دیدار سران روسیه و آمریكا در اوج تنش ها

به گزارش ایرنا، دیدار ترامپ و پوتین روز جمعه در حاشیه نشست اعضای سازمان همكاری های اقتصادی آسیا-پاسیفیك (اَپك) در ویتنام برگزار خواهد شد.
دیدار پوتین و ترامپ دومین دیدار سران روسیه و آمریكا است، دیدار نخست آنان تابستان پارسال صورت گرفت و از آن زمان تاكنون روابط دو كشور نه تنها بهتر نشده است بلكه به گفته اكثر تحلیلگران گره روابط مسكو و واشنگتن كورتر نیز شده است.
در یك سال گذشته مقامهای دو كشور اتهامات مختلفی به طرف مقابل زده اند كه نقض قرارداد كاهش موشك های كوتاه و میان برد، نحوه مواجهه با بحران سوریه و اوكراین و حتی فعالیت در افغانستان از جمله موضوعات مورد اختلاف دو طرف است.
كارشناسان روس بر این باورند كه روابط كنونی كشورشان با آمریكا، پس از فروپاشی شوروی در سال 1991 تا امروز بی سابقه است و حتی در دوران بلوك شرق و غرب (جنگ سرد) نیز چنین رویارویی وجود نداشت.
ژنرال لئونید ایواشف رئیس آكادمی مطالعات دیپلماتیك روسیه دراین باره گفت: حتی در دوره جنگ سرد، مقام های شوروی و آمریكا با هم تماس داشتند اما امروز دیدارها به پایین ترین سطح رسیده است و بندرت شاهد برگزاری مذاكرات جدی بین مقام های دو كشور هستیم.
وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، این وضعیت را برای دوطرف خطرناك خواند و افزود: روسیه و آمریكا مسئولیت مهمی در خصوص امنیت جهانی و ثبات راهبردی دارند و وجود تنش میان این دو قدرت جهانی، قطعا بر اوضاع بین المللی تاثیر می گذارد.
جنگ سرد به دورانی گفته می شود كه پس از شكت آلمان نازی در جنگ جهانی دوم آغاز شد و اتحاد جماهیر شوروی، شرق اروپا و آمریكا، غرب اروپا را رهبری می كردند و تا پیش از فروپاشی اردوگاه كمونیسم در سال 1991 ادامه یافت، هر چند دامنه آن از دهه 80 میلادی با تضعیف كمونیسم در كشورهای بلوك شرق كاهش پیدا كرده بود.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه نیز با اشاره به كاهش سطح روابط دو كشور گفته است: همكاری های مسكو و واشنگتن در پائین ترین نقطه از زمان جنگ سرد قرار دارد.

