اداره كشور با اقتصاد دريامحور

در ادامه اين گزارش آمده است: بر لزوم توسعه اقتصاد درياپايه در برنامه ششم توسعه و بودجه‌هاي سالانه تاكيده شده و به اعتقاد كارشناسان، اگر قصد داريم اقتصادمان را از نفت نجات دهيم، يكي از راه‌ها استفاده بهينه از مواهب دريا در شمال و جنوب كشور است كه متاسفانه طي ساليان متمادي اين مهم مغفول مانده است.

دريا و صنايع دريايي به‌دليل مزاياي فراوان نه‌تنها براي ايران، بلكه براي ساير كشورهاي جهان نيز از درجه اهميت بالايي برخوردار است. ايران در دو ضلع شمالي و جنوبي خود (درياچه خزر در شمال و خليج فارس، درياي عمان و تنگه هرمز در جنوب) مجموعا حدود 5800 كيلومتر خط ساحلي دارد و به آب‌هاي آزاد متصل است و اين ظرفيت و مزيت كم نظيري براي توسعه و پيشرفت به شمار مي‌رود، با اين حال سهم اقتصاد دريا در كل اقتصاد كشور ما ناچيز است.

**مزاياي دريا
دريا نيز از جمله مواهب طبيعي است كه مزاياي زيادي را در دل خود جاي داده است؛ از جمله اين مزايا اين است كه از زير دريا منابعي مثل نفت،‌ گاز و حتي معدن مي‌توان استخراج كرد و كف دريا به‌دليل داشتن آبزيان ( ماهي، ميگو، مرجان، جلبك، صدف و مرواريد) داراي منابع سرشار غذايي است و همچنين از روي دريا يا آب براي رفت‌و‌آمد شناور، حمل‌و‌نقل بار و مسافر استفاده مي‌شود. اين مزيت‌ها به دولت‌ها اين امكان را مي‌دهد كه در هر زماني بخواهند از آن براي بهره‌برداري كنند، كما اينكه بسياري از اين كشورها بخش زيادي از درآمدشان از همين درياست و اقتصاد آنها براين مبنا استوار است و به‌نوعي وابستگي شديد به اين بخش دارند.

**جايگاه اقتصاد دريامحور
در حال حاضر دو سوم جمعيت جهان در حاشيه دريا زندگي مي‌كنند كه اين امر از جايگاه مهم اقتصاد دريامحور حكايت مي‌كند، اما آن‌طور كه مديرعامل كشتيراني جمهوري اسلامي ايران گفته است: «متاسفانه بنادر ايران تاكنون نتوانسته‌اند آنچنان كه شايسته است، توسعه يابند.»

محمد سعيدي افزود: «همان‌طوري كه آيمو بر حفظ محيط‌زيست دريايي تاكيد دارد، بازنگري و اجراي مقررات جديد زيست‌محيطي همواره از دغدغه‌هاي مالكان كشتي‌ها بوده، اما محدوديت‌ها و هزينه كشتي‌ها در‌ كنار شرايط نامساعد بازار سبب شده است برخي مالكان به‌دنبال اوراق شناورها باشند. او با اشاره به اينكه در سال‌هاي اخير اقبال به دريا با كاهش روبه‌رو بوده است، افزود: «شناساندن دريا و حمل‌و‌نقل دريايي به نسل امروزي فرآيند مهم و چالش برانگيزي است كه نيازمند كار‌ كارشناسي دقيق است.»

**نياز 34‌ميليارد دلاري به سرمايه‌گذاري
«كشور ما در بخش صنايع دريايي داراي توانمندي و ظرفيت‌هاي زيادي است و دراين راستا سند راهبردي صنايع دريايي كشور تدوين‌شده است» اينها اظهارات رئيس سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران (ايدرو) است. منصور معظمي همچنين درمورد سرمايه‌گذاري در اين بخش، گفت: «باتوجه به بررسي روند موجود و گذشته متوسط سالانه سه‌ميليارد دلار نياز سرمايه‌گذاري در صنعت دريايي را نشان داد كه در 10 سال آينده معادل 34‌ميليارد دلار نياز به سرمايه‌گذاري در صنايع دريايي داريم.»

**اداره 80‌ميليون نفر با اقتصاد دريامحور
براساس اطلاعات منتشر شده، بنادر هرمزگان سهم 98‌درصدي در ترابري مسافران دريايي، 81‌درصدي در عمليات كانتينري، 60‌درصدي در جابه‌جايي كالاهاي غيرنفتي و 40‌درصدي در تخليه و بارگيري فرآورده‌هاي نفتي در سطح كل بنادر كشور را به خود اختصاص داده است. در همين راستا، اخيرا، رئيس مجمع نمايندگان هرمزگان در مجلس گفت: «توسعه صنايع دريايي يكي از دغدغه‌هاي نمايندگان مجلس در تدوين بودجه سالانه و برنامه پنج‌ساله ششم است. همچنين دريا محور توسعه به شمار رفته و اگر اقتصاد را صرفا بر دريا متكي كنيم، اداره 80‌ميليون نفر كار سختي نخواهد بود.»

