دولت جدید عراق فراتر از یك ائتلاف

ائتلاف های پیروز در انتخابات پارلمانی عراق با در نظر داشتن پیام سنگین مشاركت پایین مردم (44 و نیم درصدی) در این دوره از انتخابات به خاطر برخی سرخوردگی ها از سه دولت قبل، اكنون و با دریافت ویژگی های این دوره ، به دنبال رایزنی های فشرده برای تشكیل دولتی كارآمد و توانمند مطابق میل مردم هستند تا بتواند انتظارات آنان را پاسخگو باشد و مشاركت ها را در انتخابات بعدی یعنی 2022 میلادی افزایش دهد.
در چنین وضعیتی مردم عراق و بسیاری از كشورهای منطقه و جهان و به ویژه كشورهای همسایه با اهداف، انتظارات و نگاه های جداگانه و مختلف به دنبال روشن شدن سرنوشت تشكیل دولت آینده عراق و ترسیم خطوط سیاسی خود با آن در چهار سال آینده هستند و در این مقطع حساس سیاسی هر یك از دو گروه منتظران چه مردم عراق و چه كشورهای دیگر، در جای خود قابل بررسی و تامل است.
مردم عراق از منظر نتایج انتخابات و ارسال پیام های روشن و شفافی كه با آرای خود برای تشكیل دولت آینده به همه سیاستمداران این كشور دادند، در انتظار برآورده شدن انتظارات از دولت جدید هستند تا بتوانند آینده ای روشن را با تشكیل یك دولت خدمتگرا برای رفع برخی مشكلات از جمله زیرساخت های لازم مانند برق ، آب ، بهداشت و مدرسه و نظایر آن را رقم بزنند.
باید در نظر داشت كه انتخابات اخیر عراق به عنوان ششمین انتخابات در سال های اخیر به خصوص بعد از سقوط رژیم بعثی دارای ویژگی هایی بود كه كمتر می توان در سایر موارد گذشته آنها را دنبال كرد و همین ویژگی ها مسوولیت دولت آینده عراق را به مراتب سخت تر و وجه تمایز آن را در صورت دریافت پیام مردم، برجسته تر خواهد كرد.
پیام های مردم در انتخابات اخیر عراق به مراتب روشن و شفاف بود و می توان موارد زیر را از آن دریافت كرد :
- جامعه عراق جوان و به دنبال كادرسازی و روی كارآوردن نخبگان جوان و جوانگرایی برای تصمیم های سرنوشت ساز است .
- برای جامعه امروز عراق به دور از برخی خط كشی ها مانند شیعه، سنی، كرد و نظایر آن مهم ترین ملاك بازگشت به هویت ملی اصیل گذشته و انتخاب سیاستمداران عملگرا در برابر حرفگرا است.
مردم عراق به دنبال احزاب و گروه های با برنامه به خصوص در عرصه های اقتصادی هستند تا بر اساس آن بسرعت حیات دوباره خود را به دنبال سال ها خرابی و جنگ و خونریزی های گذشته بازیافته و از وضعیت كنونی عبور كند.
- مردم عراق با وجود تجربه گذشته و نگاه مرجعیت مبنی بر این كه آزموده را آزمودن خطاست، یك بار دیگر با حضور نه چندان گسترده در انتخابات به دولتمردان عراقی فرصت آزمون دیگری برای خدمت می دهند تا آنان را با تغییر نمایندگان محك بزنند.
مردم عراق با وجود تهدیدهای داعش مبنی بر حمله به صندوق های آرا و رای دهندگان برای فردایی روشن پای صندوق ها حضور یافتند تا با پشت سرگذاشتن تشكیل دولتی مقتدر و از بین رفتن برخی ناامنی ها جایگاه منطقه ای و جهانی خود را بازیابد.

اما كشورهای همسایه و منطقه نیز با توجه به جایگاه و نفوذ هر یك از آنها در روابط و مناسبات كنونی عرصه بین الملل و فعالیت ها و رایزنی هایی كه در ماه های اخیر چه قبل و چه بعد از انتخابات در عراق انجام داده اند ، در انتظار اعلام نتیجه رایزنی های گروه ها و ائتلاف های سیاسی در درون حاكمیت عراق برای تشكیل دولت جدید هستند تا بر اساس نگاه های روسای ثلاث در عراق (رییس جمهوری، رییس مجلس و نخست وزیر ) خطوط سیاسی ماه های آینده با بغداد ترسیم و رایزنی های لازم را در ارتباط با آن انجام دهند.
بر اساس آخرین اخبار و تحلیل های اعلام شده در چنین وضعیت و شرایط حساسی ائتلاف های پیروز، این روزها رایزنی های سختی را همراه با برخی شرط و شروط های اعلام شده از سوی راس ائتلاف با توجه به میزان كرسی های كسب شده، انجام می دهند و دو دیدگاه مشخص در بین آنان برای تشكیل دولت مطابق با شرایط سیاسی خاص این دوره وجود دارد.
