کرونا همانطور که گفته شد سبک ما را تغییر داده است. اما این به معنای نادیده گرفتن بخش رسمی و نیمه رسمی نیست. در امر مدیریت بیماری کرونا همگان چه مردم و چه دولتمردان مسوولیت دارند.. تامین آرامش روحی در خانواده، توجیه و آگاه کردن آنها در خصوص رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی هم مسوولیت و وظایفی را بر عهده مردم و هم مسوولیت‌هایی را بر عهده دولتمردان می‌گذارد.
نظر شما