شب قدر، تطهير زنگاره هاي قلب در بركه هاي زلال معنويت

به گزارش ايرنا، شب قدر يعني شب نزول قرآن كريم و شبي كه انسان هاي نااميد از هياهوهاي زندگي مادي، به اميد بخشش و رقم خوردن سرنوشتي تازه و ثمربخش، دلهاي خود را به مهر مهربانترين مهربانان مي سپارند و توبه مي كنند.
* شب قدر كي از شب‌هاي ۱۹ يا ۲۱ و يا ۲۳ ماه رمضان است ولي بيشتر مفسران بر شب 23 ماه مبارك رمضان تاكيد بيشتري دارند.
در اين شب هاي عزيز، صحنه هاي عظيمي از عشق به درگاه احديت وخالق هستي خلق خواهد شد و در خانه خداوند به روي همه بندگان خود باز است تا مورد عفو و بخشش الهي قرار گيرند.
شب 21 رمضان اما بر خلاف ساير شب هاي قدر، مفهوم خاصي پيدا كرده است و در چنين شبي در سايه اكثريتي خاموش، شمشير ستم، بر فرق عدالت اصابت كرده و مولي الموحدين حضرت علي (ع) به دست ابن ملجم مرادي به شهادت رسيدند، شبي كه نه تنها مردم كوفه، بلكه همه بشريت در سوگ مرد عدالت، شير حنين و قهرمان خيبر، فاتح بدر، شاه عرب، منادي عدالت و صداي رساي مظلوميت يتيم شده است.
شب 21 ماه مبارك رمضان سالروز شهادت شخصيتي است كه جرج جرداق مسيحي در كتاب 'الامام علي صوت العدالة الانسانية' مي نويسد: پس از ضربت خوردن حضرت علي (ع) طوفان هيجان و شورش از در و ديوار عالم مي‏وزيد و همه خواهان انتقام بودند مگر چهره گشاده پسر ابي‏طالب كه آثاري از انتقام در آن ديده ‏نمي‏شد.

*شب هاي قدر در قرآن كريم
در قرآن كريم، در دو سوره قدر و دخان درباره اهميت و منزلت شب قدر تاكيد شده است.
خداوند متعال در سوره قدر مي فرمايد:
إنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيلَةِ الْقَدْرِ وَمَا أَدْرَاك مَا لَيلَةُ الْقَدْرِ لَيلَةُ الْقَدْرِ خَيرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ تَنَزَّلُ الْمَلَائِكةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ هِي حَتَّي مَطْلَعِ الْفَجْرِ.
از شب قدر چه آگاهت كرد، شب قدر از هزار ماه ارجمندتر است؛ ما آن[قرآن]را در شب قدر نازل كرديم و چه كس دانست كه اين شب چيست؟! شب قدر از هزار ماه بهتر است، و فرشتگان در آن، به اذن پروردگار بر هر كاري فرود مي‌آيند. آن شب تا صبح آسايش و امن است.
خداوند متعال در سوره دخان نيز مي فرمايد:
وَالْكتَابِ الْمُبِينِ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيلَةٍ مُّبَارَكةٍ إِنَّا كنَّا مُنذِرِينَ فِيهَا يفْرَقُ كلُّ أَمْرٍ حَكيمٍ أَمْرًا مِّنْ عِندِنَا إِنَّا كنَّا مُرْسِلِينَ رَحْمَةً مِّن رَّبِّك إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ.
سوگند به كتاب روشنگر؛ به راستي ما آن را در شبي مبارك فرو فرستاديم زيرا كه به حقيقت هشدار دهنده بوديم. در آن شب كه هر امري با حكمت معين و ممتاز و جدا مي‌گردد. تعيين آن امر البته از سوي ما خواهد بود، كه ما رسولان را فرستاده بوديم و اين از رحمت و مهرباني پروردگار توست، به راستي او شنونده داناست.

*شب هاي قدر در احاديث معصومين (ع)
پيامبر اكرم (ص) در خصوص شب هاي قدر مي فرمايند: هر كس شب قدر را احيا بدارد تا سال بعدي عذاب از او برداشته مي‌شود.( بحارالانوار، ج95، ص145)
رسول اكرم (ص) در حديث ديگر مي فرمايند: هر كس از شب قدر محروم گردد، از تمام خيرات بي‏نصيب شده است.( مؤسسة الرسالة، ج 8، ص 534.)
حضرت امام صادق (ع) در باب اهميت شب هاي قدر مي فرمايند: آغاز سال (حساب اعمال) شب قدر است. در آن شب برنامه سال آينده نوشته مي‏شود.( وسائل الشيعه، ج 7 ص 258 ح 8)
آن حضرت در جاي ديگر مي فرمايند: برآورد اعمال در شب نوزدهم انجام مي ‏گيرد و تصويب آن در شب بيست و يكم و تنفيذ آن در شب بيست‏ و سوم.(وسائل الشيعه، ج 7 ص 259).

