توسعه دانشگاه های نسل سوم با تغییر در فرهنگ آموزش ممكن است

دانشگاه ها و پژوهشگاه های نسل سوم، مراكزی هستند كه از دانش محوری (نسل اول) و پژوهش محوری (نسل دوم) عبور كرده و به كار و ثروت آفرینی رسیده اند.
حركت به سمت این دانشگاه ها از مدت ها قبل مطرح است؛ مراكز تحقیقاتی نسل سوم باید از تمركز صرف روی آموزش و پژوهش دست بردارند و بتوانند به اشكال مختلف از جمله ارتباط با صنایع بخشی از هزینه های خود را تامین كرده و برای دانش آموختگان كارآفرینی كنند.
دكتر محمدرضا موحدی روز یكشنبه در گفت وگو با خبرنگار علمی ایرنا در مورد توسعه دانشگاه های نسل سوم و اقدامات وزارت علوم برای تسریع و تسهیل حركت دانشگاه ها در این مسیر، گفت: بخشی از این مقوله، بحث فرهنگی است.
دكتر موحدی با بیان مثالی در مورد دانشجویان توضیح داد: فرهنگ كارآفرینی و فرهنگ توسعه فناوری باید وارد آموزش ها شود و آموزش به سمتی برود كه دانشجویان توانمند و خلاق، رویكرد حل مشكل و مسائل را یافته و یاد بگیرند؛ به جای اینكه تاكید بر یادگیری حجم مطالب زیاد باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف گفت: باید توان دانشجو را برای مواجهه با مسائل زیاد كنیم؛ نه اینكه راه حل مساله را مستقیم به او یاد دهیم.
«همچنین لازم است رویكرد آموزشی متفاوتی با بازنگری در دوره های آموزشی داشته باشیم و دانشجو را آماده كنیم تا در فضای حل معضلات جامعه فعالیت كند. آموزش های كارافرینی، مهارت های نرم، كار كردن در محیط كار و كارخانه، اثرگذاری و تعامل از جمله مولفه هایی است كه باید دنبال شود و در مدرسه اشتغال شریف آنها را دنبال می كنیم».
به گفته موحدی، دانشجویان باید همزمان با آموزش علاوه بر مهارت های فنی، مهارت های اجتماعی و اقتصادی را نیز فرا بگیرند و وزارت علوم می تواند دانشگاه ها را به سوی آموزش این مهارت ها هدایت كند.
وی با اشاره به تاثیر دیگر حوزه آموزش عالی در جهت دهی به سوی توسعه دانشگاه های نسل سوم ادامه داد: تغییر در آیین نامه های ارتقای اعضای هیات علمی نیز بسیار مهم است و باید این رویكرد وجود داشته باشد كه عضو هیات علمی با قراردادهای ارتباط با صنعت و ایجاد كارافرینی و كسب و كار و توانمندسازی دانشجویان نیز می تواند ارتقا یابد.

***سازمان ها مانند كالا با پژوهش برخورد می كنند
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه صنعتی شریف گفت: در مجموع باید از توانمندی های مختلف افراد گوناگون حداكثر استفاده را بكنیم، یك استاد در حوزه آموزش، یكی در توسعه فناوری و یكی در انجام ارتباط قرارداد با صنعت مهارت دارد و همه نباید روند ارتقا را به یك شكل طی كنند.
وی همچنین به موانع قانونی در حوزه های مختلف برای توسعه دانشگاه های كارآفرین اشاره كرد و گفت: این موضوع معضل جاری ماست؛ سازمان ها مانند كالا با پژوهش برخورد و فكر می كنند یك قرارداد صنعتی بین دانشگاه با صنعت مانند قرارداد خرید كالا از مركز یا كارخانه برای یك سال است. ماهیت قراردادهای پژوهشی در حوزه های اداری كشور به خوبی درك نشده است كه جنس آن، نوع خروجی و نوع ارزشگذاری اش فرق می كند.