*** جنگ دیپلماتیك میان روسیه و آمریكا
«باراك اوباما» رئیس جمهوری سابق آمریكا دسامبر سال 2016 به بهانه دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده، 35 دیپلمات روسی را از آمریكا اخراج و دو ساختمان دیپلماتیك روسیه در این كشور را تعطیل كرد. در آن زمان پوتین با رد هر گونه دخالت در انتخابات آمریكا بشدت به اقدام اوباما اعتراض كرد اما از پاسخ فوری خودداری و ابراز امیدواری كرد ترامپ این خط مشی را تغییر دهد.
این اوضاع تا مردادماه گذشته بین دو كشور ادامه داشت، اما با تصویب قانون جدیدی در كنگره آمریكا برای تحریم روسیه، ایران و كره شمالی، روسیه درصدد اقدام تلافی جویانه برآمد.
روسیه در آن زمان اعلام كرد كه شمار كاركنان مراكز دیپلماتیك این كشور و آمریكا باید مساوی باشد و به 450 نفر برسد، بنابراین كاركنان اضافی مراكز دیپلماتیك و سفارت خانه آمریكا در روسیه باید از این كشور در مدت زمان مشخصی خارج می شدند.
تیرگی در روابط روسیه و آمریكا، با توقیف دو ملك دیپلماتیك آمریكا در مسكو شامل یك ویلای دیپلماتیك و انبار وابسته به سفارت افزایش هم یافت.
به دنبال این اقدامات روسیه علیه آمریكا، دو روز پیش از پایان یافتن فرصتی كه روسیه برای خروج نیروهای مازاد آمریكایی از خاك خود داده بود، آمریكا به روسیه اعلام كرد كه ظرف كمتر از دو روز باید سركنسولگری خود در سانفرانسیسكو را تخلیه و دو مركز وابسته به كنسولی خود در نیویورك و واشنگتن در آمریكا را خالی كند.
تنش میان دو كشور به حدی بالا گرفت كه دود آن از ساختمان سركنسولگری روسیه در سانفرانسیكو به آسمان بلند شد.
اگر چه روسیه به سرعت این ساختمان ها را خالی كرد اما یوری اوشاكوف دستیار رئیس جمهوری روسیه تصمیم آمریكا برای تعطیلی این مراكز دیپلماتیك را غصب املاك و اموال خواند.
وی در گفت وگو با خبرنگاران اظهار كرد: توقیف اموال دیپلماتیك روسیه در آمریكا به غصب زورمندانه املاك شباهت دارد. بدین ترتیب پنج مركز توقیف و غصب می شود. این املاك مصونیت دیپلماتیك دارد كه از طرف واشنگتن نادیده گرفته می شود.
در آخرین اظهارات مقامهای روسی در این مورد، سفیر روسیه در آمریكا یكشنبه این هفته گفت كه مسكو در حال آماده كردن طرح دعوی علیه دولت آمریكا در دادگاه به دلیل توقیف و تجسس اموال دیپلماتیك خود در این كشور است.
«آناتولی آنتونف» در همایش سالانه انجمن دانشمندان روسیه و آمریكا در شهر شیكاگو گفت: در حال جمع آوری اسناد لازم برای شكایت علیه اقدامات غیرقانونی دولت آمریكا در توقیف اموال و املاك دیپلماتیك روسیه در این كشور هستیم و اقدامات برای تنظیم شكایت علیه آمریكا به دقت و ظرافت صورت می گیرد زیرا طرف روسی نیاز به پیروزی دارد.

*** تحریم های متقابل روسیه و آمریكا
اما اختلافات آمریكا و روسیه سر دراز دارد، آمریكا از سال 2013 كه قانون ماگنیتسكی حاوی نخستین بسته تحریمی روسیه را وضع كرد تاكنون، بر این كشور چند بسته تحریم های مالی و اقتصادی به بهانه مساله اوكراین اعمال كرده است و شماری از مقام ها و شهروندان روسی نیز در فهرست تحریم های آمریكا قرار گرفته اند.
با اصرار آمریكا، اتحادیه اروپا و برخی كشورهای غربی همچون كانادا نیز به تحریم های ضد روسی پیوستند كه بر روابط مسكو با این كشورها تاثیر زیادی داشت و در مقابل نیز روسیه از سال 2014 تحریم هایی را علیه این كشورها وضع كرده كه ممنوعیت واردات محصولات كشاورزی ازجمله آنهاست.
آخرین مورد تحریم های روسیه و غرب، پنجم آبان ماه امسال وضع شد و آمریكا از تنظیم فهرستی خبر داد كه در آن نام شركت های بزرگ روسی برای اعمال تحریم های جدید گنجانده شده است.
خبرگزاری ایتارتاس در مورد محتوای این فهرست نوشت: این فهرست بزودی منتشر می شود و نام شركت های تسلیحاتی همچون كلاشینكوف، روس آبارون اكسپورت، ایژماش، آنتی آلماز (تولیدكننده سامانه های پدافند موشكی) و كشتی سازی «آدمیرالتیسكی ورفی» در آن گنجانده شده است.
روسیه نیز همزمان با تحریم های جدید آمریكا علیه این كشور، صادرات برخی محصولات مصرفی و خوراكی كشورهای غربی و آمریكا به این كشور را ممنوع كرده است.
خبرگزاری اسپوتنیك نوشت: در فهرست تحریم های جدید روسیه كه بر آمریكا، كانادا و كشورهای عضو اتحادیه اروپا اعمال شده است، فراورده های گوشتی مانند گوسفند، بز، اسب، روغن حیوانی و خوك زنده گنجانده شده است.