*مرحوم كليني در كافي از امام باقر (ع) نقل مي كند كه آن حضرت در جواب معناي آيه 'انا انزلناه في ليلة مباركة '، مي فرمايند: آري شب قدر، شبي است كه همه ساله در ماه رمضان و در دهه آخر آن، تجديد مي شود. شبي كه قرآن جز در آن شب نازل نشده و آن شبي است كه خداي تعالي درباره اش فرموده است: در آن شب، هر امري با حكمت، متعين و ممتاز مي گردد.

*شب قدر در آيينه ادبيات فارسي
حافظ شيرازي در منزلت شب هاي قدر مي سرايد: 'دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند واندر آن ظلمت شب آب حياتم دادند، چه مبارك سحري بود و چه فرخنده شبي آن شب قدر كه اين تازه براتم دادند.'
منوچهري دامغاني نيز در اين زمينه مي سرايد' با رنگ و نگار جنت العدني با نور و ضياء ليلة القدري'و سعيدي شيرازي نيز مي گويد' تو را قدر اگر كس نداند چه غم شب قدر را مي‌ندانند هم'.
در وصف شب قدر همان بس كه در قرآن كريم، سوره‌اي كامل به توصيف و ستايش شب قدر اختصاص يافته و بدين نام خوانده شده است.
شب قدر شب شب نزول قرآن، شب آمرزش گناهان، قلب ماه رمضان و سرور شب ها است و در روايتي از امام صادق(ع) نقل شده است: شمار ماه‌هاي سال نزد خداوند، دوازده ماه است و سر آمد ماه‌ها، ماه رمضان است و قلب ماه رمضان، ليلة القدر است.

*اعمال شب قدر:
اعمال شبهاي قدر بر دو نوع است: يكي از آن دو نوع اعمالي كه در هر سه شب بايد انجام داد، و ديگر اعمالي كه مخصوص به هر يك از شبهاي قدر است.

اعمالي كه براي هر سه شب مشترك است.
*غسل كردن
* دو ركعت نماز كه در هر ركعت پس از سوره 'حمد' ، هفت مرتبه 'توحيد' خوانده، و پس از فراغت از نماز هفتاد مرتبه بگويد، أَسْتَغْفِرُ اللّه وَ أَتوبُ الَيْهِ .
*قرائت دعاي جوشن كبير.
*قرآن به سر گرفتن و خدا را به 14 معصوم(ع) سوگند دادن
*زيارت امام حسين(ع)
*احيا و شب زنده داري.
*مستحب است درشبهاي قدر صد ركعت نماز بجا آورد و بهتر آن است كه در هر ركعت پس از سوره حمد ، 10 مرتبه توحيد خواند.

**ديدگاه اساتيد و كارشناسان در مورد شب هاي قدر
عضو سابق مجلس خبرگان رهبري در اين زمينه با اشاره به اهميت شب هاي قدر به سخنرانان و مداحان توصيه كرد: بايد در اين شب هاي عزيز، مردم را به معنويت دعوت كرد و شب جنجال وحرف هاي بي تناسب نيست.
حجت الاسلام والمسلمين سيد مرتضي طاهري خرم آبادي اظهار داشت: در هر مجلس و محفلي بايد از جنبه روحي ومعنوي بر نفوس مردم، دل و جان آنها وارد شد، در اين شب ها مردم كاري به قيافه، جناح و فكر شخص ندارد بلكه اخلاص مي خواهند.
وي ادامه داد: اگر اخلاص باشد در آن شب تاثير خود را خواهد بود و سخنرانان، بايد با اخلاص مردم را براي تصحيح و بهتر كردن رابطه خود را با خداوند متعال،دعوت كنند.
وي گفت: اهميت شب قدر در قرآن كريم به صراحت بيان شده است كه ارزش، اهميت و محتواي اين شب به اندازه اي است كه اگر به باطن آن برسيم بهتر از هزار شب است.
طاهري خرم آبادي افزود: شب قدر چنان با عظمت است كه اگر به درستي درك شود و به محتواي آن برسيم، سرنوشت ما در دنيا وآخرت دگرگون خواهد شد.
وي ادامه داد: با توجه به اينكه شب قدر بين شبهاي 19، 21 و 23 ماه مبارك رمضان مردد است بايد در اين سه شب بويژه شب بيست و سوم تلاش و جهد خود را بيشتر كنيم.
طاهري خرم آبادي بيان داشت: در اين شب ها همه بايد تلاش كنيم خود را به ولي خدا نزديك نماييم، در شب قدر كار به دست حضرت وليعصر(عج) است و همه امور به دست ايشان امضاء مي شود
استاد حوزه علميه قم دامه داد: سعادت، شقاوت، و طولاني شدن عمر، مرگ و ميرها، دارايي، فقرو آنچه در سرنوشت انسان موثر است در اين شب مقدر مي گردد.
وي گفت: البته اين كارها و راز ونيازها همه مربوط به شب قدر تنها نيست بلكه از ماه رجب و شعبان انسان بايد به فكر باشد تا وارد رمضان و منتهي به شب قدر شود، بنابراين درك شب قدر به گونه اي نيست كه انسان از نظر زماني يكباره وارد اين مرحله شود.

