قزاقستان و تقويت نيروي دريايي براي بهره برداري از درياي خزر

مجله ژاپني ديپلمات روز سه شنبه نوشت: قزاقستان در حالي اين هفته بيست و دومين سالگرد تاسيس نيروي دريايي اش را جشن مي گيرد كه اين نيرو، رسما در سال 2003 (12 سال پيش) تاسيس شد.

سابقه نيروي نظامي دريايي در قزاقستان، طبعا به سال 1993 باز مي گردد كه ناوگان ارتش شوروي در درياي خزر، شامل قايق ها و پاسناوهاي كوچك، ميان روسيه، جمهوري آذربايجان، تركمنستان و قزاقستان تقسيم شد.

قزاقستان در تاريخ يادشده، اين ناوچه ها را در گارد ساحلي اش به خدمت گرفت، اما در سال 1995 اعلام كرد كه گارد ساحلي اش را به نيروي دريايي تبديل مي كند. سپس قزاق ها با آمريكا براي خريد پاسناوهاي ماريپوسا تفاهم كردند. اما اين تفاهم در سال 1999 و به دنبال اقدام قزاقستان براي فروش 30 فروند ميگ دسته دوم و باقيمانده از دوران شوروي به كره شمالي، به هم خورد.

نيروي دريايي قزاقستان، اكنون شامل 13 تا 15 ناوچه گشتي است. قزاق ها در سال 2012 نيز نخستين كشتي ساخت داخل خود را به درياي خزر انداختند. در فوريه 2015 نيز مجله دفاعي «جينز» از تصميم قزاقستان براي به آب انداختن يك ناو گشتي «كلاس بارز» (Bars-class) به درياي خزر تا آوريل 2016 خبر داد.

شايد در نگاه نخست، عجيب به نظر برسد كه قزاقستان به عنوان كشوري بدون دسترسي به آب هاي آزاد، اينچنين براي تقويت نيروي دريايي اش مي كوشد. اما منابعي كه در آب هاي مورد ادعاي قزاقستان نهفته است، اين تلاش را توجيه مي كند. درياي خزر و بسترهاي پيراموني اش 48 ميليارد بشكه نفت و 292 تريليون فوت مكعب گاز را ذخيره دارد و كشورها براي حفاظت از آنچه منافع نفتي و گازي خود مي خوانند، كوشش مي كنند.

پنج كشور حاشيه خزر يك دهه است كه براي تعيين نظام حقوق دريا مذاكره مي كنند، اما اين رايزني ها تاكنون به نتيجه اي نرسيده است. افزون بر نفت و گاز، موضوع بهره برداري از منابع شيلات و دسترسي به آب هاي بين المللي نيز مطرح است. رود ولگا در روسيه و كانال هايي كه اين رود را به درياي سياه و درياي بالتيك وصل مي كند، باعث نگراني فراوان جمهوري آذربايجان، تركمنستان و قزاقستان شده است.

قزاقستان با داشتن ميدان هاي نفتي بزرگ در شمال درياي خزر و بدون دسترسي به آب هاي آزاد، ناچار خواهد بود به كانال هاي روسيه اتكا كند. برخي كارشناسان حتي از احتمال مسابقه تسليحاتي در حوزه خزر سخن گفته اند.

ديپلمات در ادامه نوشت: جاشوا كوچرا (Joshua Kucera) در سال 2012 در مجله فارين پاليسي نوشته بود كه كشورهاي كوچكتر حاشيه خزر از سلطه روسيه بر اين دريا نگرانند؛ افزون بر اين، ايران و روسيه نسبت به ورود آمريكا و اتحاديه اروپا به معادلات دريا ملاحظاتي دارند.

به نوشته ديپلمات، نشست بعدي كشورهاي حاشيه خزر تا سال 2016 برگزار نخواهد شد و قزاقستان مصمم است تا آن زمان، نيروي دريايي اش را تقويت كند.

آساق2**9163 **1446