ارتقاء سطح روابط اقتصادي ايران و روسيه به 70 ميليارد يورو كه چند روز پيش در پايان يازدهمين اجلاس كميسيون مشترك همكاريهاي دوكشور از آن ياد شد آرزويي بسيار آرماني، تبليغاتي و تحريك آميز براي روابط اقتصادي، تجاري و صنعتي ايران و روسيه محسوب مي‌شود. هرچند كه در مورد سقف زماني نيل به عدد مذكور و چگونگي تحقق آن و اينكه به صورت دقيق شامل چه پروژه ها وطرحهايي مي‌شود اشارتي نشد و مقررگرديد با ادامه ديدارها و مذاكرات بخشهاي خصوصي و دولتي دو كشور و انعقاد قراردادهاي مشخص جنبه هاي عملي اين آرزو روشنتر گردد.
امضاي سند اجلاس يازدهم كميسيون مشترك دو كشور و تفاهم كلي بر روي رقم وسوسه انگيز 70ميليارد يورو در حالي صورت گرفت كه همزمان اتحاديه اروپا و امريكا بر شدت تحريمها عليه روسيه در حوزه هاي انرژي و مالي افزودند و يك هفته پيش نيز برخي شركتها و اشخاص را كه تحريمهاي ايران را دورزده بودند ازسوي امريكا مورد تحريم قرار گرفتند.
از سوي ديگر همزماني توافق تهران-مسكو با ادامه مذاكرات هسته اي ايران با كشورهاي عضو گروه 5+1 و قرار و مدارها مبني بر ادامه مذاكرات در نيويورك در حاشيه اجلاس آتي مجمع عمومي سازمان ملل جملگي اين برداشت را به ذهن متبادر مي‌سازد كه اين اقدام به منظور تأثيرگذاري بر طرفهاي غربي از حيث نوع رويكرد آنها به تهران و مسكو صورت گرفته است؛ موضوعي كه نميتوان به موفق بودن اين ترفند چندان اميدوار بود.
مناسبات سه دهه گذشته ايران و روسيه نشانگر آنست كه مسكو همواره از روابط خود با تهران تاحدود زيادي به عنوان كارت بازي بهره برداري كرده است و چه بسا بزرگنمايي رقم همكاريهاي اقتصادي دوكشور درمقطع كنوني هم با همين هدف صورت گرفته است!
اگر نگاهي كوتاه و موردي به رفتارهاي روسيه در قبال ايران در سالهاي گذشته بيفكنيم و ازآنها ياد كنيم شايد رفتارهاي احتمالي آتي مسكو را بهتر بتوانيم دريابيم:
- حمايت از صدام حسين در جنگ تحميلي (زمان شوروي سابق)
- به درازا كشاندن تكميل نيروگاه اتمي بوشهر به مدت حداقل ده سال و تحميل هزينه هاي سرسام آور بر ايران در همين رابطه.
- دادن رأي عليه ايران در شوراي حكام آژانس بين المللي انرژي اتمي و شوراي امنيت سازمان ملل در چند نوبت
- جلوگيري از انتقال تجهيزات ليزري خريداري شده توسط ايران
- جلوگيري از ادامه تحصيل دانشجويان ايراني رشته فيزيك هسته اي و رشته هاي مشابه در دانشگاههاي روسيه
- عدم تحويل سيستم دفاع موشكي اس-300 به ايران
-عدم پشتيباني از تجهيزات نظامي زميني وهوايي كه روسيه رأسا اقدام به فروش آنها به ايران كرده است.
- تضييع حقوق ايران در درياي خزر، قفقازجنوبي و آسياي مركزي
- عدم موافقت با عضويت دايم ايران در سازمان همكاريهاي شانگهاي
-عدم برقراري تسهيلات لازم وكافي براي تقويت مناسبات تجاري ايران با روسيه
-عدم سفررسمي دوجانبه اي و مستقل رييس جمهور و حتي نخست وزير روسيه به ايران در سي و پنج سال گذشته
مجموعه رفتارهاي مسكو در قبال ايران كه به برخي از آنها اشاره شد و استفاده ابزاري اين كشور از ايران در سياست خارجي ميزان اميد به تحقق تفاهمات فيمابين در يازدهمين نشست كميسيون مشترك دوكشور در تهران كه روز چهارشنبه 18شهريور سند آن به امضاي وزير نفت ايران و وزير انرژي روسيه رسيد، كماكان در سطح پاييني در ذهن باقي مي گذارد.