*آيت الله سيد جعفر ميرعظيمي استاد برجسته حوزه علميه قم نيز در زمينه اهميت شب هاي قدر گفت: در شب قدر نه تنها قرآن كريم، بلكه تمام كتاب هاي آسماني اعم از انجيل و تورات و ... در اين شب مقدس نازل شده است.
وي ادامه داد: از ديگر عظمت هاي شب قدر اين است كه اولين پيشواي عالم و ولي خداوند در ماه رمضان و در شب هاي قدر به شهادت رسيدند،
ميرعظيمي اظهار داشت: مردم بايد در آستانه شب هاي قدر خود را براي توبه به درگاه خداوند متعال آماده كرده و زمينه پشيماني از گناهان گذشته را در خود فراهم آورند.
وي ادامه داد: در شب هاي قدر اعمالي مانند غسل اول وقت، قرائت قرآن كريم، دعاي جوشن كبير، نماز مخصوص شب هاي قدر و توبه به درگاه خداوند وارد شده است و هيچ كس نبايد از ارزش و اهميت اين شب كه به تعبير قرآن كريم بهتر از هزار شب است، غافل شود.
ميرعظيمي، ختم قرآن كريم، احسان، صله رحم، صدقه دادن، مهرباني و رفتار كريمانه داشتن را از ديگر اقداماتي ذكر كرد كه ثواب زيادي در ماه مبارك رمضان و شب هاي قدر دارد.
استاد حوزه علميه قم گفت: خداوند متعال به بندگان خود منت نهاده و شب هاي قدر را در سه شب قرار داده است، بنابراين بايد از لحظه لحظه هاي اين شب هاي عزيز استفاده كنيم.
ميرعظيمي بيان داشت: اولين شب قدر، شب ضربت خوردن حضرت علي(ع) است، شب 21 ماه مبارك رمضان و دومين شب از شب هاي قدر، شب شهادت حضرت و 23 ماه مبارك نيز شب سوم شهادت مولي الموحيدين علي(ع) مي باشد، اينها همه پيام دارد.
وي خاطرنشان كرد: نماز، روزه، خمس ، زكات، حج و جهاد بدون ولايت حضرت علي (ع) مورد قبول نيست، كسي كه ولايت اهل بيت (ع) ندارد اگر شبانه روز نماز بخواند و هر سال به مكه برود ارزشي ندارد.
وي با اشاره به عظمت حضرت علي(ع) نزد پيامبر بزرگ اسلام (ص) گفت: پيامبر اسلام (ص) هيچ زمان بدون وضو نام علي(ع) را نمي برد، ايشان يك روز، وارد منزل فاطمه(س) شد، فرمود شوهرت كجاست و فاطمه سوال كرد چرا اسم علي را نياوردي؟.
ميرعظيمي بيان داشت: حضرت رسول اكرم (ص) خطاب به حضرت فاطمه(س) فرمودند، فاطمه جان، آب بياور، پيامبر وضو گرفتند و خطاب به حضرت فاطمه(س) فرمودند چون وضو نداشتم نام علي را بر زبان جاري نكردم.
وي تصريح كرد: اگر امروز دست وهابيون و دعشي هاي افراطي آغشته به خون انسان اي بيگناه است به خاطر دوري از ولايت است.

*عضو مجمع مدرسين و محققين حوزه علميه قم نيز گفت: مردم بايد آداب شب قدر مانند غسل كردن، طاهر بودن و آماده شدن براي ميهماني خداوند را خوب رعايت كنند و با آمادگي كامل به مراسم شب هاي قدر بروند.
حجت الاسلام والمسلمين محمدعلي ايازي افزود: مردم در شب هاي قدر بايد در مجالسي شركت كند كه به معرفت و بينش آنها كمك كند و زمينه استغفار را آنها و فرزندانشان فراهم آورد.
استاد حوزه علميه قم خاطرنشان كرد: دعاهايي كه در شب قدر قرائت مي شود مانند دعاهايي مانند افتتاح، دعاي سحر و جوشن كبير و ... بسيار مشكل گشا خواهد بود.
ايازي اظهار داشت: مردم در كنار راز و نياز و دعا نبايد كمك به محرومان و مساكين، دعا براي شفاي بيماران، افطاري دادن، رسيدگي به امور بستگان ضعيف و مهمتر از همه دعا براي پيروزي جهان اسلام و نابودي دشمنان خونخوار را فراموش نكنند.
وي اظهار داشت: مداحان و سخنرانان از اين شب هاي عزيز به بهترين شيوه ممكن استفاده كنند ودر اين جلسات از حوزه عقايد و اخلاقيات براي مردم و جوانان بگويند و از طرح مسائل خرافي، غلو و يا غيرضروي پرهيز كنند.
وي ادامه داد: مردم ما در سال در شب هاي ويژه اي جمع مي شوند ما هيچ زمان مانند شب هاي قدر نمي توانيم اين همه جوان را در محافل گرد هم آوريم بنابراين بايد مسائل اخلاقي و معارف ديني به خوبي براي آنها بيان شود و از طرح مسائل غيرضروري كه باعث دلزدگي انها خواهد شد، پرهيز كنيم.
گزارش از: بهمن اطمينان
7401/ 6133/