كربلاي پنج بزرگ‌ ترين برگ برنده سياسي ايران در جنگ بود

19‌دي ‌ماه يادآور يكي از رشادت‌هاي مردان ايران زمين در دوران «دفاع مقدس» است كه باعث شد تا دشمن متوجه توان واقعي رزمندگان ايراني بشود. اين روز در تاريخ به نام سنگين‌ترين و گسترده‌ترين عمليات آن دوران با نام «كربلاي پنج » بود چرا كه دشمن در اين عمليات هم از نظر تجهيزات تلفات زيادي را ديد و هم از نظر سياسي شكست خورد و همچنين ابتكار عمل به دست نيروهاي ايراني افتاد.

عمليات «كربلاي پنج» كه يكي از بزرگ‌ترين عمليات‌هاي رزمندگان در طول «جنگ تحميلي» بود، 28 سال پيش در تاريخ 19 دي‌ماه سال 1365 با رمز «يازهرا(س) » در منطقه «شلمچه» و شرق «بصره» با وجود وضعيت سخت آن روزها و كمبود تجهيزات و پس از شكست در عمليات «كربلاي چهار » آغاز شد.

ارتش بعث در جشن شكست «كربلاي چهار » بود كه ايراني ‌ها « كربلاي پنج» را آغاز كردند، فرماندهان و رزمندگان ايراني در ميانه ترديد و اميد، 19 دي‌ماه به خط «شلمچه » زدند و عراقي‌ها در جشن پيروزي ‌شان حسابي غافلگير شدند. روش و منش چاپلوس ‌پروري صدام از دلايل اصلي اين غافلگيري بود.

«حمداني» از فرماندهان گارد رياست جمهوري عراق مي‌گويد: حمله «كربلاي چهار » ايران به كلي شكست خورد و رقابتي ميان فرماندهان سپاه سوم و هفتم عراق كه هميشه موفق بودند، پديد آمد. فرمانده سپاه سوم، طالي الدوري براي اينكه نشان دهد ايران را شكست داده است، آمار و ارقامي از تلفات فوق‌العاده سنگين نيروهاي ايراني ارائه داد كه غير منطقي به نظر مي‌رسيد.

«ماهر عبدالرشيد»، فرمانده سپاه هفتم هم مي‌دانست كه بايد مطابق ميل صدام رفتار كند. او هم آمارهاي غير واقعي داد. آمارهايي كه تقريباً خنده‌دار بود اما صدام رضايت داشت چون پس از فاو، اين دروغگويي‌ها تسكينش مي‌داد. فرماندهان مي‌گفتند با تلفات سنگيني كه به ايراني‌ها وارد شده، مي‌توانيم همه نفس راحتي بكشيم. فرماندهاني كه مدت‌ها در جبهه بودند به مرخصي رفتند و آماده‌ باش لغو شد.

مردم در جامعه هم آمارها را باور كردند و مي‌گفتند تا ايراني‌ها عمليات ديگري شروع كنند، حداقل 6 ماه زمان مي‌خواهند. ايراني‌ها كمتر از دو هفته بعد حمله كردند و به پيروزي بزرگ دست يافتند.

** شهادت 400 فرمانده ايراني در عمليات كربلاي پنج
سرلشكر يحيي رحيم ‌صفوي اين‌گونه بخشي از عمليات كربلاي پنج را روايت كرده است: « دشمن در آن زمان به هيچ عنوان تصور نمي‌كرد كه بعد از شكست عمليات كربلاي چهار در طي 15 روز عمليات ديگري با شرايط و ويژگي‌ هاي خاص انجام شود. منطقه كانال پرورش ماهي، جايي بود كه دشمن با كمك كارشناسان نظامي غربي مستحكم‌ترين خطوط دفاعي را در شلمچه براي حفاظت از شهر بصره ايجاد و اعلام كرده بود كه ايراني ‌ها به هيچ عنوان نمي‌توانند از اين موانع عبور كنند.»

سرعت عمليات به‌نحوي بود كه لشكر 27 محمد رسول الله فقط دو ساعت بعد از آغاز عمليات توانست از اين كانال عبور كند. در واقع عمليات به‌گونه‌اي انجام شد كه در دو روز نخست عراقي‌ها متوجه حمله نيروهاي ايراني نشدند. سه قرارگاه كربلا، قدس و نجف با حدود 27 يگان سپاه در اين عمليات شركت داشتند. شكستن خط شلمچه براي عراق غيرقابل تصور بود.