***پژوهش های بنیادی و كاربردی در اولویت هستند
دكتر موحدی در مورد اولویت های پژوهشی در این دانشگاه توضیح داد: علاقه به انجام مجموعه ای از پژوهش های بنیادی و كاربردی در دانشگاه وجود دارد.
وی ادامه داد: هم تلاش هایی در زمینه حركت در مرزهای دانش انجام می شود و هم پژوهش های كاربردی؛ زیرا با تنوعی از اعضای هیات علمی و رشته ها و زمینه های مختلف روبرو هستیم.
عضو هیات علمی دانشكده مكانیك دانشگاه صنعتی شریف گفت: اعضای هیات علمی یا دانشكده هایی كه در حوزه علوم پایه كار می كنند، نمی توانند مستقیم در طرح های كاربردی مشاركت داشته باشند و بیشتر فعالیت های آنها ناظر به آینده و توسعه علم است؛ اما دانشكده های مهندسی می توانند مستقیم در طرح های كاربردی حضور داشته باشند. بنابراین مجموع پژوهش های كاربردی و بنیادی یك اكوسیستم (زیست بوم) است و همه این طرح ها باید در دانشگاه حضور داشته و حمایت شوند.

***طرح های كاربردی باید با همكاری دستگاه های متولی انجام شود
وی در مورد كمبود بودجه و دشواری اختصاص منابع مالی به همه پژوهش ها پاسخ داد: ما از فعالیت های پژوهشی همه اعضای هیات علمی كه منجر به دستاوردهای ارزشمند باشد، حمایت می كنیم.
«این فعالیت ها می تواند در حوزه تولید مقالات علمی و حركت در مرز دانش باشد كه خیلی ارزشمند است و می دانیم هم به توسعه علمی كشور كمك می كند و هم ناظر به حضور كشور در صحنه فناوری آینده است».
دكتر موحدی با وجود این، بر ضرورت حمایت دستگاه های متولی از پژوهش های كاربردی تاكید كرد و گفت: در توسعه فناوری های كاربردی، دستگاه متولی هم با دانشگاه باید مشاركت داشته باشد و در اینصورت پژوهش به نتیجه می رسد. اگر دانشگاه مستقل در حوزه ای تحقیق كند و از آن استفاده نشود، در نهایت پژوهش نتیجه ای عاید كل كشور نمی كند.
وی تصریح كرد: بیشتر منابع مالی تحقیق های كاربردی باید از سمت سازمان های متولی به دانشگاه تزریق شود، البته فقط هم تامین مالی كافی نیست بلكه مشاركت كلی دستگاه ها لازم و در واقع این بحث دوطرفه بین دانشگاه ها و سازمان های متولی است.

***درامدهای اختصاصی شریف معادل نصف درامد بودجه دولتی
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه صنعتی شریف در مورد توسعه دانشگاه های نسل سوم و آماده بودن دانشگاه ها برای تبدیل شدن به این نوع از مراكز نیز گفت: همه دانشگاه های كشور از ابتدا تا سه دهه قبل به طور سنتی دانشگاه های نسل یك و دو بودند.
وی ادامه داد: دانشگاه ها تا حدود سه دهه قبل آموزش محور بودند، بعد پژوهش در آنها اهمیت یافت كه افزایش نرخ رشد علمی را مدیون همین اهمیت در نسل دوم دانشگاه ها به پژوهش هستیم.
دكتر موحدی اما با تاكید بر مولفه كارآفرینی و ارزش آفرینی در دانشگاه های نسل سوم گفت: این دانشگاه ها با استقلال بیشتری منابع مالی مورد نیاز را از نتیجه دستاوردهای خود تامین می كنند.
وی با اشاره به مركز كارآفرینی و مركز رشد برای توسعه كارافرینی در دانشگاه شریف در مورد درامدهای این دانشگاه یادآور شد: درامد دانشگاه ها به طور كلی چند بخش است؛ بخشی درامد هزینه ای است كه بودجه تخصیص یافته از سوی دولت است و بخشی درامدهای اختصاصی. می توانیم بگوییم درامدهای اختصاصی ما تقریبا از نظر مرتبه معادل نصف درامد بودجه دولتی است.
دكتر موحدی تصریح كرد: این درامدها از محل قراردادهای ارتباط با صنعت به دست می آید؛ ولی حالت بودجه ای ندارد و در دانشگاه به شكل بودجه خرج نمی شود. بلكه صرف انجام پروژه های تحقیقی و صنعتی دیگر می شود؛ البته درصدی از آن بالاسری دانشگاه است كه مستقیم به حساب دانشگاه واریز می شود.
علمی**9157*2017