مزيد بر اينكه تحقق همكاري 70 ميليارد يورويي از حيث نوع نگاه سياسي روسيه به ايران تاحدود زيادي امكان پذير نيست، از جهات اقتصادي و صنعتي نيز در هاله اي از ابهام قرار دارد. رساندن رقم 2 ميليارد دلار به 70 ميليارد يورو در ظرفيت نيازها و پتانسيلهاي دوكشور حداقل در مدت 5 سال آتي نيست مگر اينكه گفته شود اين رقم در مدت زمان بيش از ده سال رنگ واقعيت به خود خواهد ديد! وانگهي تحريمهاي روسيه و ايران در روند همكاريهاي دوكشور نيز خلل ايجاد خواهد كرد. با احتساب اين فاكتورها عملي شدن70 ميليارد يورو همكاري اقتصادي و صنعتي مصداق بارز سنگ بزرگ علامت نزدن خواهد بود و انجام معاملات با واحد پول ملي دو كشور و مقابله مشترك با تحريمهاي غرب با چالش جدي مواجه خواهد شد.
اگر در نظر داشته باشيم كه توليد ناخالص داخلي روسيه در حدود يك هفتم آمريكا است، و درآمد سرانه آن (از نظر برابري قدرت خريد) از 18هزار دلار تقريباً به اندازه يك سوم امريكا است و نفت و گاز، دو سوم از صادرات روسيه، نيمي از درآمد دولت و 20% از توليد ناخالص داخلي اين كشور را تشكيل مي‌دهند، در حالي كه صادرات فناوري‌هاي پيشرفته تنها 7% از صادرات توليد آن را (در مقايسه با 28% آمريكا) تشكيل مي‌دهد و براساس برآوردهاي متوسط انجام شده به وسيله جمعيت شناسان سازمان ملل متحد، جمعيت روسيه تا اواسط قرن حاضر از 145ميليون نفر كنوني به 121 ميليون نفر كاهش پيدا كند و هيچ يك از دانشگاههاي روسيه نتوانستند در سال گذشته در جمع 100دانشگاه برتر جهان قرار گيرند و همينطور ديگر مشكلات داخلي روسيه را ازجهات امنيت ملي، بحران اقليتهاي قومي و مذهبي و معضلات اقتصادي را در نظر داشته باشيم بيشتر به دورنماي روسيه و روابط ايران با اين كشور پي خواهيم برد.
راقم اين سطور درعين حال كه به رفتار و وعده هاي روسيه به دلايلي كه بيان شد، اعتقادي ندارد اما از اينكه اين روابط در وادي عمل بتواند به نفع منافع مشترك دو كشورباشد و ايران به كارت بازي روسها بدل نگردد و براساس مدل برد-برد استمراريابد به سهم خويش استقبال ميكند. البته در شرايطي كه روسيه تحت تحريمهاي غرب قرارگرفته و مناسباتش با امريكا با سردي و چالش مواجه شده به روابط با ايران اهميت قايل شده است قابل درك است اما در اين شرايط مناسبتر مي نمود تهران به منظور تست تكراري مسكو، تحويل سيستم دفاع موشكي اس-300 را از رييس جمهور روسيه طلب كند تا اينكه در معرض پيشنهادهاي مسكو از قبيل فروش هواپيماي توپولوف 204 يا احداث نيروگاه اتمي جديد كه سابقه درخشاني از اين نوع همكاريها در اذهان ايرانيها نيست، قراربگيرد.
به هر تقدير درصورت بي دقتي و عدم برنامه ريزي منطقي اين تفاهم ميتواند بيشتر به نفع روسيه تمام شود تا ايران، لذا ايران بايد براي هر پروژه اي ما به ازاي لازم را كه به منزله اخذ امتيازي از روسها باشد، تعريف كرده و راههاي تحقق آنرا مدنظرداشته باشد.
براي مشاهدۀ وبلاگ افشار سليماني در صفخۀ بلاگرهاي خبرآنلاين اينجا كليك كنيد
افشار سليماني / خبر آنلاين
اول ** 1521
تهران - ايرنا - در شرايطي كه روسيه تحت تحريمهاي غرب قرار گرفته و مناسباتش با امريكا با سردي و چالش مواجه شده براي روابط با ايران اهميت قايل شده است.