روز سوم عمليات، جانشين و وزير دفاع صدام همراه با دو سوم ارتش عراق براي بازپس‌ گيري مناطق تصرف شده توسط نيروهاي ايراني وارد منطقه شدند. عمليات با شدت ادامه داشت به‌طوري كه طي 15 شبانه روز جنگي بسيار سخت در منطقه به وقوع پيوست، با اين حال دشمن هرچه تلاش كرد نتوانست رزمندگان ايراني را كه با شجاعت و مقاومت، حماسه عاشورايي آفريدند، از مناطق تصرف شده، بيرون كند.

طي 15 شبانه روزي كه عمليات اجرا مي‌شد فقط توپخانه نيروي زميني سپاه و ارتش، 385 هزار و 875 گلوله بر سر نيروهاي عراقي ريختند. هرچند كه حجم آتش دشمن نيز بيش از اين ميزان بود. در اين عمليات بيش از 2 هزار و 650 عراقي اسير شدند كه صدها نفر از آنان از افسران و فرماندهان نظامي عراقي بودند. به‌دليل اهميت عمليات كربلاي پنج، اين افسران و فرماندهان اسير شده در همان منطقه براي بررسي شرايط عملياتي مورد بازجويي و تخليه اطلاعاتي قرار گرفتند.

در اين عمليات هفت هزار و 651 رزمنده ايراني به شهادت رسيدند كه 400 نفر از آن‌ها از فرماندهان بودند. همچنين 53 هزار و 299 نفر مجروح و 3 هزار و 522 نفر نيز مفقودالاثر شدند. در اين عمليات، لشكر بدر نيز با 16 هزار نيروي عراقي همراه با نيروهاي ايراني جنگيدند.»

در ادامه اين گزارش مصاحبه‌اي داشتيم با سرتيپ پاسدار خلبان امير حيات مقدم، فرمانده ستاد قرارگاه كربلا در دوران دفاع مقدس تا او از زواياي پنهان و ويژگي‌هاي كربلاي پنج برايمان بگويد. او كه امروز رييس پژوهشكده امنيت دانشگاه دفاع ملي است استانداري خوزستان در دولت نهم را در كارنامه خود دارد.

** انجام عمليات كربلاي پنج 10 روز پس از كربلاي چهار
اميرحيات مقدم، با اشاره به اينكه عمليات كربلاي پنج در دو سال پاياني جنگ توسط سپاه و با پشتياني نيروي هوايي و توپخانه ارتش شكل گرفت به روزنامه «صبح‌نو» گفت: عمليات كربلاي پنج درمنطقه‌اي معروف به پنج ضلعي و 10 روز پس از عمليات كربلاي چهار صورت گرفت. اين‌گونه عمليات‌هاي بزرگ را ايران هر سال يك بار انجام مي‌داد، دشمن تصورش اين بود كه 10 روز پس از عمليات كربلاي چهار اين عمليات شكل نمي‌گيرد و استنباط كرده بود كه ايران چندين ماه ديگر دست به عمليات خواهد زد.

از اين رو دشمن پس از كربلاي چهار كه آمادگي چنداني براي مقابله با عمليات جديد نداشت، عمليات كربلاي پنج كه در همان منطقه شكل گرفت و ما توانستيم موقعيت‌هاي خوبي را به تصرف در آوريم.

** فتح بصره
وي با اشاره به اينكه هدف عمليات كربلاي پنج دسترسي به شهر بصره بود؛ افزود: هدف اين عمليات دسترسي به دروازه بصره كه شهري نفتي و اقتصادي است، بود. ما تا 20 كيلومتري بصره پيش رفتيم و راحت‌تر مي‌توانستيم در ديگر مناطق پيشروي كنيم و جنگ را با يك پيروزي قاطع تمام كنيم.

فرمانده ستاد قرارگاه كربلا در دوران دفاع مقدس، ادامه داد: عمليات كربلاي چهار يك مقدمه‌اي براي كربلاي پنج محسوب مي‌شد و همه توان ما دركربلاي پنج به كار گرفته شد و توانستيم ، دوسوم ماشين‌آلات نظامي و زرهي عراق را دراين عمليات از بين ببريم چرا كه با همه توان نظامي اين عمليات را شكل داديم. عراق در اين عمليات همه توانش را آورد و هجمه‌هاي زيادي از دو طرف شاهد بوديم كه در نهايت صدام، شكست سختي را در كربلاي پنج پذيرفت.