** اختلاف در خصوص برجام و بحران سوریه
روسیه و آمریكا در مورد مساله سوریه و موضوع برجام اختلافات عمیقی دارند.
در مورد برجام پس از مخالفت ترامپ با این توافق بین المللی مقامهای روس بر حمایت از آن و لزوم اجرای مفاد توافق تاكید كردند.
سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه تصریح كرد كه بازگشت به وضعیت پیش از برجام ناممكن است و اعمال مجدد تحریم های شورای امنیت در باره ایران مطرح نیست.
لاوروف روز 28 مهر ماه در نشست دو روزه خلع سلاح هسته ای در مسكو گفت: به نوبه خود تلاش می كنیم، نظام تضمین های آژانس بین المللی انرژی اتمی، غیرسیاسی و مستحكم بماند و بر قوانین بین المللی استوار باشد و به كسب دستاوردهایی همچون برجام كمك كند.
وی اظهار كرد: آژانس تنها سازمان دارای صلاحیت از سوی شورای امنیت سازمان ملل است كه منظم در ایران بازرسی و پایبندی این كشور را به تعهدات، راستی آزمایی می كند.
روسیه و آمریكا در خصوص بحران سوریه نیز اختلافات عمیقی دارند و در این راستا هر از چند گاهی اتهاماتی علیه هم مطرح می كنند.
مسكو به تازگی آمریكا را متهم كرد كه در منطقه التنف در جنوب سوریه پایگاه غیرقانونی تاسیس كرده است و فعالیت این مركز نظامی آمریكا و ممنوعیت تردد خودروها و كامیون ها تا شعاع 55 كیلومتری پایگاه، موجب جلوگیری از انتقال كمك های انساندوستانه به اردوگاه پناهجویان سوری در آن منطقه شده است.
واشنگتن نیز كه به عقیده بسیاری از ناظران بی طرف، انواع تسلیحات را به افراط گرایان و مخالفان دولت سوریه كه تروریست های داعش نیز جزئی از آنان هستند، می دهد، مسكو را متهم به حمایت از حكومت بشار اسد و جلوگیری از تحقیقات پیرامون حادثه شیمیایی خان شیخون كرده است كه به ادعای آمریكا كار ارتش سوریه بوده است؛ ادعایی كه دولت سوریه بارها آن را رد كرده است.

** دور جدید بحران ها با امضای ترامپ
روابط مسكو با واشنگتن، اتحادیه اروپا و پیمان آتلانتیك شمالی (ناتو) از سال 2014 پس از بروز بحران در اوكراین و جدا شدن شبه جزیره كریمه از این كشور و سپس انضمام به روسیه برپایه نتایج یك همه پرسی، مجموعه ای از تحریم های ضدروسی، پاسخ های تحریمی متقابل و همچنین صف آرایی های نظامی در شرق اروپا را به دنبال داشته است، این اختلاف ها در دولت ترامپ هم افزایش داشته است.
رییس جمهوری روسیه به تازگی در مورد بسته تحریم های مسكو با امضای ترامپ، گفت: طرف آمریكایی بار دیگر گامی برای تیره تر كردن روابط برداشته است، واشنگتن تحریم های غیرقانونی علیه مسكو اعمال و برای تاثیرگذاری بر كشورهای دیگر از جمله متحدان كه علاقه مند به توسعه روابط با روسیه هستند، تلاش می كند.
پوتین در مصاحبه با شبكه اول تلویزیونی روسیه خاطرنشان كرد: مدت طولانی صبر كردیم بلكه وضعیت بهبود یابد، امیدوار بودیم اوضاع تغییر كند، اما از قرار معلوم اگر تغییری حاصل شود، زود نخواهد بود.
رییس جمهوری روسیه با بیان اینكه نمی خواهم در مورد ماهیت داخلی اقدامات آمریكا سخن بگویم، اظهار كرد: ما بایستی اقدام می كردیم و لازم دانستیم، نشان دهیم هیچ اقدامی را بدون پاسخ نمی گذاریم. در مورد اقدامات متقابل روسیه و اینكه در مورد تحریم های آمریكا كم یا زیاد است، یادآوری می شود از نقطه نظر كار دستگاه دیپلماتیك، اقدام مسكو كاملا حساس است.

