فرماندهانی كه سریال می شوند

مجموعه تلویزیونی «سیمرغ» را می توان آغاز این راه دانست، سریالی كه در سال 1376 با موضوع زندگی شهیدان احمد كشوری و محمدعلی شیرودی خلبانان شهید هوانیروز ارتش ساخته و پخش شد و توانست موفقت خوبی در جذب مخاطب كسب كند.

سریال «شوق پرواز» بر پایه زندگی خلبان شهید عباس بابایی دیگر سریالی است كه در حوزه زندگی فرماندهان و شهدای برجسته دفاع مقدس ساخته و راهی آنتن شد و در جذب مخاطب نیز موفق عمل كرد.

ارتش جمهوری اسلامی كه سفارش دهنده این دو سریال بود، اكنون سفارش ساخت سریال دیگری را با موضوع شهید امیر سپهبد علی صیاد شیرازی از فرمانده نیروی زمینی ارتش در دوران دفاع مقدس سفارش داده است كه این روزها مراحل تحقیق و نگارش فیلمنامه را می گذراند.

سریال مستند گونه «آخرین روزهای زمستان» مبتنی بر زندگی شهید حسن باقری جوانترین فرمانده دوران دفاع مقدس نیز اثر ماندگار دیگری بود كه با تلفیق آرشیوهای موجود و بازسازی برخی صحنه ها خلق شد و توانست به شیوه روایی، مخاطبان بسیاری را با خود همراه كند.

مستند داستانی «سردار خیبر» با محوریت زندگی شهید همت را می توان یكی دیگر از تولیدات تلویزیون در زمینه معرفی سلوك شهدای دوران مقدس دانست كه چندی پیش از شبكه سه پخش شد.

اكنون شبكه سه نیز ساخت سریالی با موضوع زندگی شهید حسن تهرانی مقدم پدر فناوری موشكی ایران را پیگیری می كند و قرار است سریال نیمه تمام «دولت مخفی» شبكه دو در مرور زندگی اسرای ایرانی در ارودگاه های عراق، نگاهی هم به زندگی شهید ابوترابی فرد داشته باشد.

چندی پیش نیز سریالی از شبكه سه سیما پخش شد با عنوان «جاودانگی» اكبر منصور فلاح آن ساخت و داستان آن مروری بر زندگی شهید تندگویان وزیر نفت دوران جنگ تحمیلی بود.

مروری بر سریال های فاخری كه تلویزیون برای تولید تا سال 1400 در نظر گرفته است، فهرست بلندی از اسامی فرماندهان شهید دوران دفاع مقدس دیده می شود كه از جمله می توان به شهیدان محمدابراهیم همت، نامجو، احمد متوسلیان، حسین خرازی، محمد بروجردی، احمد كاظمی، محسن وزوایی، علی هاشمی، آبشناسان، فكوری، اسماعیل دقایقی، ردانی‌پور، ستاری، عباس دوران، ناجیان، محمد تقی رضوی، حسن شوریده، فلاحی، رضا دستواره، یوسف كلاهدوز، مجید زین الدین، ناهیدی، محلاتی، باكری، ابوترابی و ... اشاره كرد.

مروری بر روند ساخت سریال هایی كه قرار است زندگی این شهیدان را دستمایه تولید قرار دهد، نشان می دهد كه با توجه به شرایط نامساعد مالی حاكم بر شبكه های تلویزیونی، معاونت سیما ترجیح داده است تا با احتیاط بیشتری ساخت این سریال ها را كلید بزند.

جذب مشاركت نهادهای مرتبط با حوزه دفاع مقدس از جمله، سپاه، ارتش، بنیاد حفظ و نشر آثار و ارزش های دفاع مقدس و بسیج از جمله تمهیداتی است كه تلویزیون به كار گرفته تا به نحوی بار مالی ناشی از ساخت این سریال ها كه در زمره سریال های فاخر و الف تعریف می شوند، بكاهد.

اكنون سریال «مسیح كردستان» با محوریت زندگی شهید محمد بروجردی در دستور كار بسیج صدا و سیما و شبكه یك قرار دارد و مراحل تحقیق و نگارش را پشت سر می گذارد.

زندگی شهید باكری از دیگر سریال های سرداران شهید است كه سیمافیلم با مشاركت استانداری آذربایجان غربی پیگیر آن است و این روزها مراحل تحقیق و نگارش را پشت سر می گذارد تا احمد مرادپور آن را كارگردانی كند.

با همه این احتیاط ها، فهرست شهیدان ماندگار دوران دفاع مقدس به قدری بلند است كه اگر مدت زمان آغاز نگارش تا تولید و پخش این سریال ها به طور میانگین سه سال در نظر گرفته شود، تولید همه این آثار سال ها زمان می برد.



** «نورالدین»، «دا» و «پایی كه جا ماند»

تلویزیون از دو سال پیش شیوه روایی جدیدی را برای بازگویی حقایق دوران جنگ در پیش گرفت؛ اقدامی كه با خوانش كتاب «دا» آغاز شد و امسال نیز دو كتاب «پایی كه جا ماند» و «نورالدین پسر ایران» به همین شیوه مصور شدند.

حُسن استفاده از این شیوه جدید، كاهش هزینه ها و مدت تولید بود كه با استفاده از تكنیك های انیمیشنی و به شیوه خوانش متن كتاب بر روی تصاویر متحرك دو بعدی حاصل شد و موفقیت نسبی را در بازخوانی رویدادهای جنگ به روایت بازماندگان آن دوران و نیز جذب مخاطب كسب كرد.

به نظر می رسد كه این شیوه را بتوان در بازخوانی زندگی و سلوك شهیدان و سرداران دیگر دوران جنگ نیز به كار بست تا بتوان در كوتاه مدت پاسخگوی پرسش ها و ابهامات نسل های بعد از جنگ درباره این رویداد بود تا در بلند مدت امكان تولید سریال ها و آثار نمایشی با محوریت زندگی این شهیدان فراهم شود.

فراهنگ**2025**1588