** بزرگ‌ ترين برگ برنده سياسي ايران با عمليات كربلاي پنج به دست آمد
رييس پژوهشگاه دانشگاه دفاع، با اشاره به اينكه بزرگ‌ترين برگ برنده جنگ را مي‌توان عمليات كربلاي پنج ناميد، يادآور شد: عمليات كربلاي پنج يكي از عمليات ‌هاي موفق و سرنوشت‌ساز ما در دوران جنگ بود و باعث شد تا قطعنامه هم در اين عمليات صادر شود كه بعداً در تيرماه 67 آن را قبول كرديم. اين عمليات بسيار مهم بود و سرنوشت جنگ را رقم زد چرا كه آمار تلفات دشمن در اين عمليات زياد بود. كربلاي پنج زمينه‌هاي پايان جنگ را فراهم ساخت و متجاوزگر بودن صدام را ثابت كرد.

** در عمليات كربلاي چهار نتيجه فريب گرفتيم
وي با اشاره به اظهار نظرهايي كه اخيراً درباره كربلاي چهار صورت گرفته بود، تأكيد كرد: آنچه كه سردارمحسن رضايي فرمودند از نگاه يك فرمانده جنگ و طراح عمليات‌ها بود و با توضيحاتي كه بعداً داده شد سوء تفاهم ‌ها برطرف شد. سردار رضايي وقتي راجع به يك موضوع نظامي سخن مي‌گويند حرفش حجت است و حرف همه فرماندهان جنگ است كه مورد حمايت ما هم هست. ما در عمليات كربلاي چهار نتيجه فريب گرفتيم.

در وسط عمليات دچار مشكل شديم و نتيجه فريب گرفتيم چرا كه دشمن از عمليات‌هاي بزرگ ما منصرف و منحرف شد، وگرنه اين هم عمليات بزرگي بود كه اگر مسير باز مي‌بود ادامه مي‌يافت. هر چند در كربلاي چهار هدف ما بصره بود ولي آن‌را در عمليات كربلاي پنج ادامه داديم.

رييس ستاد قرارگاه كربلاي سپاه در دوران دفاع مقدس، يادآورشد: در عمليات‌هاي ديگر هم هدف، بصره بود، ولي دشمن راه را بسته بود و از فاو شروع كرديم. بصره تنها هدفي بود كه مي‌توانست جنگ را با يك نتيجه قاطعي پايان دهد و گرنه سرزمين‌هاي ديگر براي ما دستاورد نهايي نداشت. در كربلاي چهار اگر راه باز مي‌شد يگان‌ها به راهشان ادامه مي‌دادند و چون نشد، نتيجه فريب از آن گرفته شد.

وي با اشاره به اصل غافلگيري درعمليات كربلاي چهار ادامه داد: اگر به حمله آمريكا به عراق نگاه كنيم مي‌بينيم كه لو رفتن براي آن‌ها مهم نيست و به عراق اعلام مي‌كنند كه داريم مي‌آييم. ولي ما در عمليات‌هاي دوران دفاع مقدس، تواني سه برابر عراق نياز داشتيم و چون از توان فيزيكي زيادي در دوران جنگ برخوردار نبوديم از غافلگيري استفاده مي‌كرديم حتي عمليات‌ها در بامداد انجام مي‌گرفت تا به يك تثبيت برسيم چرا كه توان فيزيكي پايين‌تري نسبت به دشمنان داشتيم.

** غافلگيري دشمن در كربلاي پنج
استاندار اسبق خوزستان افزود: برخي از دوستان ما درباره عمليات‌ها بدون اينكه اطلاعات كافي داشته باشند به‌گونه‌اي سخن مي گويند كه سخنانشان سياسي است و در جنگ نبودند و اظهار نظر مي‌كنند، اين ظلم است. ما در دوران دفاع مقدس به‌طور قاطع پيروز شديم. شايد در والفجر مقدماتي يا كربلاي چهار ناموفق بوديم ولي در عمليات‌هاي ديگر به پيروزي‌هاي خوب و قاطعي دست يافتيم. البته هر موضوعي اقتضاي خودش را دارد. وي با اشاره به ياد و خاطرات شهداي عمليات‌هاي دوران دفاع مقدس افزود: من در كربلاي پنج رييس قرارگاه عمليات بودم كه خاطرات شهيد ميثمي، روحاني رزمنده‌اي كه نماينده امام؟ره؟ در قرارگاه خاتم بود برايم زياد تداعي مي‌شود چرا كه با رشادت‌ها و سلوك خاصي كه با ديگر رزمندگان داشت در اين عمليات به شهادت رسيد كه ياد و نامش را در كنار ديگر شهداي دوران دفاع مقدس گرامي مي‌داريم.

منبع: روزنامه صبح نو؛ 1397،10،18
گروه اطلاع رساني **9117**2002