احمد مرادي افزود:‌« چين از دريا نهايت فرصت را برده و براي 10 تا 15‌ميليون نفر از طريق دريا مستقيما ايجاد شغل كرده است. استان هرمزگان 1100 كيلومتر ساحل در طول نوار ساحلي خليج فارس و درياي عمان دارد و همچنين جزاير مهمي دارد كه فرصت بي‌‌‌نظيري براي سرمايه‌گذاري محسوب مي‌شوند. همچنين 60‌درصد از ذخاير انرژي دنيا در منطقه خليج فارس قرار دارد كه براي توسعه صنايع دريايي هيچ‌راهي جز ورود به بخش خصوصي نداريم.»

**غفلت از اقتصاد درياپايه
معاون دريايي سازمان بنادر و دريانوردي در گفت‌و‌گو با «آرمان» مي‌گويد: ايران داراي سواحل طولاني در شمال و جنوب است، ولي تاكنون متناسب با اين سواحل از ظرفيت دريا استفاده نكرده است. حداكثر استفاده‌اي كه در شمال كشور شده، اين است كه بخشي از سواحل آزاد براي شنا مورد استفاده قرار گرفته، اما عملا اينكه ما صنعت را به سمت دريا ببريم، تا به امروز اينگونه نبوده است.

هادي حق‌شناس مي‌افزايد: 20 كشور توسعه يافته اول جهان عمدتا در كنار سواحل و درياها واقع شده‌اند يا بزرگ‌ترين شهرها در دنيا در كنار سواحل يا درياها قرار داشته و دارند، درحالي كه بيشتر شهرهاي صنعتي ما در نقاط مركزي كشور يا در كوير هستند،‌ در صورتي كه مي‌توان بخش عمده اينها را به سمت سواحل جنوب يا شمال كشور هدايت كرد. البته منظور تنها بخش صنعت آلوده‌زا نيست، بلكه منظور اين است كه مي‌توانيم با استفاده از مواهب دريا چرخه كاملي از اشتغال را داشته باشيم، از جمله خدمات دريايي.

او ادامه مي‌دهد: امروز موقعيت كشور ما در يك چهار راه جهاني است و از اين رو، ‌نه‌تنها در بخش ترانزيت به كشورهاي آسياي ميانه مزيت داريم، بلكه در ترانشيب (تا كالا را در سواحل ايران تحويل بگيريم و بنادر ايران مركز توليد كالا و كانتينر در خليج فارس باشد) هم اين مزيت را داريم، اما تاكنون نتوانسته ايم نقش مهمي ايفا كنيم. يا سواحل مكران كه حدود 700 كيلومتر مسافت دارد، بكر است و هيچ‌گونه استفاده‌اي از اين سواحل نشده است، درحالي كه در مركز كشور دچار كمبود آب هستيم و شهرهاي ما آلوده هستند، ولي نتوانستيم از اين سواحل براي توسعه كشور استفاده بهينه را ببريم.

معاون دريايي سازمان بنادر و دريانوردي با بيان اين مطلب كه اقتصاد درياپايه يعني استفاده از دريا براي توسعه، كه تنها شامل حمل‌و‌نقل تجاري نمي‌شود، تاكيد مي‌كند: تنها نبايد از دريا براي دسترسي و انتقال آب استفاده كنيم، بلكه در كنار اينها مي‌توان به گردشگري دريايي هم توجه داشت تا از جزاير زيبا براي جذب توريست داخلي و خارجي بهره برد. حق‌شناس ادامه مي‌دهد: اقتصاد درياپايه ويژگي‌ها و مختصاتي دارد كه از مهم‌ترين ويژگي‌هاي آن اين است كه هم حمل‌و‌نقل را ارزان مي‌كند و هم مي‌تواند وابستگي اقتصاد سياسي كشورهاي همجوار را به ايران افزايش بدهد.

اگر هند در چابهار و چين در بندر گوادر پاكستان سرمايه‌گذاري مي‌كنند كه مجموع اين دو كشور 40‌درصد از جمعيت جهان را در خود جاي داده‌اند، به اين دليل است كه راه دريا ارزان ترين راه هم براي انتقال مواد اوليه و هم براي كالاي ساخته شده اين دو كشور به كشورهاي آسيانه ميانه است. از اين ويژگي مي‌توانيم براي توسعه كشور بر مبناي اقتصاد درياپايه استفاده كنيم كه هم در برنامه ششم توسعه و هم در بودجه‌هاي سنواتي بر آن تاكيد شده است.

او تاكيد مي‌كند: اگر قرار است ما اقتصاد ايران را از نفت نجات بدهيم، يكي از راه‌ها افزايش ماليات است و ديگري استفاده از مواهب دريا در شمال و جنوب كشور است. حق‌شناس در پايان مي‌گويد: ايران يك كشور اقيانوسي است و ما به‌راحتي از درياي عمان به اقيانوس هند دسترسي داريم و از اين مواهب مي‌توانيم استفاده كنيم.

*منبع: روزنامه آرمان؛ 1396،12،6
**گروه اطلاع رساني**2059**9131