پیش از ورود به دیدگاه های مزبور باید یادآور شد كه اساس تشكیل دولت آینده عراق با توجه به میزان كرسی های كسب شده با گروه های شیعه است و از اخبار منتشر شده از این كشور نیز چنین برمی آید كه سایر ائتلاف ها یعنی سنی و كرد هم در انتظار اعلام نتیجه رایزنی های ائتلاف های شیعی هستند تا حضور خود را در كنار آنان برای تشكیل دولت آینده اعلام كنند.
اما در بین گروه های شیعه نیز با وجود برخی اعلام همبستگی ها مانند اتحاد 'سائرون (مقتدا صدر) و جریان حكمت ملی' (سید عمار حكیم) و 'سائرون و الفتح' (هادی العامری سر ائتلاف فتح) و برخی مشكلات به خاطر اعلام شروط از سوی دیگر ائتلاف ها (شرط حیدر العبادی سر ائتلاف نصر برای نخست وزیری ) وجود دارد كه مانع از سرعت گرفتن اعلام ائتلاف نهایی بین آنان شده است.
اكنون و بر اساس آخرین مطالب اعلام شده از سوی برخی منابع یكی از دیدگاه های موجود در ارتباط با دولت آینده و جدید عراق تشكیل دولتی فراجناحی و فراقومی مركب از همه ائتلاف های پیروز و گروه ها و تشكیل های سیاسی حاضر در صحنه این كشور اعم از شیعه ، سنی ، كرد ، تركمن و ... بر اساس میزان كرسی های به دست آمده است .
چنین نگاهی دارای معایب و محاسن خاص خود است و مهم ترین مشكل چنین نگاهی این است كه در صورت ناموفق بودن دولت آینده عراق روشن نیست كه مردم با چنین دولتی در 4 سال آینده چه برخوردی خواهند كرد و در چنین صورتی همه گروه ها بدون در نظر داشتن پیروز و ناكام به یكباره از سوی مردم عراق طرد خواهد شد.
مهم ترین حسن آن نیز این است كه ضمن نگاه برابر به همه عراقی ها ، گروه ها برای ساختن و آباد كردن به فكر سراسر عراق خواهند بود و دیگر در این جامعه كسی نمی تواند طرف مقابل را متهم به كم كاری كرده و خود در موضع معارض و مخالف از زمین و هوا دولت مستقر را زیر سوال ببرد.
علاوه بر این باید از همه گروه ها و ائتلاف ها و تشكل ها در همه قوای سه گانه حضور داشته باشند و همه به فكر پیشبرد اهداف عراق و نه خود باشند.
در برابر چنین نگاهی برخی نیز معتقدند كه به خاطر مهم ترین عیب این دولت در صورت مقابله مردم همه گروه ها از صحنه سیاسی حذف شده و آینده ای روشن برای این كشور قابل تصور نیست و خطرات بسیاری دارد و به همین خاطر اكنون نگاه دوم این است كه ائتلاف های پیروز به عنوان اكثریت ملی و منتخب اقدام به تشكیل دولت آینده عراق كرده و اقلیتی نیز به عنوان مخالف و معارض شكل گرفته تا به شدت فعالیت های اكثریت را به عنوان تشكل سیاسی و زبان ، گوش و چشم مردم رصد و مطالبه گری كند و در صورت هرگونه انحراف نسبت به تغییر خط مشخص شده، بر اساس برنامه های تعیین شده تذكر دهد تا دولت آینده بتواند در راستای خواست ها و مطالبات مردم حركت كند.
مهم ترین خصوصیت دیدگاه دوم نیز این است كه در صورت تحقق نشدن خواست های مردم مانند ایجاد اشتغال، بهبود زیرساخت های موجود ، مبارزه با فساد ، ناامنی و برقراری امنیت و ثبات حداقل گروهی در آینده می تواند میدان دار عرصه سیاسی باشد تا انتظارات مردم برآورده كند.
نتیجه این كه باید در نظر داشت در شرایط كنونی كه منطقه و كشورهای همسایه عراق مانند سوریه شاهد وضعیت بحرانی است و عراق تازه از بحران امنیت 'داعش' و گروه های تكفیری كه هر لحظه خطر بازگشت آنان با توجه به وجود گروه های خفته وجود دارد، ضرورت ایجاب می كند تا دولتمردان عراقی با كنار گذاشتن برخی انتظارات فردی و نگاه به انتظارات جمعی و مصالح و منافع كشور بسرعت نسبت به تشكیل دولت جدید با كاركردهایی چون توانمندی ، اقدامگرا ، فراجناحی و قدرتمند اقدام كرده تا خلع دولت در این كشور احساس نشود و وضعیت كنونی عراق نیز از بلاتكلیفی و دوره برزخ گذشته و آینده خارج شده و امور در این كشور بار دیگر بر روی ریل پیشرفت به جلو و ترقی و از بین بردن مظاهر خرابی های گذشته بازگردد.
از داود پورصحت
خاورم*1436**1651