** روس هراسی پایه سیاست كاخ سفید
ولادیمیر زاخاروف رئیس انستیتو پژوهش های سیاسی و راهبردی روسیه نیز با پیش بینی تداوم تیرگی روابط مسكو و واشنگتن به خبرنگار ایرنا گفت: آشكار است كه سیاست های ضدروسی آمریكا ادامه خواهد یافت، زیرا كاخ سفید از این اقدام ها در جهان سود می برد.
زاخاروف افزود: سیاست های ضدروسی بخش جدایی ناپذیر و هسته سیاست خارجی آمریكا را تشكیل می دهد و پس از دیدار ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ نیز همچنان ادامه خواهد یافت.
وی افزود: آمریكا حتی در دوره ترامپ نیز سیاست خارجی خود را بر اهداف ضدروسی پایه ریزی كرده و این سیاست ها نسبت به دوره اوباما فرق چندانی نكرده است.
كارشناس روس تاكید كرد: آمریكا با ادامه و استفاده از طرح روس هراسی، كشورهای مختلف به ویژه همپیمانان خود را وادار به خرید تسلیحات آمریكایی می كند و از این راه سالانه دهها میلیارد دلار سود می برد و به همین دلیل، همواره نیاز به دشمن قدرتمند دارد كه روسیه برای ایفای چنین نقشی مناسب است.
زاخاروف در ادامه خاطرنشان كرد: بخش بزرگی از سیاستمداران آمریكایی از روسیه نفرت دارند و این وضعیت به ویژه در كنگره آشكارتر است.
كارشناس روس گفت: افرادی مانند سناتور مك كین كه دچار جنون ضدروسی هستند، كم نیستند و مانع هر گونه بهبودی و سلامتی روابط روسیه و آمریكا می شوند.
زاخاروف در پایان تاكید كرد: سیاستمداران آمریكایی همیشه موضوعات واهی مطرح می كنند و اگر از سیاست های كشوری به عنوان مثال روسیه یا ایران ناخرسندند، اتهام می زنند. چنین رویكرد غیرمسئولانه ای در چند دهه اخیر و پس از فروپاشی شوروی (سال 1991) به شیوه معمول واشنگتن تبدیل شده است.
آلكسی پوشكوف رییس كمیسیون سیاستگذاری اطلاعاتی شورای فدراسیون (مجلس سنا) روسیه نیز در این رابطه اعلام كرد: آمریكا كه از سیاست های تحریمی علیه كشورهای دیگر نتیجه ای نگرفته است و از این وضعیت رضایت ندارد، در آستانه تشنج شدید عصبی قرار گرفته است.
پوشكوف در توییتر خود نوشت: تصمیم آمریكا برای اتخاذ تحریم هایی علیه چند كشور حاكی از این واقعیت است كه واشنگتن در آستانه تشنج عصبی قرار دارد.

***ادعای مداخله روسیه در انتخابات آمریكا
مقام های آمریكایی به ویژه سیاستمداران حزب دمكرات كه هنوز طعم تلخ شكست هیلاری كلینتون نامزد این حزب در انتخابات ریاست جمهوری آمریكا را از یاد نبرده اند روسیه را متهم به دخالت در این انتخابات به نفع ترامپ كرده اند.
آژانس های اطلاعاتی آمریكا ادعا كرده اند كه روسیه در تلاش برای كمك به پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری 2016 از ابزارهای سایبری استفاده كرده است ادعایی كه همواره كرملین آن را رد كرده است.
در این كارزار كه از یك سال پیش جریان یافته است، تاكنون چند نفر ازجمله پل منفورت رئیس وقت ستاد انتخاباتی ترامپ و «جرج پاپادوپولوس» مشاور این ستاد متهم شده اند.
تاكنون چندین مقام اطلاعاتی و قضایی آمریكا به جلسات كمیته های اطلاعاتی سنا و مجلس نمایندگان این كشور برای تحقیق درباره این پرونده احضار شده اند.
این وضعیت به شدت بر روابط روسیه و آمریكا سایه انداخته است و وضعیت به جایی رسیده است كه حتی آناتولی آنتونف سفیر روسیه در آمریكا یكشنبه جاری اعلام كرد كه نمایندگان كنگره آمریكا از دیدار با وی خودداری می كنند.
در شرایط كنونی، باید صبر كرد و دید كه دومین دیدار پوتین و ترامپ در اوج تنش ها، نتیجه مثبتی در روابط دوجانبه روسیه و آمریكا خواهد گذاشت یا روابط تیره تر خواهد شد.
اروپام*391** 1346**